جا اندازی لگن: مراحل و مزایای جا انداختن دررفتگی مفصل لگن و ران

اگر شما دچار دررفتگی تروماتیک لگن شده‌ اید و عکسبرداری توسط اشعه ایکس و نتوانسته است شکستگی استخوان فمور را نشان دهد احتمالا پزشک در اتاق اورژانس و بدون عمل جراحی به جا اندازی لگن می‌پردازد. پزشک برای تکمیل این اقدام به تجویز داروی مسکن برای کنترل درد و شل شدن عضلات لگن می‌پردازد. پس از آن که عضلات لگن شل شدند و پزشک به جابجا کردن سر استخوان لگن به درون سوکت آن می‌‌پردازد. عکس برداری توسط اشعه ایکس به پزشک این توانایی را می‌دهد که استخوان در جای اصلی خود قرار گرفته است.

 دررفتگی استخوان لگن

مفصل لگن یک مفصل گوی و کاسه است که قسمت گوی مانند و سر استخوان فمور که سر استخوان ران نام دارد درون بخش کاسه مانند لگن قرار می‌گیرد. بخش گوی مانند درون سوکت می‌چرخد و امکان حرکت کردن به سمت جلو، عقب و دو طرف را فراهم می‌کند. بافت غضروفی لطیفی سر استخوان گوی و کاسه را می‌پوشاند و به لغزیدن آنها روی یکدیگر کمک می‌کند. در اکثر موارد دررفتگی لگن، استخوان فمور از جای اصلی خود خارج می‌شود. گاهی اوقات نیز این استخوان به سمت جلو کشیده می‌‌شود و از لگن جدا می‌‌گردد. دررفتگی لگن یک اختلال بسیار دردناک است و گاهی اوقات باعث پارگی و کشیدگی عروق خونی، اعصاب، رباط، عضلات و سایر بافت‌های نرم خواهد شد. جدی ترین آسیب ناشی از دررفتگی استخوان لگن نکروز استخوانی و مرگ آن و آسیب دیدگی عصب سیاتیک می‌باشد. عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر تا قسمت فوقانی ران و سپس استخوان تیبیا و امتداد پیدا می‌‌کند و در نهایت به مچ پا و انگشتان آن می‌رسد. آسیب دیدگی جدی این اعصاب می‌تواند باعث محدودیت حرکتی بیمار شود که گاهی اوقات این محدودیت دائمی خواهد بود.

علل دررفتگی لگن چیست؟

علل دررفتگی لگن را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد که عبارتند از دررفتگی کتف حسابی و دررفتگی مادرزادی لگن.

دررفتگی مادرزادی لگن

دررفتگی مادرزادی لگن که تحت عنوان دیسپلازی رشد لگن شناخته می‌شود در برخی از کودکان باعث بروز مشکل خواهد شد. همه کودکانی که تازه متولد می‌شوند معمولاً در روزهای اول تولد یا در هفته ششم توسط پزشک معاینه می‌شوند تا پزشک بتواند در رفتگی لگن را تشخیص دهد و در صورت نیاز اقدامات درمانی لازم را انجام دهد. دررفتگی مادرزادی لگن به صورت تصادفی در یک و نیم تا ۲۰ درصد از هر هزار تولد به وجود می‌آید و دختران ۸ برابر بیشتر از پسران دچار دررفتگی لگن می‌شوند. که این امر به قابلیت حرکتی بیشتر لگن زنان ارتباط دارد. بیش از ۸۰ درصد از موارد دررفتگی لگن در هنگام تولد به صورت خود به خود بهبود پیدا کرده اند.

دررفتگی اکتسابی لگن

احتمال دررفتگی لگن در جوانان ناشی از تصادفات خودروی یا تصادف با موتورسیکلت بسیار بالاتر است و معمولاً لگن به علت نیروی بسیار زیادی که به عنوان می‌‌شود دچار دررفتگی خواهد شد. یکی دیگر از علل دررفتگی استخوان هنگام سقوط از ارتفاع است. به ندرت بیمار فقط دچار دررفتگی لگن می‌شود زیرا این اختلال اغلب با آسیب دیدگی و شکستگی سایر اعضای مجاور همراه می‌شود. هنگامی ‌که لگن دچار دررفتگی می‌‌شود بافت نرم اطراف لگن از قبیل عضله، رباط و بافت پوششی دچار آسیب دیدگی می‌شود. احتمال آسیب دیدگی عصب نیز وجود دارد. شکستگی سر استخوان ران و حفره حقه ای معمولاً در دررفتگی تروماتیک لگن بسیار شایع است.

دررفتگی استخوان گرم معمولاً بر اساس دررفتگی سر استخوان ران در ارتباط با حفره حقه ای به صورت دررفتگی قدامی یا خلفی توصیف می‌شود. دررفتگی خلفی لگن بیشتر شایع است و حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از موارد را به خود اختصاص می‌دهد. در این اختلال موقعیت لگن دستخوش تغییر می‌شود و دچار چرخش داخلی خواهد شد و استخوان پا به طرز قابل توجهی کوتاه می‌شود. در در رفتگی قدامی لگن به طور خفیف دچار چرخش می‌‌شود و چرخش خارجی آن بیمار را دچار مشکل می‌نماید.

دررفتگی لگن پس از جراحی جا انداختن لگن در برخی موارد نادر باعث می‌‌شود که حدود ۳ ماه پس از جراحی مجددا دچار دررفتگی شود. این امر معمولاً به علت وارد شدن یک ضربه کوچک به لگن ناشی از سقوط از ارتفاع، چرخاندن لگن و حرکت کردن آن به وجود می‌آید. احتمال دررفتگی استخوان لگن پس از عمل جراحی به خود بیمار، نوع جراحی انجام شده و ایمپلنت لگن بستگی دارد. به طور کلی هر چه پس از جراحی سر استخوان ران بزرگتر باشد احتمال آنکه بیمار دوباره دچار دررفتگی لگن شود کاهش پیدا می‌کند.

در رفتگی لگن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک برای تشخیص دررفتگی لگن یا سایر علل بروز درد لگن و انجام معاینات جسمانی می‌‌پردازد و درخواست انجام تست‌های تشخیصی از قبیل عکسبرداری توسط اشعه ایکس، اسکن ام آر آی و سی تی اسکن را خواهد داد.

چه زمانی جا انداختن لگن لازم است؟

معمولاً متخصص ارتوپد پس از بیهوش کردن بیمار به کمک دست خود استخوان لگن را به جای اصلی اش بر می‌گرداند. با این حال اگر نتایج حاصل از تست‌های تشخیصی وجود شکستگی یا آسیب دیدگی بافت‌های نرم، عروق خونی و اعصاب را نشان دهد انجام عمل جراحی ضرورت خواهد یافت. باید به محض تشخیص دررفتگی استخوان لگن به سرعت فرآیند جا انداختن آن انجام گردد. آسیب دیدگی عروق خونی و عضله به معنی جا انداختن هرچه سریع تر استخوان لگن است. معمولاً دررفتگی استخوان لگن که باعث پاره شدن پوست و آسیب دیدگی بافت‌های ناحیه شده است و انجام عمل جراحی نیاز دارد اما در رفتگی بسته استخوان لگن نیاز به عمل جراحی ندارد مگر آن که پزشک آسیب دیدگی عروق خونی و عضله را تشخیص داده باشد. در اکثر موارد دررفتگی لگن به صورت دررفتگی خلفی به وجود می‌آید. پزشک از روش‌های مختلف جا انداختن بسته و تراکشن و چرخش استخوان ران به سمت داخل استفاده خواهد کرد. از آن جایی که جا اندازی لگن با درد بسیار زیادی همراه است معمولاً باید بیمار بیهوش شود. دررفتگی خلفی لگن اغلب به علت وارد شدن یک ضربه تروماتیک بسیار قوی از قبیل تصادفات موتورسیکلت به وجود می‌‌آید که باعث بروز چندین آسیب دیدگی خواهد شد. اولین قدم برای درمان مشکل ایجاد شده ارزیابی کامل بیمار به لحاظ وجود آسیب‌های ایجاد شده و بررسی ضربان قلب و تنفس او می‌باشد تا بتوان به تشخیص آسیب‌هایی که زندگی بیمار را تهدید می‌‌کنند پرداخت.

محدودیت‌ها

از جمله محدودیت‌های موجود می‌‌توان به شکستگی یا سایر آسیب ‌دیدگی‌های استخوان لگن اشاره کرد. در چه مواردی مراجعه به متخصص ارتوپد ضروری است تا پس از ارزیابی بیمار به جا انداختن استخوان بپردازد.

 عوارض دررفتگی لگن چیست؟

برخی از عوارض حاصل از دررفتگی استخوان لگن به شرح زیر می‌باشد که معمولاً به علت دررفتگی ایجاد شده به وجود می‌‌آیند:

• آسیب دیدگی عصب سیاتیک
• سیاه شدن سر استخوان ران که حتی ممکن است علیرغم جا انداختن صحیح استخوان به وجود بیاید. هرچه زمان جا انداختن استخوان لگن طولانی تر شود ریسک سیاه شدن استخوان افزایش پیدا می‌کند به ویژه در مواردی که فرایند جا انداختن بیش از شش ساعت به تعویق بیفتد.

جا انداختن استخوان لگن چگونه انجام می شود؟

پزشک برای جا انداختن استخوان لگن مراحل زیر را طی می‌کند:

• باید بیمار به صورت طاق باز روی میز مخصوص دراز بکشد.
• پزشک کنار سمت آسیب دیدگی استخوان لگن می‌ایستد.
• یک جسم کمکی را از ناحیه لگن زیر قسمت سالم قرار می‌‌دهد.

توصیف گام به گام فرایند درمان

پزشک به بیمار داری بی حسی و آرام بخش می‌دهد سپس لگن و هر دو زانوی او را در زاویه ۹۰ درجه قرار می‌دهد و در طول درمان باید این زاویه حفظ گردد. پزشک از یکی از روشهای زیر استفاده خواهد کرد:

جا انداختن لگن به روش آلیس

جا انداختن لگن با این روش ایمن ترین نوع جا اندازی لگن محسوب می‌شود که پزشک هر دو دست خود را روی ناحیه درشت ‌نی پروکسیمال قرار می‌‌دهد. پزشک به منظور ایجاد تراکشن محوری به کشش زانو به سمت بالا می‌‌پردازد. قرار گرفتن در کنار تخت بیمار به افزایش نیروی وارد شده به لگن کمک می‌کند.

جا انداختن لگن به روش کاپیتان مورگان

پزشک به چرخش لگن در زانوی خود می‌‌پردازد و پای خود را روی قسمت پایین تخت و به سمت ناحیه آسیب دیده لگن قرار می‌دهد سپس زانوی سمت آسیب دیده را روی زانوی خود می‌‌گذارد. پزشک باید کاملا دقت کند تا از آسیب رساندن به سایر بافت‌های این ناحیه جلوگیری کند. پزشک به منظور ایجاد تراکشن محوری به چرخش پای خود می‌‌پردازد سپس زانوی سمت آسیب دیده بیمار را به سمت پایین می‌کشد.

 جا انداختن لگن به روش ویستلر

برای انجام این روش باید بیمار روی تخت دراز بکشد و هر دو زانوی او در زاویه ۱۳۰ درجه قرار بگیرد. سپس پزشکی یکی از بازوهای خود را زیر ناحیه زانوی سمت آسیب دیده قرار می‌‌دهد و زانوی سالم بیمار را با دست نگه می‌دارد. دست پزشک به عنوان یک تنظیم کننده عمل می‌کند. سپس به کمک دست دیگر خود به نگه داشتن زانوی سمت اسیب دیده می‌پردازد تا آن را به تخت محکم نماید. پزشک به منظور ایجاد تراکشن محوری شانه خود را بالا می‌آورد تا زانوی آسیب دیده بیمار به سمت بالا هدایت شود و در این حین زانوی سمت آسیب دیده و پای بیمار را به طور دقیق روی تخت نگه می‌دارد.

جا انداختن لگن به روش Rocket launcher

برای انجام این روش پزشک باید رو به کمر بیمار قرار بگیرد و زانوی آسیب دیده او را روی شانه خود بگذارد. پزشک به منظور ایجاد تراکشن محوری زانوی آسیب دیده را به سمت داخل و پای بیمار را به سمت بیرون فشار می‌دهد. سپس شانه خود را بالا می‌آورد و زانوی سمت آسیب دیده را به سمت پایین می‌کشد.

در هریک از این روشها:

• در هر روش ابتدا پزشک بیمار را به کمک بند مخصوص تخت محکم می‌بندد سپس به کمک حرکات دست دو طرف ستون فقرات را به سمت پایین فشار می‌دهد.
• در طول درمان به تدریج به افزایش و حفظ تراکشن لگن می‌پردازد.
• فرآیند چرخاندن خفیف استخوان ران به سمت جلو و عقب و به سمت داخل و خارج را آغاز می‌کند.
• در صورتی که فرایند جا انداختن لگن انجام نشود برای بار دوم این اقدامات را به کمک بازوی خود یا یک صفحه مخصوص انجام خواهد داد و از تراکشن جانبی استفاده می‌کند.
• در صورتی که استخوان لگن جا انداختن شود پزشک به آرامی و سپس با نهایت قدرت استخوان فمور را به مرکز نزدیک می‌کند سپس سمت آسیب دیده ستون فقرات را به کمک دست خود به سمت پایین فشار می‌دهد و تلاش می‌کند به کمک دست دیگر خود سر استخوان ران را به درون حفره حقه ای برگرداند.
• جا انداختن موفقیت‌ آمیز استخوان لگن به صورت صدای بلند ناشی از برخورد دو جسم سخت که سر استخوان و مفصل سوکت است شنیده می‌شود.

مراقبت های پس از جا انداختن لگن

باید به موارد زیر توجه داشته باشید:

• پزشک پس از جا انداختن استخوان لگن به بررسی سلامت اعصاب و عروق خونی می‌پردازد تا در صورت بروز هرگونه مشکلی بتواند به طور صحیح فرایند درمان را آغاز نماید.
• پس از اتمام درمان درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را خواهد داد تا از جا اندازی صحیح استخوان لگن اطمینان حاصل کند و بتواند شکستگی‌های موجود را تشخیص دهد.
• با قرار دادن بالش مخصوص زیر زانوی بیمار به ثابت کردن پای او خواهد پرداخت.
• درخواست انجام سی تی اسکن را خواهد داد تا بتواند شکستگی‌های ایجاد شده در سر استخوان لگن را تشخیص دهد.
• بیمار را به جراح ارتوپد ارجاع می‌‌دهد زیرا معمولاً بیمار به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.

معمولاً پس از اقدامات درمانی اولیه لگن بهبود پیدا می‌‌کند و درد نیز کاهش پیدا می‌نماید. با این حال معمولاً بیمار تا مدت کوتاهی پس از درمان به استفاده از عصا نیاز دارد و ممکن است تا چند هفته دچار لنگی شود. فرایند بهبود کامل لگن و بافت‌های اطراف آن می‌‌تواند حدود ۲ تا ۳ ماه طول بکشد. پزشک به تجویز یک برنامه درمانی تقویتی می‌پردازد تا رباط و عضلات اطراف لگن تقویت شوند و ریسک دررفتگی مجدد لگن به حداقل برسد.