استئوآرتریت یک بیماری شایع است که ممکن است با گذشت زمان و با افزایش سن، تعداد زیادی از افراد را درگیر کند. این اختلال می‌تواند در هر مفصلی از بدن رخ دهد، اما در اکثر موارد در مفاصلی که وزن بدن را تحمل می‌کنند، مانند مفصل لگن، ایجاد می‌شود. آرتروز لگن باعث بروز درد و سفتی می‌شود به طوری که انجام فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن برای بستن بند کفش، بلند کردن صندلی یا پیاده روی را دشوار می‌کند. با گذر زمان، آرتروز بدتر می‌شود، بنابراین مهم است که به طور سریع برنامه درمانی را آغاز کنید تا تأثیرات کمتری بر کیفیت زندگی شما داشته باشد. اگرچه برای آرتروز درمان قطعی وجود ندارد، اما برخی روش‌های درمانی می‌توانند به کنترل درد و افزایش توانایی حرکتی بیمار کمک کنند.
علل بروز آرتروز لگن
متخصصین برآورد کرده اند که احتمال بروز آرتروز لگن در افراد حدود ۲۵ درصد می باشد. اکثر افرادی که دچار آرتروز لگن هستند حداقل یکی از فاکتورهای خطر که به شرح زیر را دارا هستند.
ناهنجاری مفصل لگن
برخی از افراد دچار آرتروز لگن می شوند یا از لحاظ ژنتیکی استخوانهای آنها مطابقت صحیحی با مفصل گوی و کاسه لگن ندارد. برخی از اختلالاتی که باعث مطابقت نامطلوب مفصل لگن می شوند عبارتند از دیسپلازی لگن، دررفتگی مادرزادی لگن و گیر افتادگی مفصل ران.
آسیب دیدگی یا وارد شدن ضربه به لگن
شکستگی لگن، پارگی لابروم ( لابروم به یک غضروف سفت گفته می شود که اطراف سوکت لگن را می پوشاند) یا سایر انواع تروما می‌تواند چند سال یا چند دهه بعد باعث بروز علائم آرتروز لگن شود.
سابقه فعالیت جسمانی سنگین
به طور کلی، حفظ فعالیت جسمانی یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از بروز انواع آرتروز، از جمله آرتروز لگن، است. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که برخی از ورزشکارانی که به مدت سال‌ها در فعالیت‌های ورزشی سنگین مانند هاکی و فوتبال مشغول بوده‌اند، بیشتر از دیگران به آرتروز لگن مبتلا میشوند. از سوی دیگر، افرادی که تجربه انجام فعالیت‌های دستی مانند افراد کشاورز را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز لگن قرار می‌گیرند.
بالا رفتن سن
با بالا رفتن سن مفصل لگن دستخوش تحلیل رفتگی می شود و غضروف نازک و پوشاننده آن انعطاف پذیری خود را از دست میدهد. اکثر افرادی که دچار آرتروز لگن هستند بیش از ۶۰ سال سن دارند.
ژنتیک
براساس برآوردهای متخصصین، ۶۰ درصد موارد ابتلا به آرتروز لگن به عوامل ژنتیکی منتسب می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهند که ۶۰ درصد از تمام موارد آرتروز لگن به صورت انحصاری به عوامل ژنتیکی برمی‌گردد، بلکه نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی در کنار سایر عوامل نقش مهمی در بروز آرتروز لگن دارند. شواهد حاکی از آن است که ژن‌هایی که از طرف مادر به فرزند منتقل میشوند، در بروز آرتروز لگن نقشی قبل از ژن‌های وارث از سوی پدر ایفا می‌کنند.
جنسیت
زنان ۱۰ درصد بیشتر از مردان دچار آرتروز لگن میشوند.
چاقی
بر خلاف آرتروز زانو، ارتباط بین چاقی و آرتروز لگن کاملاً تایید نشده است زیرا برخی از متخصصین پیشنهاد کرده اند که افزایش وزن از فاکتورهای خطر در بروز آرتروز لگن محسوب نمی شود اما می‌تواند روند پیشرفت آن را افزایش دهد. با این حال برخی از تحقیقات نشان داده که افزایش ۱۱ تا ۱۴ کیلوگرم وزن بدن باعث می شود احتمال بروز آرتروز لگن تا ۱۱ درصد افزایش پیدا کند.
علائم آرتروز لگن
درد شایع ترین علامت آرتروز لگن است که به آهستگی ایجاد می‌شود و با گذر زمان بدتر می شود با این حال گاهی اوقات به صورت ناگهانی خود را نشان می دهد. درد و سفتی معمولاً در اوایل صبح یا نشستن و استراحت کردن به مدت طولانی بدتر می شوند. با گذر زمان احتمال بروز درد افزایش پیدا می کند به ویژه در هنگام استراحت و خواب. سایر علائم آرتروز لگن به شرح زیر می باشند:
- احساس درد در کشاله ران یا ران که به زانوها یا باسن انتشار می یابد.
- تشدید درد پس از انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین
- سفتی مفصل لگن که باعث اختلال در راه رفتن یا خم شدن می شود.
- قفل شدن مفصل و شنیده شدن صدای تق تق در هنگام راه رفتن ناشی از مشکلات غضروف یا سایر بافت هایی که باعث اختلال در عملکرد صحیح لگن می شوند.
- کاهش دامنه حرکات لگن که بر توانایی فرد برای راه رفتن تاثیر میگذارد و باعث لنگی می شود.
- افزایش درد مفصل در هوای بارانی
تشخیص آرتروز لگن
تشخیص آرتروز لگن کمی دشوار است زیرا درد لگن انتشار دهنده است و به قسمت پایین کمر و ران انتشار می یابد و ممکن است علائم ابتلا به سایر بیماری ها را مطرح کند از قبیل التهاب بورس لگن، التهاب تاندون، آسیب دیدگی عضله و شکستگی استخوان.
درد لگن ممکن است یک ارجاع دهنده باشد و به علت بروز مشکل در اندام های مجاور از قبیل مفصل ساکروایلیاک یا قسمت پایین کمر ایجاد شود. پزشک از ابزارهای تشخیصی برای رد کردن علل احتمالی درد لگن استفاده می کند.
انجام معاینات جسمانی
پزشک در هنگام انجام معاینات جسمانی به ارزیابی موارد زیر می پردازد:
- حساسیت اطراف لگن
- دامنه حرکات فعال و منفعل لگن
- احساس سایش درون مفصل در هنگام راه رفتن
- احساس درد هنگام تحت فشار قرار گرفتن لگن
- بروز مشکلات مرتبط با نحوه راه رفتن
- بروز علائم آسیب دیدگی عضله، تاندون و رباط های اطراف لگن
عکس برداری
عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس، اطلاعات مفیدی درباره تراکم ساختارهای مانند استخوان‌ها به پزشک ارائه میدهد. این نوع عکسبرداری از لگن که به آرتروز مبتلا شده است، می‌تواند علائم مرتبط با تنگی فضای مفصل، تغییرات در استخوان و فراسایش استخوان‌ها را نمایش دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای ارزیابی دقیق وضعیت استخوان و بافت‌های نرم لگن از اسکن ام آر آی و یا سی تی اسکن استفاده کند.
عوارض درمان نکردن آرتروز لگن
آرتروز لگن یک بیماری پیشرونده است و در صورتی که درمان نشود با گذر زمان علائم آن بدتر می‌شود و منجر به درد مزمن خواهد شد. درد و سفتی مفصل آنقدر شدید می شود که انجام دادن فعالیت های روزمره را برای بیمار دشوار می نماید. افسردگی و اختلالات خواب ناشی از درد و ناتوانی حرکتی نیز شایع خواهد شد.
روش های غیر جراحی برای درمان آرتروز لگن
روش های درمانی مختلفی برای کاهش درد و کند کردن روند پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می گیرند. پزشک در ابتدا از روش های غیر جراحی استفاده می کند. تزریق دارو و عمل جراحی نیز جزو روش های درمانی موجود محسوب می شوند اما اکثر افراد به عمل جراحی نیاز ندارد.
دارو درمانی
معمولاً داروهای مسکن به عنوان اولین خط درمان آرتروز لگن و زانو مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از داروهای مسکن که بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه میشوند مانند استامینوفن می توانند به کاهش درد کمک نمایند. داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند آسپرین، ایبوپروفن (موترین یا ادویل)، یا ناپروکسن می توانند به کاهش درد و تورم مفصل کمک کنند. انواع رایج داروهای مسکن عبارتند از داروهای مسکن قوی، داروهای ضد التهاب و داروهای غیر استروئیدی.
ورزش
ورزش کردن می‌تواند به بهبود دامنه حرکات بدن، انعطاف پذیری آن و افزایش قدرت عضلات پا کمک کند. ورزش کردن اغلب به کاهش درد و بهبود عملکرد بدن کمک می‌کند. متاسفانه در موارد پیشرفته آرتروز، ورزش کردن می تواند باعث افزایش درد در مفاصل لگن و زانو شود. پزشک یا متخصص فیزیوتراپی برنامه درمانی ورزشی مناسبی را طراحی می کند که با نیازها و سبک زندگی بیمار مطابقت داشته باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی که با هدف تقویت عضلات اطراف مفصل لگن انجام می شود می تواند به جذب ضربه ای که به این مفصل وارد می‌شود کمک کند. فیزیوتراپی همچنین به کاهش درد، تورم و سفتی ناشی از آرتروز و بهبود دامنه حرکات مفصل کمک می کند. فیزیوتراپی همچنین باعث می‌شود توانایی بیمار برای راه رفتن، خم شدن، زانو زدن، نشستن و اسکات افزایش پیدا کند.
استفاده از وسایل محافظتی
برخی از تجهیزات ارتوپدی خاص می‌توانند به پایداری مفصل لگن و رفع فشار از روی این مفصل کمک کنند. برخی از این موارد به شرح زیر می باشند:
- استفاده از کفی مخصوص برای رفع فشار از مفصل لگن در هنگام راه رفتن
- استفاده از عصا برای ایجاد پایداری بیشتر
- استفاده از واکر برای افزایش استقلال بیمار و کاهش ریسک زمین خوردن در موارد شدید که بیمار دچار مشکلات تعادل شده است.
علاوه بر این وسایل محافظتی متعددی وجود دارند که به انجام دادن فعالیت روزمره کمک می کند به عنوان مثال برخی از کفش های مخصوص و پاشنه کش می توانند به فرد کمک کنند به راحتی و بدون نیاز به خم کردن لگن کفش خود را بپوشد.
تزریق دارو برای درمان آرتروز لگن
میزان تسکین درد ناشی از تزریق دارو در همه بیماران یکسان نیست. اگرچه تزریق دارو در اکثر بیماران نتایج مطلوبی را ایجاد می کند، اغلب اثر ایجاد شده موقت است و طی مدت چند هفته یا چند ماه از بین می رود. تزریق دارو با تسکین درد باعث می‌شود بیمار بتواند به انجام دادن برنامه فیزیوتراپی خود بپردازید. تزریق دارو یک گزینه مناسب در آن دسته از افرادی محسوب می‌شود که نسبت به دارو حساس هستند.
تزریق استروئید
تزریق استروئید یکی از روش های شایع برای کاهش التهاب و تسکین درد و سفتی مفصل لگن است. در تزریق این دارو باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- مقدار و تعداد دفعات تزریق استروئید محدود است. تکرار تزریق استروئید می تواند باعث آسیب دیدگی بیشتر غضروف و سایر بافت‌های مجاور شود. برخی از پزشکان ترجیح می دهند با توجه به خطرات استروئید از تزریق این دارو در افراد مبتلا به آرتروز خودداری کنند.
- به طور کلی تزریق استروئید طی مدت ۳ ماه پس از جراحی تعویض مفصل ممنوع است زیرا احتمال بروز عفونت را افزایش می دهد.
تزریق ژل هیالورونیک اسید
ژل هیالورونیک اسید عملکردی شبیه مایع سینوویال دارد که به طور طبیعی به لغزندگی مفصل لگن کمک می کند، تزریق ژل میزان لغزندگی مفصل لگن را افزایش می دهد.
تزریق پی آر پی
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یکی دیگر از روش‌های درمانی است که تحت عنوان درمان ترمیمی شناخته می شود. این روش شامل تهیه نمونه خون بیمار و قراردادن آن در دستگاه سانتریفیوژ به منظور جدا کردن گلبول های قرمز خون از پلاکت است. سپس پلاکت های تهیه شده به درون نواحی آسیب دیده بدن تزریق میشوند تا به ترمیم و بازسازی آن کمک نمایند.
طب سوزنی
برخی تحقیقات نشان داده که طب سوزنی می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد افراد مبتلا به آرتروز لگن کمک کند. در این روش پزشک سوزن های بسیار نازکی را وارد پوست نقاط حساس بدن می نماید.
رادیوفرکانسی ابلیشن
گاهی اوقات پزشک انجام یک روش درمانی غیر جراحی را توصیه می کند که رادیوفرکانسی ابلیشن نام دارد. می‌توان از این روش درمانی برای از بین بردن اعصاب و کاهش یا رفع درد ناشی از آرتروز لگن استفاده کرد. در این روش پزشک از رادیوفرکانسی پالسی یا به عبارتی جریان الکتریکی تولید شده توسط امواج رادیویی استفاده می کند و آنها را به اعصاب لگن ارسال می نماید.
این روش به هدف قراردادن و تخریب اعصاب حسی می پردازد تا از انتقال سیگنال های درد به مغز جلوگیری شود. برای این منظور پزشک از روش های عکسبرداری نظیر اولتراسوند به منظور انجام صحیح این روش درمانی و اطمینان از جلوگیری از آسیب رساندن به اعصابی که در حرکات بدن نقش دارند استفاده می کند. این روش با استفاده از داروی بی حسی موضعی و سرنگ و بدون نیاز به بخیه یا چسب انجام می شود.
عمل جراحی برای درمان آرتروز لگن
در صورتی که آرتروز لگن باعث اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شده باشد یا سایر روش های درمانی تاثیری در تسکین درد نداشته باشند پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. برخی از روش های جراحی به شرح زیر می باشد:
تعویض کامل لگن (آرتروپلاستی لگن)
شایع ترین و موفق ترین روش جراحی برای درمان آرتروز لگن جراحی تعویض کامل مفصل لگن است. ۱۰ درصد از افراد در طول زندگی خود به جراحی تعویض مفصل لگن نیاز خواهند داشت. در این روش پزشک به خارج کردن ساختارهای آسیب دیده استخوان و غضروف می پردازد و پروتز مصنوعی را جایگزین آنها خواهد کرد. عمل جراحی بسیار مهم است و اکثر بیماران به مدت ۶ هفته تا ۳ ماه به مصرف داروی مسکن نیاز دارند، تا بتوانند مجدداً به طور طبیعی راه بروند و به انجام فعالیت‌های روزمره شان بپردازند.
بازسازی مجدد سطح مفصل لگن
در این روش پزشک به شکل دهی و پوشاندن مفصل گوی و کاسه لگن توسط یک کلاهک فلزی خواهد پرداخت. هدف از انجام این عمل جراحی کاهش اصطکاک درون مفصل گوی و کاسه لگن، کاهش درد لگن و بهبود توانایی حرکتی این اندام است. برخی تحقیقات نشان داده که این روش جراحی با تاثیرات مطلوب در آقایان زیر ۵۵ سال همراه است با این حال نگرانی‌هایی در خصوص آثار حاصل از آزاد شدن یون‌های فلزی درون خون ناشی از تحلیل رفتگی کلاهک فلزی وجود دارد. همچنین این عمل جراحی در مقایسه با جراحی تعویض کامل مفصل لگن با ریسک نیاز به جراحی مجدد همراه است.
آرتروسکوپی/ استئوتومی لگن
این عمل جراحی در مراحل اولیه آرتروز و به منظور جلوگیری از بدتر شدن آن توصیه می شود. این عمل های جراحی برای درمان آرتروز شدید توصیه نخواهند شد.
سوالات متداول
چگونه می توان از آرتروز لگن جلوگیری کرد؟
یکی از روش هایی که برای جلوگیری از آرتروز لگن وجود دارد حفظ تناسب اندام است. ورزش کردن نیز اهمیت زیادی دارد زیرا باعث تقویت عضلات اطراف مفاصل خواهد شد تا از تحلیل رفتگی و آسیب دیدگی غضروف درون مفصل جلوگیری شود. پزشک اطلاعات بیشتری را در خصوص روش های موجود برای کاهش ریسک بروز آرتروز لگن در اختیارتان قرار خواهد داد.
آرتروز لگن چقدر جدی است؟
آرتروز لگن یک بیماری جدی است و بیش از ۱۰۰ نوع آرتروز لگن وجود دارد که آرتروز لگن دومین آرتروز شایع محسوب می‌شود که مفصل بزرگ بدن را درگیر می نماید. آرتروز یک بیماری مزمن است که ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد تا علائم خود را نشان دهد.
آیا آرتروز لگن همیشه پیشرونده است؟
این مسئله در همه افراد یکسان نیست زیرا گاهی اوقات آرتروز لگن چند دهه پیشرفت نمی کند اما در برخی موارد به سرعت پیشرفت می کند به نحوی که مفصل لگن طی مدت چند ماه به طور کامل تخریب خواهد شد.
آرتروز شدید لگن چیست؟
آرتروز شدید لگن به وضعیتی گفته می‌شود که غضروف لگن از بین رفته و فضای بین استخوان های مفصل کاهش پیدا کرده است. مفصل شما در هنگام لمس، داغ و ملتهب به نظر می‌رسد.
