آرتروز ستون فقرات یک اختلال دژنراتیو است. این اختلال زمانی اتفاق می افتد که مفاصل و دیسک‌های کمر و گردن شروع به شکستن می‌کنند. متأسفانه، این روند اغلب بر اعصاب منشعب از ستون فقرات فشار وارد می‌کند. آرتروز ستون فقرات به نوبه خود می‌تواند منجر به احساس درد در پاها و بازوها و همچنین ضعف آن‌ها شود.
سفت شدن کمر و ستون فقرات از دیگر علائم آرتروز است. به طور معمول حدود 80 درصد از درد به طور خاص در ناحیه کمری ایجاد می‌شود. هنگام ابتلا به آرتروز در باسن و اطراف ران نیز مقداری درد احساس خواهید کرد. اگر شدت درد بیشتر شود، احتمال انتشار درد بیشتر به ران و حتی پاها نیز وجود دارد.
علل آرتروز ستون فقرات
آرتروز ستون فقرات علل زمینه‌ای و عوامل خطر متعددی دارد. این شرایط برگشت‌ناپذیر است، اما می‌توانید جهت محافظت از خود سبک زندگی را تغییر دهید و در کل در جهت داشتن زندگی سالم قدم بردارید.
به طور کلی، آرتروز ستون فقرات در اثر فرسایش تدریجی غضروف در مفاصل فاست رخ می‌دهد. این مفاصل به مهره‌های مجاور اجازه خم و باز شدن را می‌دهند. با از بین رفتن غضروف التهاب و سفتی شروع می‌شود.
خارهای استخوانی و استئوفیت به دلیل اصطکاک بین استخوان‌ها شکل می‌گیرند. این روند می‌تواند نخاع را تنگ کرده و باعث وارد شدن فشاری دردناک بر عصب شود. موارد زیر همگی از علل شایع و عوامل خطر بروز آرتروز در ستون فقرات هستند:
- افزایش سن: حقیقت تلخ این است که افزایش سن از شایع‌ترین علت آرتروز ستون فقرات است. با افزایش سن به خصوص در سنین بین 30 تا 50 سالگی، تخریب غضروف مفصلی افزایش می‌یابد.
- جنسیت: جنسیت در شکل‌گیری آرتروز ستون فقرات نقش دارد. مطالعات نشان داده‌اند که زنان به ویژه زنان یائسه بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
- چاقی: اضافه وزن علت مستقیم آرتروز ستون فقرات است. این وزن اضافی فشار مضاعفی بر مفاصل تحمل‌کننده‌ی وزن می‌گذارد و خرابی غضروف در مفاصل فاست را سرعت می‌بخشد.
- بیماری‌هایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند: بیماری‌های خاص مانند دیابت، آرتریت روماتوئید (RA) و عفونت‌های خاص می‌توانند منجر به بروز آرتروز در ستون فقرات شوند. این بیماری‌ها بر سیستم دفاعی بدن تأثیر می‌گذارند و توانایی بدن در روند بهبودی را مختل می‌کنند.
- ژنتیک: اگر سابقه آرتروز در خانواده شما وجود داشته باشد، در این صورت بیشتر در معرض ابتلا به این نوع بیماری قرار خواهید داشت. افرادی که دارای این نوع سابقه پزشکی هستند باید محتاط باشند و با پزشک خود در مورد راه‌های کاهش سایر عوامل خطرساز در زندگی خود مشورت کنند.
- شغل: تعدادی از مشاغل خاص فشار اضافی را بر مفاصل ستون فقرات وارد می‌کنند. اگر مشغول به ساختمان‌سازی، پرستاری یا نماسازی هستید باید جهت جلوگیری از بروز کمردرد دقت کرده و از کمر خود بهتر مراقبت کنید. شغلی که نیاز به خم شدن و بلند کردن مکرر اجسام دارد، فشار مضاعفی بر مفاصل وارد می‌کند و در نهایت می‌تواند باعث بروز آرتروز ستون فقرات شود.
- صدمات نخاعی یا جراحت: صدمات نخاعی قابل توجه در ستون فقرات (مانند تصادفات رانندگی) بر مفاصل فشار وارد می‌کنند و می‌توانند شما را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آرتروز ستون فقرات قرار دهند.
- وضعیت بد قرارگیری بدن: وضعیت بد قرارگیری بدن باعث افزایش فشار بر مفاصل می‌شود. اگر با وضعیت بدنی خود مشکل دارید باید به پزشک متخصص کایروپراکتیک یا متخصص مربوطه مراجعه کنید. متخصصین می‌توانند به بهبود وضعیت بدن کمک کرده و این عامل خطر را از زندگی شما پاک کنند.
- کشیدن سیگار: کشیدن سیگار به دلایل بی‌شماری یک عادت ناسالم است اما بسیاری افراد نمی‌دانند که این عادت نادرست آن‌ها را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آرتروز کمر قرار می‌دهد. اگر امسال برای ترک سیگار به دلیل دیگری احتیاج داشتید، شروع کنید!
- ناهنجاری‌های استخوانی: ناهنجاری‌های خاص استخوانی می‌توانند باعث آرتروز ستون فقرات شوند. این ناهنجاری‌ها ممکن است حتی علائم قابل توجهی را ایجاد نکنند. شما باید در خصوص احتمال وجود سابقه خانوادگی نقص در غضروف یا عوارض مربوط به آن بررسی‌های لازم را انجام دهید.
علائم آرتروز ستون فقرات
علائم اولیه آرتروز ستون فقرات شامل سفتی و درد ستون فقرات کمر و گردن است.
علائم معمولاً در صبح بدتر خواهند بود، در طول روز کاهش می‌یابند و مجدداً در شب بدتر می‌شوند و به طور کل خواب را مختل می‌کنند. این ناراحتی ممکن است به باسن، ناحیه لگن و ران نیز سرایت کند.
سایر علائم عبارتند از:
- حساسیت هنگام فشار دادن مفصل آسیب‌دیده
- دردی که با حرکت بدتر می‌شود
- کاهش انعطاف‌پذیری
- احساس کردن یا شنیدن صدای شکستگی
در صورت فشار ناشی از التهاب در قسمتی از نخاع یا عصب محیطی ممکن است احساس بی‌حسی، گزگز یا سوزن سوزن شدن داشته باشید. بسته به اعصابی که تحت فشار قرار می‌گیرند درد سیاتیک یا حتی رادیکولوپاتی گردنی بروز خواهد کرد.
از بین رفتن غضروف منجر به اصطکاک دردناک بین دو استخوان، همچنین ضعیف شدن و شکستن استخوان و شکستگی‌های ستون فقرات خواهد شد.
آرتروز ستون فقرات چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصص طب فیزیکی، با انجام معاینات و آزمایشات جامع، به تشخیص انواع مختلف آرتروز در ستون فقرات می‌پردازد. پس از بررسی علائم و سوابق پزشکی شما، متخصص مربوطه معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد تا سلامت کلی، وضعیت ساختار اسکلتی و عضلانی، عملکرد عصبی و رفلکس‌های شما را ارزیابی کند. پزشک همچنین به دنبال تشخیص مشکلات مهره‌ای می‌باشد.
علاوه بر این، متخصص طب فیزیکی ممکن است برای ارزیابی تأثیر درد و سفتی بر فعالیت‌های روزانه که نیازمند خم شدن، پیچ خوردن و کشش هستند، دامنه حرکتی را بررسی کند. همچنین، ممکن است پزشک از شما بخواهد در مطب قدم بزنید یا چند تمرین ساده را انجام دهید.
درصورتی که پزشک تشخیص آسیب یا خار استخوانی را نیازمند داشته باشد، ممکن است به آزمایش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس نیاز پیدا کند. همچنین، ام آر آی و سی تی اسکن نیز اطلاعاتی درباره سلامتی استخوان‌ها فراهم می‌کنند.
آرتروز ستون فقرات چگونه درمان می‌شود؟
برنامه درمان آرتروز برای رفع نیازهای خاص بیمار، بازیابی عملکرد مفاصل و کاهش درد مفاصل طراحی می‌شود. برخی درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
استراحت
آیا در زندگی روزمره خود به اندازه کافی می‌خوابید؟ گاهی اوقات استراحت کافی برای کاهش درد و التهاب مفصل آسیب‌دیده کافی است.
دارو
معمولاً NSAID های بدون نسخه (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) مانند ایبوپروفن برای کاهش التهاب، درد و سایر علائم طاقت‌فرسا تجویز می‌شوند. با این حال، این داروها می‌توانند برای معده مشکل‌ساز باشند. اگر بیمار قادر به استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نباشد، داروی دیگر بدون نسخه مانند استامینوفن تجویز می‌شود. استامینوفن برخلاف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی التهاب را درمان نمی‌کند اما به کاهش درد ناشی از آرتروز کمک خواهد کرد. با این حال، استامینوفن برای کسانی که مشکلات کبدی دارند مناسب نیست و مصرف آن باید تحت نظارت صورت گیرد.
تزریق کورتیکواستروئید
در برخی موارد متخصص طب فیزیکی ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را توصیه کند. داروهای کورتیکواستروئیدی مستقیماً داخل مفاصل آسیب‌دیده تجویز می‌شوند. تزریق این داروها باعث کاهش درد و التهاب و افزایش تحرک از دست رفته می‌شود. هرچند، تزریق مکرر توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند به مفاصل آسیب برساند. پس از آن درمان‌ها عمدتاً به چند بار در سال محدود می‌شوند.
درمان فیزیکی
درمان فیزیکی بر تسکین درد مفاصل ستون فقرات ناشی از فشار و رگ به رگ شدنِ ناخواسته متمرکز است. به منظور ایجاد گردش خون بهتر در ناحیه آسیب‌دیده به بیماران برنامه تمرینی خاصی داده می‌شود.
همچنین درمان فیزیکی بر تقویت عضلات اصلی برای توزیع بهتر وزن در بدن و کاهش بار روی مفاصل تحمل‌کننده وزن تمرکز می‌کند. جلسات طب فیزیکی شامل آموزش‌هایی در مورد روش‌های بلند کردن صحیح اجسام و سایر مکانیک‌های مناسب بدن می‌باشد.
طب سوزنی
طب سوزنی درمانی شرقی است. طی این درمان از سوزن‌های نازکی که در نقاط خاصی از بدن وارد می‌شوند استفاده می‌گردد. شواهد نشان می‌دهند که طب سوزنی می‌تواند علائم ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز ستون فقرات را تسکین دهد.
درمان کایروپراکتیک
درمان کایروپراکتیک از طریق تراز مجدد ستون فقرات صورت می‌پذیرد. شواهد نشان می‌دهند که درمان کایروپراکتیک می‌تواند علائم دردناک ناشی از آرتروز ستون فقرات را تسکین دهد.
ورزش برای آرتروز
ورزش به افزایش تحرک و انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کند. انجام تمریناتی با شدت کم مانند پیاده‌روی و حرکات کششی سبک هنگام شروع ورزش بسیار مهم است.
تمرینات مختص آرتروز ستون فقرات باعث افزایش تحرک و انعطاف‌پذیری می‌شوند. ورزش‌هایی مانند شنا، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری نمونه‌هایی از تمرینات با شدت کم هستند که می‌توانند به سالم و فعال ماندن بدن کمک کنند.
عمل جراحی کم تهاجم ستون فقرات
با پیشرفت تکنولوژی و رویکردهای های جراحی می‌توان از عمل جراحی کم تهاجم برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های ستون فقرات استفاده کرد. این روش نیاز به برش‌های بسیار کوچکی دارد که از طریق آن‌ها یک سری لوله‌های منبسط کننده وارد بدن می‌شوند. وسایل مربوط به فناوری به تصویر کشیدن و ابزارهای کوچک از طریق لوله‌ها وارد بدن می‌شوند و می‌توان کل روش را بدون نیاز به برش دادن کل ناحیه انجام داد.
پس از انجام عمل جراحی، لوله‌ها برداشته و برش‌ها بخیه می‌شوند. برخلاف عمل جراحی باز مرسوم ستون فقرات، این عمل را می‌توان به صورت سرپایی انجام داد. مزایای دیگر عمل جراحی کم تهاجم ستون فقرات شامل دوره نقاهت کوتاه‌تر، احتمال کمتر بروز عفونت و از دست دادن خون است. با این حال، انجام عمل‌های متعدد در ستون فقرات نتایج مطلوبی را ایجاد نخواهند کرد.
