اسکولیوز یک عارضه است که باعث انحنای غیرعادی در ستون فقرات میشود. در حالت عادی، ستون فقرات باید صاف باشد و قوسهای طبیعی ستون فقرات از نمای جانبی قابل مشاهده باشند. اما در اسکولیوز، ستون فقرات به سمت چپ یا راست تحدب میکند و این انحنای غیرعادی به شکل حرف S یا C قابل مشاهده است. اسکولیوز میتواند در هر گروه سنی از نوزادان تا بزرگسالان رخ دهد و طیف علائم آن وابسته به شدت انحنای غیرعادی ستون فقرات است.
علل اسکولیوز شامل عوامل ژنتیکی، اختلالات عصبی-عضلانی، نقصهای مادرزادی و دیگر عوامل متنوع است. تشخیص اسکولیوز از طریق معاینه بالینی و استفاده از روشهای تصویربرداری قابل انجام است.
درمان اسکولیوز برای موارد خفیف و کودکان در دوران رشد، اغلب شامل مراقبت و مانیتورینگ دورهای برای اندازهگیری و پیگیری انحنای ستون فقرات است. بستن بریس و در موارد شدیدتر، جراحی نیز به عنوان روشهای درمانی پیشنهاد میشود. برای اطلاعات بیشتر درباره دلایل و روشهای درمان اسکولیوز، میتوانید از مقالات مروری و جامع در این زمینه استفاده کنید.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز عارضهای است که انحنای غیرعادی ستون فقرات ویژگی اصلی آن به شمار میآید. مهرههای یک ستون فقرات سالم از نمای پشت یا جلو در یک خط صاف روی هم قرار دارند. اما اگر فردی دچار اسکولیوز باشد، ستون فقرات به چپ یا راست انحنا پیدا میکند و شکلی S یا C مانند پیدا میکند.
برای درک بهتر عارضه اسکولیوز میتوانید به توضیحات ویدیوی زیر توجه فرمایید.
انواع اسکولیوز
اسکولیوز بر اساس علت ایجاد کنندهی آن، شدت انحراف ستون فقرات و محل انحراف ستون فقرات انواع مختلفی دارد.
انواع اسکولیوز بر اساس علت ایجاد آن
انواع مختلف اسکولیوز را در این بخش توضیح میدهیم.
اسکولیوز ایدیوپاتیک شایعترین نوع اسکولیوز است؛ منظور از ایدیوپاتیک این است که علت اسکولیوز مشخص نیست. اسکولیوز ایدیوپاتیک در هر سنی ممکن است مشاهده شود، اما معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد میشود.
اسکولیوز ایدیوپاتیک عموماً بر اساس سن بیمار در زمان ایجاد ناهنجاری طبقهبندی میشود:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک نوزادی: این نوع اسکولیوز بدون دلیل ناشناخته از بدو تولد تا سه سالگی ایجاد میشود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک خردسالان: از 4 تا 9 سالگی بروز مییابد.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان: از 10 تا 18 سالگی ایجاد میشود.
اکثر موارد اسکولیوز ایدیوپاتیک از نوع اسکولیوز نوجوانان است. چون رشد در دوران نوجوانی معمولاً سریع است؛ تحدب غیرعادی تشخیص داده شده و پیشرفتش در این مرحله که استخوانبندی کودک در حال رشد است، باید به دقت تحت نظر گرفته شود.
اسکولیوز مادرزادی عارضهای است که در نوزادان تازه متولد شده و نوزادان کوچک مشاهده میشود و وجود انحنای غیرعادی ستون فقرات ویژگی اصلی آن به شمار میآید. انحنای غیرعادی در کودکان مبتلا به اسکولیوز مادرزادی پیش از تولد، در دوران رشد جنین در رحم مادر شروع به ایجاد شدن میکند. انحنای غیرعادی باعث میشود که ستون فقرات به چپ یا راست خم شود و به شکل S یا C دربیاید. رشد غیرعادی علت بروز اسکولیوز مادرزادی است. اسکولیوز مادرزادی زمانی ایجاد میشود که قطعههای استخوانی ستون فقرات یا همان مهرهها به درستی شکل نگیرند و به نظر برسد که بخشهای «اضافهای» در ستون فقرات وجود دارد. در موارد دیگر مهرههایی که در حالت عادی باید از هم جدا باشند، در دوران رشد جنین به هم جوش میخورند. نقصهای ستون فقرات گاهی جزئی است و فقط یک قطعه از ستون فقرات را درگیر میکند. اما گاهی این عارضه تقریباً در تمام سطوح مشاهده میشود و به ناهنجاری جدیتری دامن میزند.
اسکولیوز عصبی-عضلانی نوعی انحنای غیرعادی ستون فقرات است که به دلیل اختلالهای مغزی، نخاعی و سیستم عضلانی ایجاد میشود. عصبها و عضلهها نمیتوانند تعادل/همترازی مناسب ستون فقرات و بالاتنه را حفظ کنند. انحناهای عصبی-عضلانی غالباً با انحراف لگن همراه است. منظور از انحراف لگن این است که لگن کودک کج است و یک طرف لگن بالاتر از طرف دیگر قرار میگیرد. اسکولیوز عصبی-عضلانی پیامد ابتلا به اختلالهایی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و آتروفی عضلانی-نخاعی است که عملکرد عضلهها و عصبها را مختل میکند.
اسکولیوز دژنراتیو یا فرسایشی-تخریبی معمولاً پس از 40 سالگی شروع میشود. برآیند اثر گذر عمر و فرسایش و تحلیل رفتن ستون فقرات باعث انحراف ستون فقرات میشود. آرتریت مفصل فاست و روی هم افتادن دیسک و از بین رفتن فضای دیسک نیز از دلایل دیگر اسکولیوز دژنراتیو است. اسکولیوز دژنراتیو، بهویژه در بانوان، غالباً پیامد پوکی استخوان است. تغییرات ناشی از پوکی استخوان با هم ترکیب میشوند، ستون فقرات به تدریج خم میشود و انحنایی غیرعادی پیدا میکند.
اسکولیوز عملکردی نتیجه مشکلاتی در بدن است که باعث کوتاه و بلند شدن پاها، اسپاسمهای عضلانی یا عارضههای دیگری میشوند که در نهایت به انحراف ستون فقرات منجر میشود.
اسکولیوز عملکردی ویژگیهای خاص خود را دارد و رویکردهای متفاوتی باید برای درمانش به کار برده شود. پزشک طرح درمان مناسب را پس از تشخیص اسکولیوز وضعیتی تهیه میکند.
پزشکان برای تشخیص اسکولیوز و تعیین میزان پیشرفتش از زاویه کاب برای اندازهگیری انحنای ستون فقرات استفاده میکنند. زاویه کاب معیار استانداردی است که بر حسب درجه بیان میشود و برای تعیین پیشرفت انحنای ستون فقرات به کار برده میشود.
سپس پزشکان از نمودار درجه انحنای اسکولیوز برای پیگیری و ارزیابی انحراف ستون فقرات استفاده میکنند. این نمودار شدت اسکولیوز را با تخصیص دادن درجهای عددی به انحنای ستون فقرات طبقهبندی میکند. هر چه درجه بالاتر باشد، انحراف شدیدتر و خطر بروز عوارض جدی بیشتر است. برای اینکه پزشک اسکولیوز را تشخیص بدهد، انحنای ستون فقرات باید حداقل 10 درجه و همراه با چرخش باشد.
اسکولیوز خفیف
اسکولیوز خفیف معمولاً گونهای را توصیف میکند که میزان انحراف ستون فقرات و زاویه کاب 20 درجه یا کمتر است. این نوع اسکولیوز باعث میشود بیمار نتواند به طور کامل از تواناییهای جسمی خود استفاده کند و حالت اندامی نامناسب داشته باشد. این تغییرات ناخوشایند، بیمار را از نظر روحی و عاطفی دچار مشکل میکند. اسکولیوز خفیف در مراحل آتی زندگی مشکلساز میشود، انحراف ستوان فقرات میتواند در دراز مدت باعث درد، گرفتگی عضلات و فرسایش مفاصل شود.
اسکولیوز متوسط
میزان انحراف ستون فقرات در اسکولیوز متوسط 20 تا 40 درجه است. استفاده از بریس در این مرحله به نوجوانان مبتلا توصیه میشود.
اسکولیوز شدید
زاویه کاب در اسکولیوز شدید در نوجوانان 40 تا 45 درجه و در بزرگسالان 50 تا 55 درجه است. چنانچه اسکولیوز بسیار شدید شود، مشکلات جدی ریوی و قلبی بروز مییابد. بنابراین نباید در درمان اسکولیوز شدید سهلانگاری شود.
بریس در این شرایط برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر عارضه و ضرورت یافتن جراحی تجویز میشود و متاسفانه بریس نمیتواند اسکولیوز شدید را درمان کند یا از شدت آن بکاهد. در این مرحله گاهی جراحی به منظور کاهش یا معکوس کردن تغییرات انجام میشود. با این حال حتی جراحی نیز همواره در پیشگیری از پیشرفت عارضه موفقیتآمیز نیست. به همین دلیل است که از دید متخصصان مرکز جامع توانبخشی امید تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است.
انحنای اسکولیوز معمولاً کمی شبیه به حرف C برعکس است و ستون فقرات تحدبی به سمت راست دارد که به آن دکسترواسکولیوز نیز میگویند. تحدب ستون فقرات به سمت چپ بیشتر شبیه به حرف C عادی است و به آن لوواسکولیوز گفته میشود. چهار نوع انحنای شایع اسکولیوز عبارتند از:
- انحنای توراسیک به سمت راست: اگر خط صافی را وسط پشت بدن رسم کنید، این انحنا به سمت راست بخش فوقانی پشت بدن (ناحیه صدری) خم میشود.
- انحنای توراکولومبار راست: این انحنا که از بخش فوقانی پشت بدن (توراسیک) شروع و به پایین کمر (لومبار) ختم میشود، به سمت راست خم میشود.
- انحنای کمری راست: این قوس به سمت راست است و نقطه شروع و انتهای آن در پایین کمر است.
- انحنای اصلی دوگانه: انحنای دوگانه معمولاً شامل انحنای توراسیک راست در بالا و انحنای کمری چپ در پایین است. بدشکلی در بیماران دارای انحنای اصلی دوگانه در ابتدا چندان مشخص نیست، چون دو انحنا یکدیگر را به میزان بیشتری متعادل میکنند.
احتمال بروز انواع دیگری از انحرافهای اسکولیوز مانند انحنای توراسیک چپ نیز وجود دارد. همچنین مواردی از اسکولیوز با انحناهای سهگانه نیز مشاهده شده است.
علت بروز اسکولیوز
غالباً نمیتوان دلایل بروز اسکولیوز را تعیین کرد. عاملهای زیر از جمله دلایل شایعی هستند که پزشکان برای ایجاد اسکولیوز مشخص میکنند:
- فلج مغزی: گروهی از اختلالهای سیستم عصبی که حرکت، یادگیری، شنوایی، بینایی و تفکر را مختل میکنند.
- دیستروفی عضلانی: گروهی از اختلالهای ژنتیکی که به ضعف عضلانی دامن میزنند.
- نقصهای مادرزادی، مانند اسپینا بیفیدا که به مهرههای ستون فقرات جنین آسیب میزنند.
- عفونتها یا ضایعههای نخاعی
سابقه خانوادگی ابتلا به اسکولیوز احتمال بروز این ناهنجاری را افزایش میدهد. در قسمت انواع اسکولیوز به طور کاملتر به بررسی انواع اسکولیوز بر اساس علت ایجاد آن میپردازیم.
مواردی که احتمال ابتلا به اسکولیوز را افزایش میدهند
بعضی عوامل تعیین میکند که آیا اسکولیوز خفیف به مرور زمان تشدید و به اسکولیوز شدید تبدیل خواهد شد یا خیر. این عوامل عبارتند از:
- بروز اسکولیوز در سنین پایین و هنگامی که رشد هنوز کامل نشده است.
- جنسیت زنانه، اسکولیوز در میان بانوان شیوع بالاتری دارد.
- رو به جلو خم شدن سر، این حالت اندامی فشار زیادی را به عضلههای گردن و پشت بدن وارد میکند.
- هممحوری سر، قفسه سینه و مفصلهای ران، این محور در صورتی خنثی میشود که مرکز شانهها بالای مفصلهای ران قرار گیرد. اگر حالت اندامی خنثی نشود، اسکولیوز تشدید خواهد شد.
- بروز مشکلات مرتبط با تعادل، هماهنگی و اطلاعات حس عمقی (حفظ تعادل روی یک پا با چشمان بسته دشوار میشود)
- انعطاف پذیری یا شلی بیش از حد مفاصل (شل شدن رباط)
- تحت فشار قرار گرفتن نخاع
- از بین رفتن قوس مناسب ستون فقرات (گودی یا لوردوز گردن و کمر و گوژپشتی)
- حالت اندامی کتابدار (حالتی که انگار فرد در حال خواندن کتاب است)، یعنی حالتی که فرد گردن را اندکی خم میکند و به بالا نگاه میکند.
- امکان پذیر نبودن لمس قفسه سینه با چانه
تغییر در شیوه راه رفتن، برای مثال چرخش مفصلهای ران و شانهها کمتر میشود و بیمار بازوها را کمتر تاب میدهد.
علائم اسکولیوز
اسکولیوز برخی بیماران بدون علامت است؛ علائم بقیه بیماران به شدت انحراف ستون فقرات بستگی دارد و میتواند شدید باشد. علائم شایع اسکولیوز عبارت است از:
- همسطح نبودن شانهها: وقتی بیمار صاف میایستد، یک کتفش برجستهتر از کتف دیگر است. این وضعیت باعث میشود شانهها کوتاه و بلند شود.
- کج بودن لگن: وقتی بیمار میایستد، یک مفصل ران بالاتر از دیگری قرار میگیرد، در نتیجه بدن به یک سمت کج میشود.
- نامتقارن بودن قفسه سینه: دندههای یک سمت بدن برجستهتر از سمت دیگر است و بیشتر بیرون زده است. این وضعیت باعث نامتقارن شدن قفسه سینه میشود.
- کمر درد: اسکولیوز شدید، بهویژه در بزرگسالان با کمر درد همراه است.
- مشکلات تنفسی: انحناهای شدیدتر ستون فقرات بر ریهها و حفره قفسه سینه اثر میگذارد و نفس کشیدن را سختتر میکند.
- خستگی مزمن: از آن جا که اسکولیوز فشار مضاعفی را به عضلهها و مفصلها وارد میکند، عادی است که بیماران دچار این ناهنجاری به سرعت خسته شوند و همواره احساس خستگی کنند.
- انحراف آشکار ستون فقرات: انحنای غیرعادی ستون فقرات در موارد شدید حتی از روی لباس هم مشخص است.
- مشکلات قلبی-عروقی در موارد شدید.
اگر نشانهها یا علائم اسکولیوز را در خود یا یکی از نزدیکانتان مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. البته بعضی موارد اسکولیوز نشانههای واضحی ندارند، به همین دلیل ویزیتهای منظم، بهویژه برای کودکان و نوجوانان در حال رشد، بسیار مهم است.
تشخیص اسکولیوز
معمولاً پزشک اطفال، یکی از اعضای خانواده یا مربی بهداشت مدرسه نخستین فردی است که متوجه اسکولیوز کودک میشود. پزشکان برای غربالگری اولیه از تست رو به جلو خم شدن آدامز استفاده میکنند تا هر گونه عدمتقارن در بالاتنه یا کتفها یا بیرونزدگی کتفها را تشخیص بدهند. ارزیابی پزشکی اسکولیوز شامل معاینه بالینی و تصویربرداری از ستون فقرات میشود.
پزشکان میزان انحنای بالاتنه یا چرخش ستون فقرات را با استفاده از اسکولیومتر اندازهگیری میکنند. اگر انحنای اندازهگیریشده 7 درجه یا بیشتر باشد، کودک برای ارزیابی و پایش بیشتر به متخصص ارتوپدی ارجاع داده میشود. اسکولیوز زمانی تشخیص داده میشود که انحنای ستون فقرات 10 درجه باشد.
عکس رادیوگرافی یا تصویربرداری سهبعدی سیستم اسکلتی (EOS) با تشعشع پایین از نماهای جلو و جانبی گرفته میشود. آن دسته از والدینی که نگران قرار گرفتن فرزندشان در معرض اشعه در طول عکسبرداری هستند، باید با پزشک مشورت کنند تا متوجه شوند که آیا تصویربرداری EOS جایگزین مناسبی برای عکس رادیوگرافی معمولی به شمار میآید یا خیر. تصویربرداری EOS مزایای ایمنی و تشخیصی متعددی دارد؛ این مزایا به ویژه برای کودکان یا نوجوانانی مهم است که باید تحتنظر باشند و تصویربرداریهای متعدد را برای بررسی پیشرفت اسکولیوز در گذر زمان انجام بدهند.
لازم به ذکر است که در کنار معاینات بالینی و روشهای مختلف عکسبرداری از استخوان مرکز توانبخشی جامع امید روشی نوین برای بررسی و تشخیص اسکولیوز و در نهایت ساخت بریس های مخصوص ارائه نموده است.
اسکن سه بعدی ستون فقرات
اسکن سهبعدی ستون فقرات یکی از روشهای تصویربرداری پزشکی است که تصاویر سهبعدی دقیقی را از ستون فقرات تولید میکند. این نوع اسکن در شناسایی و تشخیص عارضههای مختلف ستون فقرات، مانند اسکولیوز، شکستگی مهره، تومورهای ستون فقرات و دیگر بدشکلیهای ستون فقرات، به پزشکان کمک میکند.
اسکنر سهبعدی بدن درجه انحراف ستون فقرات را به دقت اندازهگیری و تحلیل میکند. اسکنر سهبعدی از فناوری نور ساختاریافته فروسرخ برای حذف مشکلات مربوط به نورهای خیرهکننده بهره میگیرد و عکسبرداری سهبعدی را به تجربهای ایمن و راحت تبدیل میکند. اسکنر سهبعدی حجم بالایی از دادههای سهبعدی را به طور خودکار از بدن انسان گردآوری میکند. از دستگاه پرینت سهبعدی در کنار اسکنر استفاده میشود. کل اسکن کمتر از 20 ثانیه طول میکشد.
در ویدیو زیر میتوانید مزایا و نحوه ی بررسی اسکن سه بعدی را به طور کامل مشاهده نمایید.
در مرکز جامع توانبخشی امید برای بیماران اسکولیوزی با هر شدت در هر رده سنی با توجه به تشخیص پزشک معالج و جراح اسکن سه بعدی ستون فقرات به روش CAD CAM انجام میشود. سپس از نتایج اسکن سه بعدی برای ساخت بریس اسکولیوز و برنامه ریزی درمان استفاده میشود.
درمان اسکولیوز
سه روش اثبات شده برای مدیریت اسکولیوز وجود دارد که عبارتاند از: تحت نظر گرفتن (بررسی و مشاهده)، بستن بریس و جراحی. پزشک یکی از این سه روش را بر اساس شدت اسکولیوز و بلوغ جسمی کودک توصیه میکند. پزشکان با توجه به این دو عامل پیشبینی میکنند که اسکولیوز در سالهای رشد کودک و در دوران بزرگسالی به چه شکل درخواهد آمد.
بررسی و مشاهده
مشاهده و تحت نظر گرفتن یکی از روشهای درمان اسکولیوز است که غالباً برای موارد خفیف یا کودکانی توصیه میشود که هنوز در حال رشد هستند. پزشک کودک را هر چهار تا شش ماه یکبار معاینه میکند تا رشد اسکلتی کودک کامل شود.
با اینحال چنانچه شرایط زیر درباره زاویه کاب صادق باشد، بستن بریس نیز معمولاً توصیه میشود:
- اگر اسکولیوز پیشرفت کند، شدت انحراف از 25 یا 30 درجه بگذرد و هنوز مقدار قابلتوجهی از رشد اسکلتی کودک مانده باشد.
- اگر اسکولیوز ظرف 4 تا 6 ماه حداقل 5 درجه پیشرفت کند.
اگر انحنای ستون فقرات بزرگ شود یا به سرعت پیشرفت کند، گام بعدی معمولاً استفاده از بریس است. بستن بریس به امید متوقف ساختن پیشرفت اسکولیوز توصیه میشود.
استفاده از بریس
بریس اسکولیوز معمولاً از پلاستیک سخت تهیه و به گونهای طراحی میشود که دور بالاتنه را به خوبی در میان بگیرد. بیماران باید هر روز به مدت 16 الی 23 ساعت از بریس استفاده کنند؛ میزان بستن بریس به شدت انحراف ستون فقرات بستگی دارد. بریس با فشار آوردن به ستون فقرات به آهسته یا متوقف ساختن پیشرفت ناهنجاری کمک میکند.
موفقیت درمان اسکولیوز با بریس به عاملهای متعددی از قبیل شدت انحنا، سن بیمار و پشتکارش در بستن بریس بستگی دارد. بستن بریس معمولاً به کودکان و نوجوانان دارای اسکولیوز متوسط توصیه میشود، چون این گروه از بیماران هنوز در حال رشد هستند و ممکن است انحراف ستون فقراتشان به مرور زمان بیشتر شود.
بریس اسکولیوز دارای دو نوع اصلی است:
- بریس تمام وقت: بیماران باید هر روز 16 تا 23 ساعت از این بریس استفاده کنند. مقصود این است که بیماران بریس را در تمام طول روز، بهجز زمان استحمام، مراقبت از پوست و ورزش ببندند.
- بریس شبانه: بریس شبانه از نیروهای اصلاحی فوقالعاده استفاده میکند؛ این نیروها بدن را از حالت متعادل عادی خارج میکنند و در حالت واقعبینانه نمیتوان آنها را هنگام ایستادن و یا انجام فعالیتهای روزمره اعمال کرد. بیماران باید بریس شبانه را هر شب به مدت حداقل 8 ساعت ببندند.
در مرکز جامع توانبخشی امید بریسها با بررسی نتیجه اسکن سه بعدی ستون فقرات و با توجه به شرایط هر فرد طراحی و ساخته میشوند. در گذشته از روشهای سنتی مانند گچ گرفتن برای ساخت بریس استفاده میشد که جدای از دقیق نبودن این روش، زمان زیادی هم برای ساخت و طراحی بریس لازم بود.
اکنون برای ساخت انواع بریس ابتدا ما نتایج به دست آمده از اسکن سه بعدی ستون فقرات را با کمک نرم افزار های CAD/CAM تحلیل میکنیم. سپس با استفاده از نتایج اسکن و با به کارگیری دستگاههای اتوماتیک قالبی از بدن بیمار ساخته میشود. این قالب پایه و مبنای ساخت بریس قرار میگیرد. این روش ساخت بریس بسیار دقیق تر از روشهای سنتی است.
بریسهای اسکولیوز از جنس پلاستیک فشرده هستند و برخی از آنها نقاط میلههای آلومینیومی دارند تا شکل دقیق بریس حفظ شود. به منظور حفاظت از بدن بیمار نیز قسمت داخلی بریس با پد های فومی پوشیده میشود.
فیزیوتراپی
روش شروت (Schroth) رویکردی غیرجراحی برای درمان اسکولیوز است. خاستگاه این مکتب فکری در ورزشهایی است که متخصصان طب فیزیکی آنها را به طور سفارشی به هر بیمار توصیه میکنند تا انحناهای خاص ستون فقرات به موقعیت خنثی برگردد. روش شروت با هدف افزایش طول و پایدارسازی ستون فقرات به کار برده میشود. همچنین روش شروت مشکل چرخشی را که علت ایجاد اسکولیوز است، نیز برطرف میکند. روش شروت عموماً شامل مؤلفههای زیر است:
- تمرینهای تنفسی
- آگاهی از وضعیت بدن
- بازیابی تقارن عضلانی
- بازیابی همترازی وضعیتی
این رویکرد فیزیوتراپی همواره موجب بهبود چشمگیر در بیماران مبتلا به اسکولیوز میشود. اگرچه طول دوره درمان به روش شروت متغیر است، این روش عموماً در پنج تا بیست جلسه به کار برده میشود.
خواهشمندیم تا به توضیحات همکاران ما در مورد متد ورزشی شروت توجه فرمایید.
حرکات ورزشی موثر برای اسکولیوز
پزشکان حرکات ورزشی و نرمشهای کششی زیر را برای بیماران مبتلا به اسکولیوز توصیه میکنند.
1.پل لگن
حرکت ورزشی پل لگن به کشش عضلات گرفته در ناحیهی هیپ و پایین کمر کمک میکند.
برای انجام حرکت پل لگن طبق مراحل زیر پیش بروید:
- به پشت دراز بکشید، کف پاها را صاف روی زمین بگذارید و زانوها را خم کنید.
- همانطور که کمرتان را به زمین فشار میدهید و صاف میکنید؛ عضلات شکم را منقبض کنید.
- 5 ثانیه در این حالت بمانید و به حالت عادی نفس بکشید.
- عضلات را شل کنید.
- حرکت را در دو ست 10 مرتبهای تکرار کنید.
2.حرکت گربه گاو
گربه-گاو یکی از حرکتهای یوگاست که ستون فقرات را منعطف و دور از درد نگه میدارد.
حرکت گربه-گاو به شکل زیر انجام میشود:
- چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرد، مطمئن شوید که پشت بدن صاف است و سر و گردن در موقعیت راحتی است.
- همانطور که عضلات شکم را به سمت داخل و بالا میکشید و کمرتان را قوس میدهید، نفس عمیقی بکشید.
- همانطور که عضلات شکم را شل میکنید، نفستان را بیرون بدهید، بگذارید کمر و شکم رو به پایین بیفتد و سر را به سمت سقف بلند کنید.
- حرکت را در دو نوبت 10 مرتبهای تکرار کنید.
3.حرکت سگ پرنده
برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:
- چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و کمرتان را صاف کنید.
- دستها را دقیقاً زیر شانهها و زانوها را زیر مفصلهای ران قرار بدهید.
- همانطور که یکی از بازوها را رو به جلو و بیرون دراز میکنید، پای مخالف را به صورت صاف رو به عقب بکشید.
- مثل همیشه نفس بکشید و 5 ثانیه در این حالت بمانید.
- حرکت را برای دست و پای مخالف تکرار کنید.
- حرکت را برای هر سمت 10 تا 15 بار انجام بدهید.
4.پرس شکم
عضلات شکم قوی بخشی از فشار وارد بر عضلههای کمر را به خود میگیرند و حالت اندامی را اصلاح میکنند.
حرکت پرس شکم به شرح زیر انجام میشود:
- به پشت دراز بکشید، کف پاها را صاف روی زمین بگذارید و زانوها را خم کنید.
- کمر را در حالت خنثی و بدون تنش نگه دارید.
- هر دو پا را از روی زمین بلند کنید تا رانها با پاها زاویه 90 درجه تشکیل بدهد و زانوها بالاتر از مفصلهای ران قرار بگیرد.
- زانوها را با دستها از بدن دور کنید و همزمان زانوها را با استفاده از عضلات شکم به دستها فشار بدهید. پرس شکم حرکتی ایستاست، به این معنی که پاها و دستها نباید هنگام پرس حرکت کند.
- سه بار نفس عمیق بکشید و در این حالت بمانید. سپس عضلهها را شل کنید.
- حرکت را در دو ست ده مرتبهای تکرار کنید.
اسکولیوز ایدیوپاتیک گاهی علیرغم بستن بریس، همچنان پیشرفت میکند. در این صورت چنانچه انحنای ستون فقرات بیش از 40 یا 50 درجه شود، جراحی فیوژن (خشک کردن) ستون فقرات توصیه میشود.
جراحیهای ستون فقرات برای درمان اسکولیوز
چنانچه درمانهای غیرجراحی موجب بهبود نشود و مشکل عدم تعادل ستون فقرات همراه با درد طاقتفرسای پا یا کمر وجود داشته باشد، میتوان جراحی را برای اصلاح اسکولیوز انجام داد. عملهای جراحی زیر برای درمان اسکولیوز کاربرد دارد:
- لامینکتومی: به لامینکتومی عمل رفع فشار یا دکمپرشن نیز میگویند. جراح ستون فقرات بخشی از لامینای مهره یا تمامش را برمیدارد تا فشار روی نخاع از بین برود.
- میکرودیسککتومی (میکرودکمپرشن): این جراحی کمتهاجمی با هدف رفع فشار از روی عصبها انجام میشود.
- فیوژن ستون فقرات: جراح ستون فقرات دو مهره را با یک تکه استخوان پیوندی یا گرفت مصنوعی به طور دائم به هم جوش میدهد.
- استئوتومی: این عمل با هدف دوباره همتراز کردن بخشهای ستون فقرات انجام میشود.
- برش ستون مهرهها: اگر استئوتومی یا جراحیهای دیگر اسکولیوز را اصلاح نکند، جراح این عمل را برای دوباره همتراز کردن ستون فقرات توصیه میکند.
دوره نقاهت به وضعیت بیمار و نوع جراحی بستگی دارد، در هر حال بهبودی کامل بالغ بر یک سال طول میکشد.
میزان موفقیت درمانهای غیرجراحی اسکولیوز چقدر است؟
بستن بریس راهبرد اثربخشی برای کنترل کردن پیشرفت انحنای ستون فقرات و جلوگیری از فیوژن ستون فقرات است. نرخ موفقیت درمان با بریس بین 12/5 تا 95 درصد است.
درصد فوق میزان تاثیر بریس را در بیماران نشان میدهد، بدین صورت که درمان با بریس با در نظر گرفتن فاکتورهایی همچون سن، جنسیت، مراقبتهای لازم و درمان به موقع میتواند تا 95 درصد بهبودی و پیشرفت را نشان دهد.
پیشگیری از ابتلا و یا پیشرفت اسکولیوز
راهی برای پیشگیری از ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک وجود ندارد و پزشکان معتقداند که این عارضه ارتباطی با حالت اندامی نامناسب، ورزش یا تغذیه ندارد. البته چون اسکولیوز گاهی ارثی است، ممکن است ژنها فردی را بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه کند. بنابراین روش شناختهشدهای برای پیشگیری از اسکولیوز ایدیوپاتیک وجود ندارد، اگرچه میتوانید بعضی آسیبها را کنترل کنید و به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
اسکولیوز عارضهای است که معمولاً پیشرفت میکند؛ به عبارت دیگر انحنای ستون فقرات و علائم ناشی از آن به تدریج تشدید میشود. پیشرفت اسکولیوز بهویژه برای اسکولیوز نوجوانان صادق است، چرا که ستون فقرات نوجوانان هنوز در حال رشد است.
بنابراین تشخیص اسکولیوز در مراحل اولیه ضروری است. هر چه اسکولیوز سریعتر تشخیص داده شود، نرخ موفقیت درمان اسکولیوز بالاتر میرود و بهتر میتوان ستون فقرات را اصلاح و از پیشرفت عارضه جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
اسکولیوز به انحنای غیرعادی ستون فقرات به یک سمت میگویند. شدت اسکولیوز متغیر است و به عاملهای بسیاری بستگی دارد. بعضی موارد اسکولیوز به درمانهای گسترده نیاز ندارد. اما درمان موارد شدید اسکولیوز شامل بستن بریس، فیزیوتراپی و طب فیزیکی یا در بعضی موارد جراحی میشود.
هر چه اسکولیوز سریعتر تشخیص داده و درمان شود، احتمال دستیابی به نتیجه مطلوب و بهتر شدن درمان نیز بالاتر میرود. بنابراین اگر علائم فوق را در فرزندتان تشخیص دادید، در اولین فرصت به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
پرسشهای پرتکرار
انحراف اسکولیوز خود به خود بهتر میشود؟
بعضی موارد اسکولیوز ایدیوپاتیک با انحراف بسیار خفیف بدون درمان اصلاح میشوند. بسیاری از کودکان انحناهای خفیفی دارند که به درمان نیاز ندارد. چنین کودکانی رشد میکنند و به زندگی عادیشان ادامه میدهند، البته انحنای جزئی به قوت خود باقی میماند.
اسکولیوز باعث کمر درد میشود؟
اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان معمولاً با کمردرد همراه نیست، البته انحناهای بزرگتر هر از گاه باعث ناراحتی بیمار میشود.
اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان چقدر جدی است؟
اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان جدی و مرگبار نیست و اکثر انحناها مشکلات مهمی را ایجاد نمیکنند. کودکان مبتلا به اسکولیوز زندگی عادی و فعالی دارند و در فعالیتهای ورزشی نیز شرکت میکنند.
اسکولیوز چه تفاوتی با کیفوز یا گوژپشتی دارد؟
اسکولیوز به انحراف جانبی ستون فقرات گفته میشود که غالباً به شکل حرف C یا S است. کیفوز یا گوژپشتی به قوس رو به جلوی پشت بدن گفته میشود که باعث حالت اندامی قوزکرده میشود.
اگر خودم اسکولیوز داشته باشم، فرزندم هم دچار این ناهنجاری میشود؟
اسکولیوز تا حدی یک بیماری ژنتیکی محسوب میشود. پزشکان چند ژن را در ارتباط با اسکولیوز شناسایی کردهاند، اما دقیقاً نمیدانند که کدام ژنها باعث اسکولیوز میشوند.
حالت اندامی نامناسب فرزندم باعث اسکولیوز میشود؟
خیر، حالت اندامی اشتباه علت اسکولیوز نیست. بالعکس اسکولیوز میتواند علت حالت اندامی نامناسب فرزندتان باشد، بهخصوص اگر او عادت دارد به یک سمت خم شود.
فرزندم اسکولیوز دارد، ورزش کردن برایش خطری ندارد؟
کودکان مبتلا به اسکولیوز میتوانند با توجه به میزان تحملشان در هر ورزشی شرکت کنند. حفظ تناسب اندام با ورزش همواره فکر خوبی است.
روش شروت چه مزایایی دارد؟
روش شروت برای درمان اسکولیوز بیماران در تمام گروههای سنی کاربرد دارد. میتوان از روش شروت برای درمان تمام مراحل اسکولیوز، حتی بیماران دارای سابقه جراحی اسکولیوز بهره گرفت.
جراحی اسکولیوز با چه خطرهایی همراه است؟
عوارض جانبی نادر فیوژن ستون فقرات برای درمان اسکولیوز، شامل عفونت و آسیب دیدگی یا ناهنجاریهای نخاع میشود. جراحی فیوژن انحنای ستون فقرات و حالت اندامی را در حد چشمگیری اصلاح میکند و اندام بیمار را زیباتر میکند، اما چون مهرهها به هم متصل میشود، انعطافپذیری ستون فقرات کمتر میشود.
طب سوزنی برای درمان و مدیریت مشکلات کمر و ستون فقرات مفید است؟
متخصص طب سوزنی از سوزنهایی بسیار ظریف برای تحریک نقاط خاصی از بدن استفاده میکند. قرار است بسیاری از بیماریها با ایجاد جریان انرژی در نتیجه تحریک شدن این نقاط درمان شود. شواهد علمی برای اثبات این نظریه در دست نیست. همچنین شواهدی وجود ندارد که نشان بدهد طب سوزنی به درمان کمر درد یا مشکلات ستون فقرات کمک میکند.
چه مدت باید از بریس استفاده کنم؟ میتوانم بریس را فقط شبها ببندم؟
تا زمان متوقف شدن رشد ستون فقرات باید از بریس استفاده کنید. مدت زمان بستن بریس برای تمام بیماران یکسان نیست. رایجترین بریسهای روزانه باید 16 تا 23 ساعت در روز بسته شوند.
درمان دستی برای اصلاح اسکولیوز مفید است؟
درمان دستی روش بحثبرانگیزی است که به نظر میرسد بیشترین اثربخشی را برای درمان درد حاد و کوتاهمدت داشته باشد. درمان دستی ظاهراً برای مدیریت بلندمدت عارضههای مزمن مؤثر نیست.
اسکولیوز بر بارداری و زایمان اثر میگذارد؟
شواهدی در دست نیست که نشان بدهد اسکولیوز بر نتیجه بارداری اثر میگذارد، اما اسکولیوز کمردرد بارداری را شدیدتر میکند. موارد بسیار شدید اسکولیوز مشکلات بیشتری را در دوران بارداری و هنگام زایمان ایجاد میکند.
بیماران مبتلا به اسکولیوز چه ورزشهایی را نباید انجام بدهند؟
بیماران دچار اسکولیوز عموماً تمام ورزشها را میتوانند انجام بدهند، البته لازم است از انجام ورزشهایی خودداری کنید که باعث درد یا ناراحتی کمر میشود.
اسکولیوز را میتوان کاملاً اصلاح کرد؟
اگرچه اسکولیوز بزرگسالان را میتوان به کمک درمان فعال مدیریت کرد، هیچ نوعی از اسکولیوز را نمیتوان کاملاً «اصلاح» کرد. چرا که اسکولیوز به عنوان یک عارضه پیشرونده و علاجناپذیر بدون شک به مرور زمان تشدید میشود.
بهترین سن برای درمان اسکولیوز چه سنی است؟
درمان در بازه سنی 3 تا 10 سال معمولاً بهترین نتایج بلندمدت را به دست میدهد. با اینحال هیچگاه برای درمان دیر نیست، البته جراحی در سنین بالاتر لازم میشود.
چه زمانی انجام جراحی برای درمان اسکولیوز ضرورت مییابد؟
به طور کلی جراحی در صورتی برای درمان اسکولیوز لازم میشود که انحنای ستون فقرات بیشتر از 45 تا 50 درجه باشد.
22 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام وقت بخیر
دخترم از سن 5سالگی برای پاها کفی مخصوص استفاده میکرد. تحت نظر دکتر.
و با توجه به معاینات و عکس، تمرین برای حرکات اصلاحی دادن.
ولی متاسفانه دخترم تا الان که 8سال سن داره خیلی این تمرینات رو انجام نمیده.
آیا با ورزش هنوز هم امیدی هست برای درمان.
سلام بله سن طلایی درمان تا ۱۱ سالگی است و باید ورزش های مخصوص رو انجام داده و کفی به منظور جبران استفاده کنند
باسلام و احترام
مردی ۳۰ ساله هستم و از دوران بلوغ به بعد به خاطر طرز راه رفتنم مسخره میشدم و کمی بعد دچار مشکلات تنفسی و عصبی از جمله اضطراب شدم. تا چندی پیش داروهای اعصاب مصرف میکردم ولی تاثیر خاصی مشاهده نشد تا اینکه مدت کوتاهی به ورزش بدنسازی روی آوردم و در مدت زمان کوتاهی تاثیر خوبی داشت. مجددا که ورزش بدنسازی را کنار گذاشتم دچار تنگی نفس و اضطراب شده ام.
همچنین اسکولیوز ۱۰ درصد و سر رو به جلو و قوس کمر هم دارم.
خواهشمند است راهنمایی بفرمایید.
باتشکر
سلام لطفا عکس رادیوگرافی رو برای بررسی دقیق تر در واتس اپ یا تلگرام ارسال کنید ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵
سلام برای من فعلا مقدور نیست حضوری بیام اگر عکسمو ارسال کنم شما ویزیت میکنید که فقط من بدونم به عمل احتیاج هست یا نه. که بعد بتونم در فرصت مناسب بیام کلینیک
بله در شماره ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ در خدمتم
سلام خانمی هستم چهل ساله. با درد گردن و ستون فقرات به دکتر مراجعه کردم. ام ار ای دادم مشکلی نداشتم. ولی عکس رادیوگرافی از ستون فقراتم گرفتم . تشخیص اسکولیوز خفیف ده درجه داده شد. امکان مراجعه حضوری ندارم. به چه صورت می توانم از شما مشاوره بگیرم
عکس مدارک را در تلگرام یا واتس اپ ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ ارسال کنید
سلام من ١٥ سالمه و يه سري مشكلات ستون فقراتي دارم و الان نميتونم حضوري به دكتر برم ميتونم تو واتس اپ سوال هام رو بپرسم؟!
سلام وقت بخیر بله از طریق شماره همراهی که در اختیارتان قرار می دهند می توانید در تلگرام یا واتساپ سوالتون رو بپرسید
۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵
سلام من بیست سالمه و یک سال که متوجه شدم کیفوز 45 درجه و لاردوز 40 درجه دارم دردم خیلی زیاد…موقع خوابیدن و نشستن اذیت میشدم میخواستم بدونم با ورزش درمان میشه یا به عمل جراحی نیاز؟؟
این شدت از انحراف اصلا نیاز به عمل ندارد
برای درمان درد ها باید بررسی های کامل تری انجام شده و ام آر آی از کمر تهیه شود
۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰
سلام وقتتون بخیر من برای معاف از رزم سربازی میخوام اقدام کنم منتهی میخوام بدونم اسکولیوزم چند درجه هست عکس هم دارم دکتر رفتم اینجور که بنظر میومد انگار بلد نبود اصلا شما میتونین عکسو براتون بفرستم نظر بدین؟
بله در واتس اپ ارسال کنید ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵
سلام.۲۷ سال دارم.وبه تازگی متوجه شدم اسکولیوز دارم.از چند سال قبل درد شانه و بین شانه ها رو داشتم.ولی الان چن ماهه که درد دست چپ و فشار قفسه سینه و تپش قلب دارم.که خیلی اذیتم میکنه.به صورت اتفاقی عکس قفسه سینه گرفتم و متوجه اسکولیوز شدم.ولی اقدام درمانی نکردم
با توجه به سن شما نوع درمان به شدت درجه انحراف هم بستگی دارد ولی غالبا دراین سن ورزش درمانی سه بعدی اسکولیوز به کاهش و درمان درد و مشکلات ثانویه به ان کمک می کند.
۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰
سلام چهل ساله هستم با اسکولیوز ده درصد
اولا قابلیت درمان در این سن را دارد.
ثانیا برای ملاحظه عکس رادیولوژیم از طریق واتساپ چقدر باید پرداخت کنم؟
مشاوره از طریق واتس اپ رایگان است
۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵
با سلام
من 44 ساله ام و دچار فلج اطفال و در رفتگی لگن چپ و کوتاهی پای راست و از سن بلوغ دچار اسکولیوز هم شدم هیچ مراجعه نداشتم آیا با عمل جراحی اسکولیوز رفع میشه ؟ حدودا هزینه درمان چقد میشه
سلام بله
باید معاینه بالینی انجام شود.
۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰
سلام و احترام
دختر خانمی ۳۵ ساله، با تشخیص ۱۱ ساله آرتروپاتی سرونگاتیو (مونوآرتریت زانوی چپ و سابقه سینووکتومی) هستم. در ناحیه کمر و هنگام استادن، سمت راست نسبت به چپ، داخل رفتگی بیشتر هست و البته گاهی درد کمر (غالبا با ایستادن، یا انجام امورات منزل چون استفاده از جاروبرقی و..) بروز میکند. کمی به سمت راست گاهی افتادگی شانه دیده میشود.
آیا مشکل اسکولیوز محتمل هست؟
سپاس
بله احتمالا دفورمیتی ستون فقرات داشته باشید
۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰