انواع قوز کمر (کیفوز)
پزشک پس از تشخیص گوژپشتی (کیفوز یا قوز) اطلاعات کافی در مورد نوع عارضه و روش‌های درمان آن را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. اگرچه اکثر قوزپشتی‌ها از بیرون شبیه یکدیگرند، اما عامل‌های ایجاد کننده قوز و به تبع آن گوژپشتی‌ها با هم متفاوت‌اند.
فهرست مطالب
انواع قوزپشتی
قوزپشتی به دو نوع کلی وضعیتی و ساختاری تقسیم‌بندی می‌شود. نوع وضعیتی از قوز کردن یا حالت اندامی نامناسب پشت بدن نشأت می‌گیرد، حال آن که نوع ساختاری از نقص‌های مادرزادی یا دیگر مشکلات ستون فقرات ناشی می‌شود.
قوزپشتی وضعیتی
اگر بتوان قوز را با تغییر وضعیت از بین برد، گوژپشتی به احتمال زیاد از نوع وضعیتی است. این نوع از بدشکلی همان طور که از نام آن مشخص است، پی‌آمد حالت اندامی نامناسب است. برآمدگی مربوط به قوز وضعیتی کاملاً گرد و هموار است.
گوژپشتی وضعیتی شایع‌ترین نوع کیفوز است که بیشتر دختران را درگیر می‌کند و معمولاً نخستین بار در دوران نوجوانی تشخیص داده می‌شود. این بدشکلی از حالت اندامی نامناسب و ضعیف شدن عضله‌ها و رباط‌های پشت بدن ناشی می‌شود. مهره‌های بیماران مبتلا به گوژپشتی وضعیتی معمولاً شکل طبیعی دارد. این عارضه غالباً به آهستگی ایجاد می‌شود و معمولاً تشدید نمی‌شود. این گروه از بیماران با علائم درد و خستگی مواجه می‌شوند. قوز وضعیتی به تحدب بسیار شدید تبدیل نمی‌شود و احتمال بروز ناراحتی‌های ریوی، قلبی یا عصبی پایین است.
گوژپشتی وضعیتی را می‌توان به روش‌های مختلف درمان کرد. برای مثال ورزش و تمرین‌هایی مانند حرکات یوگا، کشش قفسه سینه و تمرین با وزنه عضله‌های ستون فقرات، گردن و پشت بدن را تقویت می‌کند. فیزیوتراپی نیز برای درمان گوژپشتی وضعیتی به کار برده می‌شود. داروهای ضدالتهابی و مسکن‌های ضعیف نیز به برطرف شدن علائم کمک می‌کند. بریس طراحی شده برای اصلاح حالت اندامی علاوه بر این که درد را تسکین می‌دهد، اگر زود استفاده شود از ایجاد قوز نیز جلوگیری می‌کند. آخرین نکته در مورد گوژپشتی وضعیتی این است که درمان آن نیاز به جراحی ندارد.
قوزپشتی ساختاری
قوز ناشی از کیفوز ساختاری صرفاً با تغییر حالت اندامی قابل اصلاح نیست. در گوژپشتی ساختاری بخشی از ستون فقرات مشکلاتی مانند بدشکلی مهره‌ها دارد. این نوع قوز از گونه وضعیتی گوشه‌دارتر است و انحنا تیزی موسوم به بدشکلی گیبوس دیده می‌شود. پزشک قوزپشتی ساختاری را با توجه به این انحنا و برآمدگی قابل توجه تشخیص می‌دهد.
گوژپشتی ساختاری خود به دو نوع تقسیم می‌شود:
قوزپشتی ساختاری اولیه
این نوع قوز پی‌آمد ابتلا به عارضه دیگری نیست و دارای دو گونه مادرزادی و شوئرمن است.
قوزپشتی مادرزادی
قوزپشتی مادرزادی نوعی کیفوز ساختاری اولیه است و بیمار با این نقص ستون فقرات متولد می‌شود. چون ستون فقرات، قلب و کلیه‌ها تقریباً همزمان با هم، در هفته سوم تا ششم بارداری، رشد می‌کنند، ناراحتی‌های قلبی و کلیوی غالباً همراه با قوزپشتی مادرزادی است.
گوژپشتی مادرزادی در هفته‌های ششم تا هشتم رشد جنین ایجاد می‌شود و ستون فقرات در اثر این نقص با زاویه تیز رو به بیرون رشد می‌کند.
ایجاد قوزپشتی مادرزادی دو دلیل دارد:
- تشکیل نشدن یک یا چند جسم مهره
- تقسیم‌بندی نامناسب هنگام جدا شدن دو مهره از یکدیگر
با استفاده زودهنگام از بریس می‌توان از پیشرفت و تشدید عارضه جلوگیری کرد. چنانچه از بریس در سنین پایین استفاده شود، قوز پیش از شدید شدن اصلاح می‌شود.
قوزپشتی شوئرمن
قوزپشتی شوئرمن، بیماری شوئرمن یا کیفوز نوجوانان، نوجوانان را درگیر می‌کند و هنگامی ایجاد می‌شود که پشت مهره‌ها سریع‌تر از جلوی مهره‌ها رشد کند. در این حالت مهره عوض آن که چهارگوش باشد، مثلثی شکل است و تحدب ستون فقرات به تدریج بیشتر و بیشتر می‌شود.
متخصصان مرکز جامع توانبخشی امید، قوز شوئرمن را با توجه به معیارهای زیر تشخیص می‌دهند:
- تحدب بیشتر از 50 درجه
- حالت مثلثی شکل دست‌کم سه مهره با زاویه حداقل 5 درجه برای هر مهره
- وجود فتق‌های بین دیسکی کوچک موسوم به گره‌های اشمرول
گوژپشتی شوئرمن معمولاً در وهله نخست با ترکیبی از تمرین‌های فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهابی و مسکن‌های ضعیف درمان می‌شود. اگر بیمار هنوز در سن رشد باشد، بریس تجویز می‌شود. بریس غالباً برای تحدب‌های با زاویه حداقل 45 درجه توصیه می‌شود و استفاده از آن تا زمان توقف رشد بیمار ادامه می‌یابد. متخصص در طول درمان با اسکن سه بعدی بر شدت عارضه نظارت دارد. بریس معمولاً برای بزرگسالانی که رشدشان متوقف شده است تجویز نمی‌شود.
قوزپشتی ساختاری ثانویه
این نوع قوز پی‌آمد ابتلا به عارضه دیگری است که خود به چهار نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
قوزپشتی دژنراتیو
ساییده شدن دیسک باعث می‌شود دیسک رو به جلو خم شود و به مرور زمان قوز ایجاد شود. متخصصان ما در صورتی که بیمار درد داشته باشد، ابتدا درمان‌های محافظه کارانه غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، درمان با دست، داروهای ضدالتهاب و تقویت عضله‌های مرکزی و پشت بدن را شروع می‌کنند.
قوزپشتی عصبی عضلانی
این نوع قوز در کودکان دچار مشکلات عصبی عضلانی مانند فلج مغزی و دیستروفی مشاهده می‌شود. بریس با توجه به شرایط بیمار توصیه می‌شود.
قوزپشتی تغذیه‌ای
این نوع قوزپشتی ممکن است در هر سنی به دلیل کمبود ویتامین به ویژه ویتامین دی رخ دهد. متخصص مکمل حاوی مواد اصلی مورد نیاز بدن را برای درمان تجویز می‌کند. بیماران دچار این نوع قوز باید سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرند و از پیشرفت عارضه جلوگیری کنند.
قوزپشتی مادرزادی
قوزپشتی مادرزاد یا یاتروژنیک نتیجه جراحی روی ستون فقرات برای درمان مشکلاتی نظیر فتق دیسک یا آرتریت (بیماری‌های التهابی مفصل) است. بریس، بسته به شدت عارضه، برای جلوگیری از شدیدتر شدن قوز تجویز می‌شود.
پیشگیری از قوزپشتی
قوزپشتی مادرزادی و شوئرمن نتیجه مشکلات ساختاری مهره‌ها است. بنابراین هیچ‌کاری را نمی‌توان برای پیشگیری از بروز این دو نوع قوزپشتی انجام داد. اما گونه وضعیتی با فیزیوتراپی و ورزش درمانی با هدف تقویت عضله‌های پشت بدن قابل پیشگیری یا درمان است.
