اختلالات ستون فقرات: درمان مشکلات اسکلتی عضلانی ستون فقرات

مهم نیست سن شما، سطح آمادگی جسمانی یا توانایی ورزشی شما چه باشد، هر کس در برخی از برهه‌های زندگی خود کمر درد را تجربه می‌کند. اگر خوش شانس باشید، درد در کمر شما ناشی از فشار عضلانی ساده یا کبودی بعد از افتادن است. با این حال، در موارد دیگر ، متخصصان ستون فقرات درد کمر را به یک اختلال پزشکی ستون فقرات ربط می‌دهند.

معمولاً این شرایط درد کمر و ستون فقرات در اثر بیماری ایجاد می‌شود، اگرچه برخی از آنها پس از آسیب دیدگی به ستون فقرات گردن (مهره، دیسک، غضروف و بافت نرم اطراف) ایجاد می‌شوند. برای تشخیص درد کمر با یک متخصص ستون فقرات مشورت کنید و بهترین، ایمن ترین و موثرترین درمان را پیدا کنید.

کارکرد ستون فقرات

ستون فقرات یکی از حیاتی ترین قسمت های بدن انسان است که از تنه ما حمایت کرده و تمام حرکات ما را ممکن می سازد. آناتومی آن بسیار خوب طراحی شده و عملکردهای بسیاری از جمله:

• جنبش
• تعادل
• حالت ایستاده بدن
• محافظت از نخاع
• جذب شوک و ضربه را برعهده دارد.

تمام عناصر ستون فقرات و مهره‌ها در خدمت محافظت از نخاع است که از طریق تعامل پیچیده استخوان‌ها، رباط ها و ساختارهای عضلانی کمر و اعصاب باعث ایجاد ارتباط مغز و تحرک و احساس در بدن می‌شود.

ستون فقرات طبیعی یک فرد بالغ نسبت به لگن متعادل است و برای حفظ حالت ایستاده به حداقل فشار روی عضلات نیاز دارد. از دست دادن تعادل ستون فقرات می تواند منجر به فشار به عضلات ستون فقرات و ناهنجاری ستون فقرات شود. هنگامی که ستون فقرات آسیب دیده و عملکرد آن مختل شده باشد، عواقب آن ممکن است دردناک و حتی ناتوان کننده باشد.

مناطق ستون فقرات 

انسان ها با 33 مهره جداگانه متولد می‌شوند. در بزرگسالی، معمولاً 24 تا به دلیل همجوشی مهره‌ها در ساکروم وجود دارد.

• به 7 مهره بالایی که گردن را تشکیل می دهند، ستون فقرات گردنی گفته می‌شود و دارای برچسب C1-C7 هستند. هفت مهره ستون فقرات گردن مسئول عملکرد طبیعی و تحرک گردن هستند. آنها همچنین از نخاع، اعصاب و شریان هایی که از مغز تا بقیه بدن امتداد دارند محافظت می کنند.
• ستون فقرات فوقانی یا ستون فقرات دارای 12 مهره است که دارای برچسب T1-T12 هستند.
• ستون فقرات کمر، دارای 5 مهره است که دارای برچسب L1-L5 هستند. ستون فقرات کمر نسبت به سایر مناطق ستون فقرات بیشترین وزن را تحمل می‌کند، که این امر آن را به منبع مشترک کمردرد تبدیل می‌کند.
• ساکروم (S1) و کوکسیکس (دنبالچه) از 9 مهره تشکیل شده است که به هم متصل شده تا یک واحد استخوانی جامد تشکیل شود.

انحنای ستون فقرات 

هنگام مشاهده از جلو یا عقب، ستون فقرات طبیعی در یک خط مستقیم قرار داشته که هر مهره مستقیماً در بالای دیگری قرار دارد. انحنای یک طرف یا طرف دیگر نشان دهنده بیماری به نام اسکولیوز است.

هنگام مشاهده از یک سمت، ستون فقرات طبیعی دارای سه منحنی تدریجی است:

• گردن دارای منحنی لوردوتیکی است، به این معنی که به سمت داخل منحنی است.
• ستون فقرات قفسه سینه دارای یک منحنی kyphotic (قوزی) است، به این معنی که منحنی آن به سمت خارج است.
• ستون فقرات کمر نیز دارای منحنی لوردوتیکی است.

این منحنی ها به ستون فقرات کمک می‌کند تا از وزن سر و قسمت بالایی بدن پشتیبانی کند و تعادل را در حالت قائم حفظ کند. با این حال، انحنای بیش از حد ممکن است منجر به عدم تعادل ستون فقرات شود.

عناصر ستون فقرات 

عناصر ستون فقرات به منظور محافظت از نخاع، حمایت از بدن و تسهیل حرکت طراحی شده اند.

مهره ها

مهره‌ها وزن بالایی که بر ستون فقرات تحمیل می‌شود را پشتیبانی می‌کنند. هر مهره از یک حلقه استخوانی تشکیل شده است که از چند قسمت به هم پیوسته شده است. در ساختار هر مهره، پدیکل نامیده می‌شود که به بال مهره متصل شده است و قوس را پشتیبانی می‌کند. این قوس از کانال ستون فقرات محافظت می‌کند. لایه‌ها بخشی از مهره‌ها هستند که قسمت پشتی استخوانی را تشکیل می‌دهند و کانال نخاعی را احاطه و پوشانده‌اند. در هر دو طرف قوس، یک فرایند عرضی وجود دارد که برخی از عضلات ستون فقرات به مهره‌ها متصل می‌شوند. این فرایند چرخش قسمت استخوانی ساختار مهره است و می‌تواند به صورت برآمدگی‌هایی در مرکز گردن و پشت فرد احساس شود.

دیسک بین مهره ای

بین مهره های ستون فقرات دیسک‌هایی وجود دارد که به عنوان کمک فنر و مفاصل عمل می کنند. آنها برای جذب تنش های تحریک شده توسط ستون فقرات طراحی شده اند در حالی که به ساختار مهره ها اجازه می دهد تا به ترتیب حرکت کنند. هر دیسک از یک حلقه بیرونی قوی از الیاف به نام فیبروز آنولوس و یک مرکز نرم به نام هسته پالپوس تشکیل شده است. لایه بیرونی (حلقه) به حفظ هسته درونی دیسک (هسته) کمک می کند. حلقه از الیاف بسیار قوی تشکیل شده است که هر مهره را به هم وصل می کند. هسته این دیسک از آب بسیار بالایی برخوردار است و این به حفظ انعطاف پذیری و خاصیت جذب شوک آن کمک می کند.

Facet Joint (اتصالات قوس‌های استخوانی) 

اتصالات قوس‌های استخوانی، هر یک از ساختارهای مهره‌ای را به هم وصل می‌کند. بین هر جفت مهره دو مفصل وجود دارد، یعنی در هر طرف یک عدد. اتصالات مفصلی، هر مهره را با آن‌هایی که مستقیماً در زیر و پایین آن قرار دارند، متصل می‌کنند و به گونه ای طراحی شده‌اند که اجسام مهره ها با احتیاط برروی یکدیگر بچرخند.

مجرا عصبی

مجرا عصبی جایی است که از طریق آن ریشه های عصبی از ستون فقرات خارج شده و به بقیه بدن می روند. دو مجرا عصبی بین هر جفت مهره وجود دارد، یعنی در هر طرف یک عدد. مجرا برای اعصابی که سیگنال هایی بین نخاع و بقیه بدن دارند، یک گذرگاه محافظ ایجاد می کند.

نخاع و اعصاب 

نخاع از پایه مغز تا ناحیه بین پایین مهره کمری اول و بالای مهره کمری دوم گسترش می‌یابد. نخاع با منتهی شدن به اعصاب فردی که به قسمت تحتانی بدن و پاها حرکت می کنند، خاتمه می یابد. به دلیل ظاهر آن ، این گروه از اعصاب “cauda equina” نام‌گذاری شده است نام لاتین آن “دم اسب” ترجمه می‌شود. گروه های عصبی قبل از خارج شدن از مجرا عصبی از طریق کانال ستون فقرات مسیر را طی می‌کنند.

نخاع توسط غشای محافظی به نام dura mater پوشانده شده است، که یک کیسه ضد آب را در اطراف نخاع و اعصاب تشکیل می دهد. در داخل این کیسه مایع نخاعی قرار دارد که نخاع را احاطه کرده است. اعصاب موجود در هر ناحیه نخاع به قسمت‌های خاصی از بدن متصل است. به عنوان مثال، در ستون فقرات گردن تا بالای سینه و بازوها افراد گسترش دارند،یعنی آنهایی که در ستون فقرات کمر، باسن و پاها هستند.

عضلات نخاعی

بسیاری از گروه های عضلانی که تنه و اندام‌ها را حرکت می دهند نیز به ستون فقرات متصل می‌شوند. ماهیچه‌هایی که استخوان‌های ستون فقرات را به طور نزدیکی احاطه کرده اند، برای حفظ وضع حمل و کمک به ستون فقرات برای حمل بارهای ایجاد شده در طی فعالیت، کار و بازی مهم هستند. تقویت این عضلات می تواند بخش مهمی از فیزیوتراپی و توانبخشی باشد.

سیستم عصبی 

تمام عناصر ستون فقرات و مهره‌ها به منظور محافظت از نخاع عمل می‌کنند. این محافظت از طریق تعامل پیچیده بین استخوان‌ها، رباط‌ها و ساختارهای عضلانی کمر و اعصاب صورت می‌گیرد و باعث ایجاد ارتباط بین مغز، تحرک و احساس در بدن می‌شود. نخاع واقعی تقریباً در سطح L1 به پایان می‌رسد، جایی که به ریشه‌های عصبی مختلفی که به قسمت پایینی بدن و پاها سفر می‌کنند، تقسیم می‌شود. این مجموعه از ریشه‌های عصبی به عنوان cauda equina شناخته می‌شود که به معنای “دم اسب” است و انتهای ریشه‌های عصبی در نخاع را توصیف می‌کند.

انواع اختلالات ستون فقرات

آرتروز

آرتروز زمانی اتفاق می افتد که غضروف از بین مفاصل جدا می شود. شایع ترین مناطق تحت تاثیر که افراد تجربه می‌کنند در دست، پشت، باسن و زانو است. با این اتفاق، مردم شروع به تجربه درد، تورم و مفاصل سفت می‌کنند.

اسپوندیلوز ميلوپاتي نخاعی

با افزایش سن، ساییدگی طبیعی بر روی ستون فقرات ما باعث تنگ شدن کانال ستون فقرات می‌شود. این فشار، نخاع را فشرده می‌کند. بیشتر افراد درد گردن و سفتی، بی حسی و سوزن سوزن شدن در بازوها و دستان خود، عدم توانایی در هنگام انجام کارهای ساده (نوشتن، بستن بند کفش، تغذیه) و از دست دادن تعادل را دارند.

CHORDOMA (کوردوما)

کوردوما یک تومور نادر است که معمولاً در ستون فقرات و قاعده جمجمه بروز می‌کند. ( توموری که از باقیمانده (نوتوکورد) جنین بوجود می‌آید) این تومور بدخیم بوده و نسبتاً آهسته رشد می‌کند. این بیماری می‌تواند به سایر اندام‌ها، معمولاً ریه‌ها گسترش یابد. این عارضه تنها حدود 1 درصد از کل تومورهای بدخیم استخوان را نشان می‌دهد.

بیماری فرساینده دیسک  (DDD) 

بیماری / اختلال دیسک دژنراتیو (DDD) هنگامی اتفاق می‌افتد که دیسک بین مهره‌های ما شروع به فرسودگی می‌کند، باعث می‌شود استخوان‌های مهره به هم نزدیک شوند. با انجام این فرایند، دیسک‌ها می‌توانند برآمدگی داشته باشند که منجر به فشرده شدن عصب نخاعی یا نخاع می شود. اگرچه این روند طبیعی در پیری است، اما موقعیت‌های خاص مانند تصادف رانندگی می‌توانند روند بیماری را تسریع کنند. با وقوع این اتفاق، افراد در ناحیه دژنراتیو احساس کمردرد خواهند کرد.

لغرش مهره دژنراتیو 

لغزش مهره دژنراتیو یا DDD (Degenerative Disc Disease) زمانی رخ می‌دهد که مهره‌های یک ساختار مهره‌ای به جلو لغزش کنند نسبت به آنچه در زیر آنها قرار دارد. در این بیماری، کاهش قد همراه با افزایش استرس می‌تواند باعث جابجایی مهره‌ها به جلو شود. افراد معمولاً این مشکل را در ناحیه کمر تحتانی احساس می‌کنند، جایی که علائمی مانند درد شدید در کمر، درد پا، کاهش حساسیت و سوزش و سوزن‌زدگی ممکن است رخ دهد.

فتق دیسک بین مهره‌ای  

فتق دیسک هنگامی ایجاد می‌شود که دیسک از پوشش طبیعی آن خارج شده و داخل ستون فقرات شود. این می تواند به دلیل فشرده شدن اعصاب نخاعی و یا نخاع باعث کمردرد شود. بیشتر افراد دچار کمردرد هستند و برخی از آنها به دلیل فشرده شدن عصب نخاعی، می توانند بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها را تجربه کنند. به این عارضه، درد سیاتیک نیز گفته می‌شود.

استئوآرتریت 

این بیماری که به عنوان آرتریت “ساییدگی و پارگی” نیز شناخته می‌شود، یک بیماری پیشرفته در مفاصل است. در آرتروز، غضروفی که انتهای استخوان‌های مفاصل را پوشانده، به تدریج تخریب می‌شود. جایی که قبلاً غضروف مفصلی صاف وجود داشته و استخوان‌ها به راحتی بر روی یکدیگر حرکت می‌کردند، اکنون یک سطح خرد و خشن شده است. حرکت در این سطح دردناک است. استئوآرتریت معمولاً پس از سال‌ها تشکیل می‌شود و بیشتر در افراد میانسال و سالمندان رخ می‌دهد. چاقی، آسیب قبلی به مفاصل و سابقه خانوادگی آرتروز از جمله عوامل خطرزای استئوآرتریت هستند. این بیماری می‌تواند بر روی هر مفصلی در بدن تأثیر بگذارد و علائم آن از خفیف تا ناتوان‌کننده متغیر است. مفصل مبتلا به آرتروز ممکن است دردناک و التهابی باشد. بدون وجود غضروف، استخوان‌ها هنگام حرکت مستقیماً بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند، که منجر به درد و التهاب می‌شود. درد شدید معمولاً با گذشت زمان تشدید می‌شود و ممکن است در صبح‌ها بدتر شود. با انجام فعالیت‌ها، می‌توانید تسکین بیشتری بیابید، اما فعالیت شدید ممکن است باعث افزایش درد شود.

استیوپروزیس 

هرچه پیرتر می‌شویم، استخوان‌هایمان نازک شده و استحکام استخوان ما کاهش می‌یابد. پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوان‌ها بسیار ضعیف شده و احتمال شکستن آنها بیشتر می‌شود. این بیماری اغلب در طی سال‌های طولانی بدون توجه به علائم یا ناراحتی ایجاد می‌شود تا زمانی که استخوان می‌شکند. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ستون فقرات رخ می‌دهد که تقریباً دو برابر سایر شکستگی‌ها که معمولاً با پوکی استخوان مرتبط هستند، مانند باسن و مچ شکسته است. همه شکستگی‌های فشرده شدن مهره به دلیل پوکی استخوان نیست. اما وقتی این بیماری ایجاد می‌شود، شکستگی فشرده شدن مهره اغلب اولین علامت یک اسکلت ضعیف شده از پوکی استخوان است. افراد عمدتاً درد کمر را در نزدیکی شکستگی ها توصیف می‌کنند. غالباً با ایستادن یا نشستن برای مدت زمان طولانی، این درد بیشتر می شود و اغلب با استراحت یا دراز کشیدن تسکین می‌یابد. اگرچه ممکن است درد به مناطق دیگر بدن (به عنوان مثال، به شکم یا پایین پاها) منتقل شود ، اما این معمولا غیر معمول است.

سیاتیک

سیاتیک دردی است که از عصب سیاتیک در هنگام فشردن شدن، التهاب یا تحریک عصب سیاتیک شما در پاها ایجاد می گردد. این عصب در انتهای ستون فقرات کمر از نخاع خارج می شود.

اسکولیوز 

اسکولیوز چرخش غیر طبیعی ستون فقرات است که می تواند ناشی از ناهنجاری‌های رشدی یا انحطاط شدید باشد. به طور معمول این حالت به صورت انحنایی است که ستون فقرات را به طرف خود، سمت چپ یا راست خط میانی منتقل می‌کند. اسکولیوز می‌تواند بر کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. در بین کودکان‌، معمولاً نزدیک به سن بلوغ است و می‌تواند با علائمی مانند ظاهر غیر طبیعی تنه، مشکل در تنفس ، درد قفسه سینه یا کمر همراه باشد. در بزرگسالان، در صورت فشار آوردن به اعصاب، این تغییر شکل ستون فقرات ممکن است باعث ایجاد وضعیت غیر طبیعی، کمردرد و احتمالاً علائم درد پا شود.

انواع مختلف اسکولیوز وجود دارد. برخی از رایج ترین آنها شامل موارد زیر است:

• اسکولیوز ایدیوپاتیک – از دلایل ناشناخته ناشی می‌شود. این عارضه به طور معمول در اوایل زندگی اتفاق می‌افتد و می‌تواند در دوره بلوغ پیشرفت کند. همچنین می تواند در برخی خانواده‌ها ارثی شود.
• اسکولیوز عضلانی – هنگامی که منحنی غیرطبیعی به تضعیف عضله کمک کننده به ستون فقرات یا عملکرد نادرست اعصاب منتسب می شود.
• اسکولیوز دژنراتیو – در افراد مسن رخ می دهد و به ساییدگی و پارگی منجر می شود که باعث ایجاد دیسک بین هر مهره و آرتریت در مفاصل ستون فقرات می شود.
• اسکولیوز مادرزادی – ناشی از مشکلات رشد طبیعی ستون فقرات است و می تواند با نقایص سایر سیستم های اندام همراه باشد.

اسکولیوز در سن جوانی تشخیص داده شده و به راحتی درمان می‌شود. استفاده از آتل در صورت تشخیص زودرس تا عمل جراحی در مراحل پیشرفته تر ، می تواند از راه های درمان این عارضه باشد. از فیلم های ساده اشعه ایکس می توان برای اندازه گیری درجه منحنی و نظارت بر پیشرفت عارضه استفاده کرد.

تنگی مجرای نخاعی

تنگی ستون فقرات هنگامی اتفاق می‌افتد که فضای اطراف نخاع باریک شود و به اعصاب نخاعی فشار وارد کند. هنگامی که دیسک ها از بین می روند و رشد می کنند، بدن شما ممکن است با رشد استخوان جدید در مفاصل برای کمک به حمایت از مهره‌ها پاسخ دهد. با گذشت زمان، این رشد استخوانی – به نام spurs می‌تواند منجر به باریک شدن کانال ستون فقرات شود. استئوآرتریت همچنین می‌تواند باعث شود رباط هایی که مهره‌ها را به هم متصل می کند ضخیم شوند، که این خود می تواند کانال ستون فقرات را باریک کند.

اسپوندیلوز 

شایع ترین علت کمردرد در ورزشکاران نوجوان که در اشعه X دیده می‌شود، شکستگی در یکی از استخوان‌های تشکیل دهنده ستون فقرات است. از نظر فنی، این حالت اسپوندیلوز نامیده می‌شود. معمولاً روی مهره پنجم کمر در قسمت تحتانی کمر و بسیار پایین تر از آن، مهره چهارم کمری را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر شکستگی استخوان را چنان تضعیف کند که نتواند موقعیت مناسب خود را حفظ کند  مهره ها می توانند شروع به تغییر مکان کنند. این حالت اسپوندیلوز نامیده می شود. اگر لغزش بیش از حد زیاد رخ دهد، استخوان‌ها ممکن است شروع به فشار به اعصاب کنند و برای اصلاح وضعیت ممکن است عمل جراحی لازم باشد.

تومورهای ستون فقرات

تومورهای ستون فقرات می توانند اولیه یا متاستاتیک (گسترش یافته از اعضای دیگر) باشند. علائم این بیماری در افراد مختلف با علائم متداول درد در محل تومور متفاوت است، دیگر تومورها می تواند از نظر محل یا اندازه توده متفاوت باشد و شامل شکستگی، بی حسی، اختلال در عملکرد روده یا عملکرد مثانه باشد.

برای دسترسی به محل عارضه می توان با استفاده از MRI یا تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری بررسی را انجام داد.

• تومورهای داخل مغز استخوانی – آستروسیتوما، اپندیموما و همانژیوبلاستوما. همه از سلول‌هایی تشکیل می‌شوند که مغز و نخاع یا رگ‌های خونی اطراف آنها را تشکیل می دهند. معمولاً در پوشش مغز و ستون فقرات قرار دارد. از بافت نرم ساخته شده و استخوان یا غضروف را درگیر نمی کند.
• تومورهای خارج سخت شامه ای – خارج از پوشش نخاع یافت می‌شود و شایع ترین نوع تومورهای نخاعی است. می تواند بدخیم یا خوش خیم باشد و شامل پوکی استخوان، استئوبلاستوما و استئوئید استخوانی باشد. اینها می توانند غضروف استخوانی و سایر بافتهای اطراف را درگیر کنند. متاستازهای منتشر شده از ریه‌ها، سینه‌ها، پروستات و کلیه ها شایع ترین علت بروز تومورهای فوق الذکر است.
• تومورهای داخل سخت شامه ای – خارج بصل النخاعی، توده‌هایی که بین نخاع و پوشش بیرونی محافظ آن ایجاد می‌شود، تومورهایی مانند شوانوما و مننژیوما را شامل می شود.

درمان بیماری های ستون فقرات 

همه این شرایط ستون فقرات و بسیاری دیگر از دلایل شایع دردهای کمر را می توان به طور موثری توسط متخصصان ارتوپدی یا جراحان ستون فقرات درمان کرد. پزشکان تجربه گسترده ای را با ابزارهای پیشرفته تصویربرداری تشخیصی و امکانات مجهز بیمارستان برای تهیه بهترین برنامه درمانی ستون فقرات برای هر بیمار بکار می‌برند. روش‌های غیر جراحی مراقبت از ستون فقرات در بسیاری از موارد می تواند نتایج بسیار خوبی را ارائه دهد ، در حالی که سایر موارد ممکن است از جراحی ارتوپدی ستون فقرات بهره مند شوند.