علت اسکولیوز چیست؟ آیا انحراف ستون فقرات ژنتیکی و مادرزادی است؟

ممکن است اسکولیوز  بر اثر ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد شود؛ از جمله آسیب نخاعی، آسیب به بخش فوقانی گردن، تنش ریسمان نخاعی، آسیب رباط‌ها، اختلال عملکرد وستیبولار/ حسی حرکتی، اختلالات بافت پیوندی، قرار گرفتن در معرض سموم مختلف و تغییرات بیومکانیک ستون فقرات. همچنین ممکن است عوامل ارثی وجود داشته باشند که باعث شوند برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به اسکولیوز قرار داشته باشند. درمان اسکولیوز به منظور شناسایی و درمان هر یک از جنبه‌های سلامت بیمار که می‌تواند اسکولیوز او را تحت تاثیر قرار دهد انجام می‌شود که هدف از آن دستیابی به بهترین نتایج دراز مدت ممکن، نه تنها به منظور کاهش زاویه کب بلکه برای بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

انواع اسکولیوز

یکی از مواردی که اسکولیوز عصبی عضلانی را ایجاد می‌کند، بیماری‌هایی مانند دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی است. در این حالت، این بیماری‌ها باعث ایجاد انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شوند.

اسکولیوز مادرزادی نیز به دلیل عدم تشکیل صحیح استخوان‌ها در دوران تولد ایجاد می‌شود. در این حالت، اسکولیوز از بدو تولد وجود دارد و به علت نقص تشکیلی استخوان‌ها رخ می‌دهد.

همچنین، اسکولیوز دژنراتیو در دوران بزرگسالی به دلیل تخریب دیسک‌های ستون فقرات رخ می‌دهد. این نوع اسکولیوز معمولاً در افراد مسن تشخیص داده می‌شود.

اسکولیوز تروماتیک نیز می‌تواند ناشی از آسیب دیدگی در یک تصادف یا عمل جراحی باشد.

در نهایت، اسکولیوز ایدیوپاتیک یا “بدون هیچ علت شناخته شده‌ای”، به معنای عدم وجود علت قابل شناسایی برای اسکولیوز نیست. در واقع، علت اسکولیوز ایدیوپاتیک به سادگی قابل تشخیص نیست، اما این نمی‌نماید که هیچ علتی برای آن وجود ندارد.

علت اسکولیوز و راه درمان

یکی از اصول اساسی کایروپراکتیک، تمرکز بر درمان علت بیماری است نه تنها بر طرح برداشتن علائم آن. به عبارتی دیگر، زمانی که با سردرد روبرو هستید، مشکل اصلی کمبود آسپرین نیست. مصرف آسپرین فقط به مسدود کردن سیگنال‌های درد مربوطه کمک می‌کند، همانند برداشتن چراغ چک موتور از داشبورد خودرو که خطر مشکل در خودرو را “مخفی” می‌کند.

اسکولیوز یک بیماری پیچیده است و علت آن به ندرت به یک علت خاص بازمی‌گردد. در اکثر موارد، اسکولیوز نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف است و ممکن است در هر فرد برخی از این عوامل بیشتر از سایر افراد تأثیر گذار باشند. در اینجا، مشاهدات و نظریه‌های بالینی انستیتو اسکولیوز CLEAR درباره بروز اسکولیوز در برخی از افراد و روش‌های درمان آن ذکر شده است.

باید به یاد داشت که ممکن است تمام این عوامل بالقوه درباره همه موارد اسکولیوز صدق نکنند. در بیشتر موارد، اسکولیوز نتیجه تأثیر ترکیبی از چندین علت مختلف است و هر کدام با درجات متفاوتی در ایجاد آن نقش دارند. بنابراین، برای هر فرد باید به صورت موردی ارزیابی شود تا مشخص شود که کدام عوامل به احتمال زیاد در ایجاد و پیشرفت اسکولیوز در آن فرد نقش داشته‌اند.

آسیب بخش فوقانی گردن 

مشاهدات بالینی نشان می‌دهند که بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز، آسیب دیدگی در هنگام تولد را تجربه کرده‌اند. روش‌های زایمان مانند سزارین یا زایمان طبیعی شامل استفاده از ابزارهای یا وکیوم‌هایی هستند. هنگامی که نوزاد از برش رحم یا کانال زایمان بیرون کشیده می‌شود، سر و گردن او بسیار آسیب پذیر است. وارد کردن نیروی بیش از حد به صورت بالقوه می‌تواند ستون فقرات ناحیه فوقانی گردن را دچار اختلال کرده و باعث عدم هماهنگی در استخوان‌های گردن و نهایتاً آسیب دیدگی اعصاب و رباط‌های گردن شود. اعصاب و رباط‌های درون گردن با حفظ موقعیت وضعی و تعادل، ارتباط مستقیم دارند. این احتمال وجود دارد که وارد شدن صدمه به این نواحی در بازخورد بین مغز و بدن اختلال ایجاد کرده و منجر به ارسال و دریافت سیگنال‌های نامناسب بین مغز و سایر بدن شود.

یک بخش عمده از درمان اسکولیوز شامل غربالگری است که برای شناسایی هرگونه آسیب احتمالی در رباط‌های مربوطه استفاده می‌شود. بیماران مبتلا به اسکولیوز به دلیل تغییراتی در ساختار رباط‌های خود، نسبت به سایر افراد انعطاف پذیری بیشتری دارند. اگرچه انعطاف پذیری بیش از حد می‌تواند در فعالیت‌هایی مانند رقص و ژیمناستیک مفید باشد، اما ممکن است منجر به مشکلاتی مانند عدم تعادل و حرکت بیش از حد شود. هنگامی که ناتوانی در رباط‌ها تشخیص داده می‌شود، رویکرد درمانی تغییر می‌کند تا جلوی وقوع آسیب بیشتر در رباط‌ها گرفته شود. به عنوان مثال، در صورت عدم استحکام رباط‌های گردن، به پزشکان آموزش داده می‌شود که با استفاده از حرکاتی از نوع “پیچشی” گردن را تنظیم نکنند. به جای آن، از ابزارهای تنظیم مکانیکی ویژه استفاده می‌شود که امکان اصلاحات دقیق‌تر بدون بیشتر کردن آسیب رباط‌ها را فراهم می‌کند.

تنش ریسمان نخاعی 

اعصاب (ریسمان نخاعی) از ستون فقرات (ستون مهره‌ها) عبور کرده و بالاترین نقطه ستون فقرات (مغز) را به پایین‌ترین نقطه ستون مهره‌ها متصل می‌کنند. اگر میزان قابلیت کشسانی اعصاب کاهش پیدا کند یا استخوان‌های ستون فقرات سریع‌تر از اعصاب رشد کنند، نتیجه نهایی تنش روی اعصاب خواهد بود. این تنش می‌تواند اثرات منفی بسیاری به دنبال داشته باشد.

برای درک علت آن مهم است که نگاهی به خصوصیات ریسمان نخاعی بیندازیم. اطراف نخاع یک غلاف محکم محافظ به نام غلاف دورا ماتر وجود دارد. این غلاف با الیاف متقاطع که بیشتر شبیه الیاف تله انگشتی چینی است، نخاع را احاطه کرده است. هنگامی که نخاع درازتر می‌شود، به دلیل جهت گیری فیبرهای غلاف دورا ماتر، یک تاثیر «گاز انبری» بر اعصاب ایجاد می‌کند. این فشار روی اعصاب می‌تواند باعث ایجاد اختلال در سلامت بدن شود درست همانطور که انسداد عروق خونی می‌تواند برای بافت‌هایی که توسط آن عروق تغذیه و اکسیژن رسانی می‌شوند، مضر باشد.

تنش ریسمان نخاعی می‌تواند مفهومی دشوار برای کیفیت گذاری یا اندازه گیری باشد. پزشکان از چندین آزمایش مانند نشانه COX اصلاح شده استفاده می‌کنند که به منظور ارزیابی میزان تاثیر گذاری محدودیت نخاعی در هر یک از افراد به کار می‌رود. در بعضی از افراد تنش نخاعی نقش بسیار جزئی ایفا می‌کند. در برخی دیگر ممکن است تنش نخاعی عامل اصلی باشد که در پس اسکولیوز قرار دارد. جالب اینجا است که دو ژن اصلی وجود دارند که بر تنش نخاعی تاثیر می‌گذارند: یکی از این ژن‌ها خاصیت کشسانی ریسمان نخاعی را به شکل مناسبی کدگذاری می‌کند؛ و ژن دیگر خاصیت کشسانی اعصاب نخاعی که از ستون فقرات ناحیه لامبر انشعاب پیدا می‌کنند را تنظیم می‌کند. این احتمال وجود دارد که مشکلات مربوط به ژن اول منجر به بیشتر موارد اسکولیوز قفسه سینه شود؛ و احتمالاً مشکلات مربوط به ژن دوم بیشتر در گودی کمر ایجاد می‌شوند.

بازگرداندن تعادل سهمی ایده‌آل به ستون فقرات، مسافتی که اعصاب باید از کانال نخاعی طی کنند را کاهش می‌دهد و از این رو از تنشی که روی اعصاب قراردارد می‌کاهد. همچنین حرکات کششی و درمان‌های مختلفی وجود دارند که پزشکان آنها را برای کمک به بهبود انعطاف پذیری خود اعصاب توصیه می‌کنند.

اختلال یکپارچه سازی مجدد حسی حرکتی 

 ایده اینکه مشکلات مربوط به ارتباط بین مغز و بدن در پس علت اسکولیوز نهفته است، طی یک دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است. افراد مبتلا به اسکولیوز اغلب در تعادل با چشمان بسته یا تعادل روی یک سطح ناپایدار مشکل دارند. آنچه که به نوبه خود علت این مشکل است، به طور خاص مشخص نشده است اما این امر نشان می‌دهد که ممکن است استراتژی‌های توانبخشی با هدف بهبود تعادل، تناسب و حس عمقی، به جلوگیری از بدتر شدن اسکولیوز کمک کنند.

پزشکان برای بهبود تعادل و هماهنگی از سیستم پیشرفته‌ای متشکل از درمان‌های واکنشی استفاده می‌کنند که شامل تمرینات ورزشی، وزنه برداری و تمرینات تعادل برای ستون فقرات است. این رویکرد چگونگی فعال شدن عضلات دخیل در حفظ موقعیت وضعی در پاسخ به گرانش زمین را « بازآموزی» می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا به شکل متعادل‌تری فعال شوند.

موقعیت وضعی، یک سیستم خودکار و غیر ارادی است. تحت تاثیر قرار دادن موقعیت وضعی خود، با تلاش واکنشی آگاهانه امکان پذیر است اما هنگامی که تمرکز خود روی آن را متوقف کنید، موقعیت وضعی بدن شما به شکل طبیعی خود باز می‌گردد. برای ایجاد تغییرات دراز مدت در موقعیت وضعی خود باید مغز و بدن شما تحت تاثیر یک رفتار واکنشی ناخودآگاه قرار بگیرند. تمرینات فعال در بازیابی عدم‌تعادل عضلات مفید هستند؛ اما ورزش‌های واکنشی می‌توانند به بازیابی عدم تعادل در مخچه و مراکز کنترل موقعیت وضعی در مغز کمک کنند. با آموزش راه‌های جدید به مغز برای فعال کردن عضلات به شیوه‌ای متعادل‌تر، می‌توان ماندگاری اصلاحات به دست آمده را افزایش داد که این امر منجر به نتایج طولانی مدت بسیار بهتر می‌شود.

بیومکانیک‌های نخاعی تغییر یافته 

چند دهه پیش، دانشمندان مشاهده کردند که افراد مبتلا به اسکولیوز تمایل به صاف نگه داشتن قسمت فوقانی و میانی کمر خود (کیفوز قفسه سینه) دارند. آنها این نظریه را در نظر گرفتند که صاف کردن ستون فقرات و از دست دادن انحناهای طبیعی خوب، بر ستون فقرات اثر «باز تثبیتی» (ایجاد مجدد ثبات) دارد و این امر فرد را مستعد ابتلا به اسکولیوز می‌سازد. به نظر می‌رسد بازگرداندن منحنی‌های خوب ستون فقرات و تقویت تعادل ساجیتال سالم، تاثیر زیادی بر سلامت درازمدت و کیفیت زندگی دارد.

پزشکان به نحوی آموزش داده می‌شوند که بتوانند ستون فقرات را از سه بُعد تجزیه و تحلیل کنند –  آنها نه تنها انحناهای ستون فقرات از جلو  مشاهده می‌کنند، بلکه انحناهای ستون فقرات را از طرفین تماشا کرده و همچنین چرخش از بالا به پایین را بررسی می‌کنند. پروتکل‌های درمانی برای بازیابی و اصلاح انحناهای خوب و سالم ستون فقرات طراحی شده‌اند. با داشتن منحنی‌های خوب در محل طبیعی خود، می‌توان اسکولیوز را به طور موثری کاهش داد. اگر اسکولیوز قبل از هر چیز بدون بازگرداندن انحناهای خوب ستون فقرات صاف شود، در نهایت ستون فقرات صاف و ناپایدار و بی‌ثبات خواهد بود.

بازگرداندن منحنی‌های خوب ستون فقرات یک قدم اساسی برای اطمینان از اینکه ستون فقرات از استحکام و انعطاف پذیری لازم برای عملکرد صحیح خود برخوردار خواهد بود، می‌باشد.

 مسمومیت شیمیایی 

تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از مواد شیمیایی می‌توانند بر ابتلا به اسکولیوز تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، مشخص شده است که کلر موجود در استخرهای سرپوشیده و مواد افزودنی موجود در گوشت ممکن است باعث افزایش میزان ابتلا به اسکولیوز شوند. همچنین، تحقیقاتی که همچنان در حال انجام است، نشان می‌دهد که برخی از فلزات سنگین مانند جیوه نیز ممکن است بر رباط‌ها اثر بگذارند و با تضعیف آنها، عوارض اسکولیوز را تسریع کنند.

پزشکان چگونگی تاثیر مواد غذایی، مواد شیمیایی و ویتامین‌ها بر سلامت بدن را تشخیص می‌دهند و دستورالعمل‌های غذایی و مکمل‌های تغذیه پیشنهادی را به بیماران خود ارائه می‌کنند. به عنوان مثال بیماری اسکولیوز اغلب با کاهش چگالی استخوان (پوکی استخوان) همراه است. با این حال شواهد نشان می‌دهند که کلسیم و ویتامین دی به تنهایی برای تامین مواد لازم برای سلامت استخوان‌ها کافی نیستند. به همین دلیل پزشکان از یک رویکرد جامع‌تر برای سلامت استخوان‌ها که ترکیبی از مواد معدنی و عناصر کمیاب است، استفاده می‌کنند.

اگرچه هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط مستقیم اسکولیوز با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص وجود ندارد؛ اما ما اعتقاد داریم که ممکن است یک فرد از کمبود مواد مغذی یا سوء تغذیه رنج ببرد و این امر به نوبه خود می‌تواند سیستم اسکلتی عضلانی را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل به پزشکان آموزش داده می‌شود تا به تمام بیماران مبتلا به اسکولیوز، مشاوره غذایی و رژیم غذایی را ارائه کنند.

عدم تعادل عضلات

همانطور که پیشتر گفته شد بعید است که عدم تعادل در قدرت یا فعالیت عضلات، علت مستقیم بیشتر موارد اسکولیوز باشد. مطمئناً ممکن است موارد اندکی از اسکولیوز وجود داشته باشند که ناشی از این علت باشند (در بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای که ورزش‌های بسیار سنگین که شامل فعالیت‌هایی روی یک بخش خاص از بدن هستند را انجام می‌دهند- به عنوان مثال ورزشکارانی که روی فعالیت‌های یک طرفه مانند تنیس و گلف تمرکز می‌کنند، اسکولیوز خفیف ایجاد می‌شود) اما در بیشتر موارد اسکولیوز، عدم تعادل عضلانی که وجود دارد نتیجه اسکولیوز است؛ نه دلیل آن.

با این وجود پزشکان تشخیص می‌دهند که عدم تعادل عضلانی در وخیم‌تر شدن وضعیت دخیل است و باید در کنار سایر عوامل برطرف شود یا خیر. پزشکان برنامه‌ای متشکل از تمرینات نخاعی ایزومتریک و ورزش‌های عدم تقارن ستون فقرات طراحی کرده‌اند که بیماران می‌توانند به منظور کشش و شل کردن عضلات سفت شده و در عین حال ساختن عضلات قدرتمند و تقویت عضلات ضعیف، آنها را هم در خانه و هم در کلینیک انجام دهند.

عوامل ژنتیکی و محیطی 

می‌دانیم که اسکولیوز مستقیماً بر اثر مشکلات مربوط به ژن‌ها به وجود نمی‌آید. این امکان وجود دارد که برخی از ژن‌ها بتوانند باعث ایجاد اسکولیوز در فرد شوند اما نمی‌توان با بررسی ژن‌ها پیش بینی کرد که آیا فرد به اسکولیوز مبتلا خواهد شد یا خیر. با این حال به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی بر پیشرفت اسکولیوز تاثیر می‌گذارند. حتی در دوقلوهای یکسان این احتمال وجود دارد که یکی از بچه‌ها دچار اسکولیوز شود و دیگری سالم باشد. به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی دخیل در ایجاد اسکولیوز، حول ژن‌های مسئول تنظیم رشد طبیعی استخوان‌ها و رباط‌ها می‌چرخند. اسکولیوز اغلب با کاهش چگالی استخوان (پوکی استخوان) و بیش فعالی مفصل (سستی رباط‌ها) همراه است.

به نظر می‌رسد جنبه‌های محیطی که بر اسکولیوز تاثیر می‌گذارند، سنخ کشیده‌تن (قد بلند و اندام باریک)، فقدان کیفوز قفسه سینه طبیعی (سندروم کمر صاف) و بار غیر طبیعی استخوان‌ها (قانونHeuter-Volkmann ) باشد. یک تئوری جالب جدید نشان می‌دهد که اسکولیوز ناشی از یک اختلال یکپارچگی مجدد حسی حرکتی (ارتباط نادرست بین مغز و عضلات مسئول حفظ موقعیت وضعی تعادل و هماهنگی) است.