مینیسک زانو دچار چه آسیب هایی میشود و چگونه درمان میشود؟

منیسک یکی از قسمت‌های مهم زانو است این قسمت نقش ضربه‌گیر را در زانو برعهده دارد و باعث استحکام زانو می‌شود. پارگی در منیسک از چرخش زانو جلوگیری می‌کند و باعث درد و قفل شدن آن می‌شود. آسیب به منیسک به ویژه در بین ورزشکاران شایع است.

منیسک چیست؟

منیسک ساختاری در مفصل زانو است که فضای بین استخوان ران (استخوان ران) و درشت نی (استخوان ساق پا) را پوشانده و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند. در هر زانو دو منیسک وجود دارد- یکی در داخل (منیسک داخلی) و دیگری در خارج (منیسک جانبی).

هر کدام از غضروف فیبرو قوی ساخته شده‌اند و به شکل هلال یا حرف ‘C’ هستند. این منیسک‌ها شبیه پایه‌های بادکشی‌ هستند که با دقت به شکل سطوح مفصلی استخوان ران و درشت نی قالب‌گیری می‌شوند.

منیسک چه کار می‌کند؟

شکل و اندازه منیسک به آن این امکان را می‌دهد تا چندین عملکرد را انجام دهد. هنگامی که می‌ایستید، وزن شما به طور مساوی از پاها تا زانو تحمل می‌شود. فشاری که این وزن بر روی زانو وارد می‌کند در حین راه رفتن، دویدن و پریدن حتی بیشتر می‌شود. منیسک به عنوان بالشتک عمل می‌کند تا از ساییده شدن استخوان های مفصل زانو بر روی یکدیگر و ایجاد آسیب جلوگیری کند. همچنین وزن بدن را به طور مساوی در سراسر مفصل زانو منتقل می‌کند. این تقسیم بار به جلوگیری از آسیب دیدگی زانو کمک می‌کند و برای عملکرد و سلامت زانو بسیار مهم است.

آسیب به منیسک می‌تواند بر توانایی زانو برای عملکرد طبیعی تأثیر بگذارد. شایع‌ترین نوع آسیب منیسک پارگی منیسک است.

علت پارگی منیسک چیست؟

دو نوع اصلی پارگی منیسک وجود دارد. پارگی منیسک ناشی از ضربه، اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که یک ورزشکار به سرعت بدن خود را بچرخاند، در حالی که پا در جای خود روی زمین قرار دارد، روی زانو بچرخد. پارگی دژنراتیو منیسک در اثر سایش در طول زمان ایجاد می‌شود و معمولا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پارگی‌های ناشی از ضربه

پارگی‌های ضربه‌ای در منیسک معمولاً در حین چرخش شدید زانو اتفاق می‌افتد و در بین بازیکنان ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و فوتبال رایج است، اما این پارگی‌ها می‌توانند در طول هر فعالیتی که شامل چرخش زانو باشد رخ دهند. در موارد نادرتر، زانو زدن مکرر یا بلند شدن از حالت نیمه نشستن هنگام بلند کردن چیزی، می‌تواند منجر به پارگی شود.

پارگی‌های دژنراتیو (آتروماتیک)

پارگی‌های دژنراتیو یا آتروماتیک معمولاً در افراد مسن‌تر و در اثر انحطاط و تخریب ساختار منیسک ایجاد می‌شوند. افراد مبتلا به پارگی دژنراتیو ممکن است زانوی خود را پیچانده و پارگی را تسریع کرده باشند. با این حال، الگوی پارگی در یک پارگی دژنراتیو بسیار متفاوت از یک پارگی تروماتیک است. این موضوع مهم است زیرا درمان پارگی دژنراتیو ممکن است بسیار متفاوت از درمان پارگی تروماتیک باشد.

علائم پارگی منیسک چیست؟

علامت اصلی پارگی منیسک درد در مفصل زانو است. احساس قفل شدن یا گرفتگی نیز ممکن است در زانو احساس شود و اغلب ملتهب (متورم) می‌شود. همچنین ممکن است احساس ضعف در ساق پا و احساس خالی کردن زانو یا «جابه‌جایی» وجود داشته باشد. این به این دلیل است که بافت تکه یا جابجا شده ناشی از منیسک پاره و تورم در زانو می‌تواند بر عضلات ران که از عملکرد زانو پشتیبانی می‌کنند تأثیر بگذارد.

درد معمولاً هنگام تحمل وزن بر روی زانوی آسیب دیده و یا هنگام پیچ خوردن، یا چرخش روی زانو، در زانو بالای منیسک احساس می‌شود، مانند هنگام سوار شدن و خارج شدن از ماشین. به خصوص بالا یا پایین رفتن از پله‌ها ممکن است دردناک باشد و همچنین ممکن است باعث افزایش تورم در زانو شود.

پارگی منیسک چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک کارهای زیر را انجام می‌دهد:

• یک ارزیابی کامل انجام می‌دهد که شامل بررسی دقیق آسیب، علائم و سابقه سلامتی شما است.
• آزمایشات ویژه‌ای را برای اندازه‌گیری دامنه حرکت (میزان حرکت) در زانوی شما انجام می‌دهد و مشخص می‌کند که کدام حرکات و موقعیت‌های خاص علائم شما را افزایش می‌دهند.
• از یک سری آزمایش استفاده می‌کند که به منیسک فشار وارد کند تا مشخص شود که آیا منیسک آسیب دیده است یا خیر.

نتایج این آزمایشات ممکن است نشان‌دهنده نیاز به آزمایشات تشخیصی بیشتر  مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) -یا ارجاع به یک جراح ارتوپد برای مشاوره باشد.

آیا پارگی منیسک به خودی خود بهبود می‌یابد؟

منیسک منبع خون محدودی دارد و بنابراین توانایی محدودی برای بهبودی خود به خود دارد. فقط یک سوم قسمت بیرونی منیسک حاوی رگ‌های خونی، که برای بهبودی لازم است، می‌باشد. این منطقه به عنوان ‘منطقه قرمز’ شناخته می‌شود. دو سوم داخلی منیسک بدون عروق است (به این معنی که خون در آن وجود ندارد) و همچنین به عنوان ‘منطقه سفید’ شناخته می‌شود. بیشتر پارگی‌های منیسک که ناحیه سفید را تحت تأثیر قرار می‌دهند به خودی خود بهبود نمی‌یابند.

آیا هنوز می‌توانید با منیسک پاره شده راه

پیاده روی ساده و سایر فعالیت هایی که نیازی به چرخش، تغییر جهت سریع و غیره ندارند، معمولاً پس از پارگی منیسک به خوبی قابل تحمل هستند. پارگی می‌تواند در طول زمان پیشرفت کند، اما سرعت پیشرفت به طور کلی تدریجی و بسیار متغیر است. درد اصولا نشان دهنده وضعیت است، اگر پارگی بدتر شود، به طور کلی درد افزایش می‌یابد.

اگر منیسک پاره شده را بدون درمان رها کنید چه اتفاقی می‌افتد؟

پارگی‌های درمان نشده می‌توانند با گذشت زمان پیشرفت کرده و بدتر شوند. پیشرفت پارگی منیسک می‌تواند خطر ابتلا به آرتریت دژنراتیو زانو را افزایش دهد. بنابراین پارگی منیسک باید سریع تشخیص داده شود و به موقع درمان شود.

درمان پارگی منیسک چیست؟

درمان‌های غیرجراحی، مانند داروهای ضد التهابی و توانبخشی با فیزیوتراپیست ممکن است به برخی از افراد مبتلا به پارگی منیسک کمک کند. سایر بیماران به جراحی نیاز خواهند داشت، که معمولاً شامل کوتاه کردن یا ترمیم منیسک است. درمان همچنین ممکن است به تروماتیک یا دژنراتیو بودن پارگی بستگی داشته باشد.

یک برنامه فیزیوتراپی غیرجراحی اغلب ابتدا بر کاهش درد و حفظ حرکت کامل زانو تمرکز دارد. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خوراکی (مانند ایبوپروفن) نیز ممکن است تجویز شود. پس از کاهش درد آسیب اولیه و بازیابی حرکت زانو، درمان ممکن است به سمت تقویت عضلانی حرکت کند. تزریق پلاکت غنی از پلاسما (PRP) ممکن است برای برخی از بیماران مفید باشد.

پارگی‌های دژنراتیو ممکن است دارای هیچ قطعه جدا شده‌ای از منیسک نباشد که باعث ایجاد علائم مکانیکی در زانو شود. این موارد اغلب بدون جراحی از طریق درمان محافظه کارانه قابل درمان هستند. پارگی‌های دژنراتیو تکه تکه شده و بیشتر پارگی های حاد و تروماتیک نیاز به جراحی دارند.

فیزیوتراپیست چگونه می‌تواند به درمان پارکی منیسک کمک کند؟ 

پارگی منیسک اغلب بدون جراحی قابل کنترل است. یک دوره کوتاه درمانی ارائه شده توسط فیزیوتراپیست می‌تواند به تعیین اینکه آیا زانوی شما بدون جراحی بهبود می‌یابد یا خیر کمک کند. فیزیوتراپیست می‌تواند به کنترل درد و تورم در ناحیه زانو کمک کند و برای بازگرداندن قدرت و تحرک کامل به زانو با شما همکاری کند. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان دستی

فیزیوتراپیست ممکن است برای کمک به کاهش تورم و سفتی و بازگرداندن عملکرد عضلات اطراف زانو، از درمان دستی استفاده کند- درمان دستی که ممکن است شامل ماساژ، کشش یا حرکت مفصل باشد.

استفاده از یخ 

فیزیوتراپیست کمپرس‌های یخ را روی زانو قرار می‌دهد تا به کنترل هر گونه درد و تورم کمک کند و ممکن است به شما توصیه کند که از یخ در خانه استفاده کنید. تورم یک ‘راهنمای’ مهم در طول توانبخشی است و می‌تواند سطح توانایی و بهبودی شما را نشان دهد. اگر افزایش تورم را تجربه کنید، فیزیوتراپیست برنامه درمانی یا سطح فعالیت شما را اصلاح می‌کند تا مطمئن‌ترین و موثرترین بهبودی را برای شما تضمین کند.

فشرده‌سازی

فیزیوتراپیست ممکن است استفاده از بانداژ فشاری، یا جوراب ساق بلند را برای کمک به کاهش یا جلوگیری از تجمع بیشتر ادم (تورم) توصیه کند. ممکن است فیزیوتراپیست از این موارد به عنوان بخشی از درمان‌های معمولی استفاده کرده و به شما و خانواده‌تان یاد دهد که چگونه از آنها در خانه استفاده کنید.

تحریک الکتریکی عصبی عضلانی

ممکن است فیزیوتراپیست از درمانی به نام تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES)  استفاده کند. تحریک الکتریکی عصبی عضلانی، از جریان الکتریکی برای تحریک یا انقباض ملایم عضلات اطراف زانو به منظور کمک به بهبود قدرت آنها استفاده می‌کند.

دستگاه‌های کمکی

ممکن است در کوتاه مدت استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر ضروری باشد. فیزیوتراپیست توصیه‌هایی در مورد اینکه کدام دستگاه برای شما بهتر است ارائه می‌دهد و نحوه استفاده صحیح از آن را به شما آموزش می‌دهد.

تمرینات تقویتی

فیزیوتراپیست تمریناتی را برای تقویت و حفظ قدرت در طول ریکاوری طراحی می‌کند و به بازگرداندن حرکت کامل به زانو کمک می‌کند. یک برنامه تمرینی در خانه به شما داده می‌شود که مخصوص شرایط شماست. تقویت عضلات اطراف زانو و سرتاسر ساق پا به کاهش فشار روی بافت در حال بهبود زانو کمک می‌کند.

مشاوره آمادگی جسمانی 

با بهبودی، فیزیوتراپیست شما را در مورد راه‌هایی برای بهبود و حفظ سطح آمادگی جسمانی و فعالیت راهنمایی می‌کند و به شما کمک می‌کند که متوجه شوید چه زمانی برای بازگشت به فعالیت کامل آماده هستید.

جراحی پارگی منیسک چیست؟

در صورت نیاز به جراحی، آرتروسکوپی زانو رایج‌ترین روش است. برش‌های کم تهاجمی در زانو با استفاده از آرتروسکوپ (یا «اسکوپ»)، یک دوربین فیبر نوری که با ابزارهای جراحی تخصصی ثابت می‌شود، ایجاد می‌شود. این ابزارها امکان کوتاه کردن (برداشتن) دقیق قطعات منیسک یا در برخی موارد، ترمیم پارگی منیسک با بخیه را فراهم می‌کنند.

از آنجایی که منیسک نقش مهمی در سلامت و عملکرد طولانی مدت زانو دارد، جراح همیشه سعی می کند هر بخشی از منیسک را که دارای خون و پتانسیل التیام است حفظ و ترمیم کند. بیشتر پارگی‌های منیسک در قسمت ‘فاقد عروق خونی’ منیسک رخ می‌دهد و قابل ترمیم نیست. در این حالت، قسمت پاره شده منیسک برداشته می‌شود. اگر پارگی بزرگ باشد و در قسمتی از منیسک با خون رسانی مناسب رخ دهد، ممکن است ترمیم انجام شود.

در برخی از پارگی‌های منیسک دژنراتیو، قسمتی تکه تکه می‌شود و این تکه شل باعث علائم گرفتگی یا قفل شدن زانو می‌شود، که ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد. با این حال، ترمیم به طور کلی گزینه رایجی نیست، زیرا در بیشتر موارد، ناحیه منیسک آسیب دیده منبع عروقی ضعیفی دارد و بنابراین قابل ترمیم نیست. درمان جراحی اغلب شامل برداشتن قطعه پاره شده است.

توانبخشی بعد از جراحی

بیمارانی که پارگی‌های جدی‌تر مینیسک دارند، یا کسانی که با انجام یک دوره فیزیوتراپی نتیجه‌ای نمی‌گیرند، ممکن است برای ترمیم زانوی آسیب‌دیده به جراحی نیاز داشته باشند. برداشتن غضروف پاره شده با جراحی (روشی به نام منیسککتومی) معمولاً یک روش ساده است که به یک دوره فیزیوتراپی پس از جراحی نیاز دارد. بسیاری از افراد پس از تقریباً 4 ماه درمان می‌توانند به سطح قبلی فعالیت خود از جمله ورزش بازگردند.

برداشتن منیسک 

پس از یک منیسکتومی ساده، توانبخشی شما احتمالاً مشابه آسیب های منیسک غیر جراحی خواهد بود. ممکن است فیزیوتراپیست از یخ و فشرده سازی برای کنترل درد و تورم استفاده کند و نحوه استفاده از این درمان‌ها را در خانه به شما  آموزش می‌دهد. تمرکز درمان بر کمک به بازگرداندن قدرت و حرکت از طریق یک سری تمرینات انجام شده در کلینیک و در خانه و همچنین با درمان دستی خواهد بود. در ابتدا، این احتمال وجود دارد که برای پیاده‌روی باید از عصا یا واکر استفاده کنید. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا وزن خود را به تدریج روی زانو قرار دهید تا بایستید یا راه بروید تا به منیسک و سایر بافت‌های مفصل این امکان را بدهید که به آرامی با افزایش فشار سازگار شوند.

ترمیم مینیسک 

گاهی اوقات جراح شما تصمیم می‌گیرد که مینیسک پاره شده را به جای برداشتن، ترمیم کند. مطالعات تحقیقاتی نشان می‌دهد که اگر ترمیم منیسک امکان پذیر باشد، می‌تواند خطر ابتلا به آرتریت را در سنین بالاتر کاهش دهد. توانبخشی پس از ترمیم منیسک کندتر و گسترده‌تر از برداشتن منیسک است زیرا بافت ترمیم شده باید در حین بهبود محافظت شود. نوع تکنیک جراحی انجام شده، میزان آسیب شما و ترجیحات جراح اغلب تعیین می کند که چقدر سریع می‌توانید وزن خود را روی پایتان قرار دهید، استفاده از عصا را متوقف کنید و به فعالیت‌های قبلی خود بازگردید.

پس از جراحی برای ترمیم منیسک، فیزیوتراپیست:

• به شما کمک می‌کند تا درد و تورم را کنترل کنید.
• شما را برای قراردادن تدریجی وزن روی زانو راهنمایی می‌کند تا غضروف به آرامی با افزایش فشار سازگار شود.
• به بازیابی دامنه حرکتی زانو و ساق پا کمک می‌کند.
• تمریناتی را به شما آموزش می‌دهد تا به بازیابی قدرت عضلانی شما کمک کند.

بازگشت به فعالیت 

چه منیسک پاره شده شما به خودی خود بهبود یابد و چه نیاز به جراحی داشته باشد، فیزیوتراپیست نقش مهمی در کمک به بازگشت شما به فعالیت‌های قبلی خواهد داشت. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا راه رفتن را بدون استفاده از عصا و واکر پاها یاد بگیرید و فعالیت‌هایی مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها را به راحتی انجام دهید.

بازگشت به کار 

اگر شغل یا سبک زندگی سختی دارید، فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تا به این فعالیت‌ها بازگردید و نحوه انجام آن‌ها را بهبود ببخشید.

بازگشت به ورزش

اگر ورزشکار هستید، ممکن است به دوره توانبخشی گسترده‌تری نیاز داشته باشید. فیزیوتراپیست شما به شما کمک می‌کند تا قدرت، استقامت، انعطاف پذیری و هماهنگی خود را به طور کامل بازیابید تا به حداکثر قدرت برای بازگشت به ورزش و جلوگیری از آسیب مجدد کمک کند. بازگشت به ورزش از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و به میزان آسیب، روش جراحی خاص، ترجیح جراح و نوع ورزش بستگی دارد. فیزیوتراپیست شما این عوامل را هنگام طراحی و تنظیم برنامه توانبخشی شما در نظر می‌گیرد و با جراح شما همکاری نزدیکی خواهد داشت تا تصمیم بگیرد که چه زمانی بازگشت به ورزش و سایر فعالیت‌ها برای شما بی‌خطر است.

آیا می‌توان از این آسیب یا وضعیت پیشگیری کرد؟ 

در حال حاضر تحقیقات کمی برای پشتیبانی از منیسک در برابر ورزش یا سایر مداخلات مانند بریس برای پیشگیری از آسیب‌های منیسک وجود دارد. با این حال، شما می‌توانید برای کمک به بهبود آمادگی جسمانی خود و تا حد امکان زانوهای خود را قوی و سالم نگه دارید. تمرین‌هایی که می‌تواند به قوی نگه داشتن زانوهای شما کمک کند عبارتند از:

• ورزش منظم برای کمک به تقویت ماهیچه‌هایی که از زانوهای شما حمایت می‌کنند.
• فعال ماندن بدن به منظور آمادگی بدن برای انجام یک ورزش یا فعالیت شدید.
• اجتناب از چرخش یا پیچ خوردن سریع در حالی که پای شما روی زمین قرار دارد، به منظور کمک به جلوگیری از فشار به زانو که می‌تواند باعث پارگی منیسک شود.

در صورتی که از قبل مشکلات زانو دارید، فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تا یک برنامه آمادگی جسمانی برای زانوهای خود ایجاد کنید. برخی از تمرینات برای کسانی که سابقه زانو درد دارند بهتر از سایرین است. بسیاری از تمرینات را می‌توان برای تناسب با نیازهای خاص شما تغییر داد