شدت گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر از خشکی و ناراحتی خفیف تا درد شدید و تیرکشنده و انقباضی عضلانی متغیر است که از حرکات عادی کمر جلوگیری می‌کند. گرفتگی عضلات کمر به شما پیام می‌دهد که بعضی فعالیت‌ها را انجام ندهید، همچنین اسپاسم عضلات کمر می‌تواند نشانه هشدار ابتلا به مشکل زمینه‌ای جدی‌تر در ستون فقرات باشد. اسپاسم کمر انقباض غیرارادی یا گرفتگی عضلات کمر است. اسپاسم عضلات کمر را معمولاً می‌توان به روشی مؤثر بدون جراحی درمان کرد. چنانچه درد ناشی از مشکلات عصبی ستون فقرات باشد، مداخله ضرورت می‌یابد. در اکثر موارد باید برای مشاوره به یک پزشک ماهر و مجرب مراجعه کنید.
دلایل گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
اسپاسم عضلات کمر معمولاً پیامد آسیب‌دیدگی یا التهاب است. علت اسپاسم در برخی بیماران مشکلی جزئی مانند استرین یا کشیدگی خفیف است. اما گاهی اوقات نیز عارضه‌های زمینه‌ای جدی مانند فتق یا پارگی دیسک دلیل گرفتگی عضلات کمر است. در ادامه با شایع‌ترین دلایل اسپاسم و گرفتگی عضلات کمر آشنا می‌شوید.
حالت اندامی نامناسب
حالت اندامی نامناسب، به‌ویژه هنگام نشستن پشت میز یا در خودرو می‌تواند عضلات کمر را تحت کشش قرار دهد و در نتیجه به اسپاسم‌های دردناک دامن بزند.
به اندازه کافی ورزش نکردن
این روزها اکثر مردم بخش اعظم روز را روی صندلی می‌نشینند یا پشت نمایشگر رایانه قوز می‌کنند. بی‌تحرکی به مرور زمان عضلات کمر و دیگر ناحیه‌های بدن را ضعیف می‌کند. همچنین تعداد افرادی که امروزه زمان معینی را به ورزش کردن اختصاص بدهند، انگشت‌شمار است.
استفاده بیش از حد از عضلات و درد پس از ورزش
استفاده بیش از حد از هر عضله‌ای باعث می‌شود که عضلات چند روز خشک و منقبض باشد. برخی افراد نیز هنگام شروع کردن ورزش‌های جدید پس از ورزش دچار درد می‌شوند.
استرین و اسپرین
اسپرین آسیب دیدن رباط است که به پارگی تاندون یا عضله اشاره دارد. اسپرین و استرین، هر دو می‌توانند باعث اسپاسم عضلات و کمردرد شوند. کشش بیش از حد کمر یا زمین خوردن از جمله دلایل شایع اسپرین و استرین به شمار می‌آید.
آسیب عصبی
آسیب به عصب‌های کمری یا عصب‌های انتقال‌دهنده سیگنال به نخاع می‌تواند منجر به اسپاسم و درد شود. یکی از شایع‌ترین نوع صدمات عصبی، رادیکولوپاتی است که با درد و سوزش همراه است. رادیکولوپاتی سیاتیک نیز یکی از شایع‌ترین نوع رادیکولوپاتی است. فشار بر عصب سیاتیک معمولاً منجر به دردی می‌شود که از باسن به سمت پایین گسترش می‌یابد. با این حال، ممکن است درد سیاتیک در منطقه کمر نیز احساس شود.
اختلال‌های دیسک
آسیب یا صدمه دیدن دیسک، کمردرد شدیدی را ایجاد می‌کند؛ فتق دیسک یکی از شایع‌ترین گونه‌های آسیب دیسک است. فتق دیسک حالتی است که دیسک تحت فشار قرار می‌گیرد، برجسته می‌شود و از ستون فقرات بیرون می‌زند. پارگی یا فتق دیسک ورزش یا حرکت کردن را برای فرد دشوار می‌کند. بی‌تحرکی به مرور زمان باعث ضعف عضلانی می‌شود که به نوبه خود به اسپاسم عضلات کمر می‌انجامد.
استرس و اضطراب
بعضی افراد به طور ناخودآگاه در واکنش به استرس، عضلات خود را تنش می‌دهند یا بدنشان بیشتر آدرنالین ترشح می‌کند. استرس و اضطراب باعث کاهش انگیزه فرد می‌شود و منجر به بی‌تحرکی می‌شود. همچنین، برخی افراد در پاسخ به درد جسمی، ناراحتی روانی تجربه می‌کنند، که به آن اختلال روان‌تنی می‌گویند.
اسپوندیلولیستزی
ترک یا شکستگی استرسی در یکی از مهره‌های ستون فقرات باعث اسپوندیلولیستزی یا سرخوردگی مهره می‌شود. اسپوندیلولیستزی موجب می‌شود بخشی از ستون فقرات از جای خود خارج شود. عدم هم‌ترازی ایجادشده دردی را ایجاد می‌کند که مانند اسپاسم عضلانی حس می‌شود. اسپوندیلولیستزی یکی از دلایل شایع کمردرد در ورزشکاران جوان است.
مشکلات اسکلتی
انحراف ستون فقرات نیز می‌تواند از دلایل اسپاسم عضلات کمر باشد. بدشکلی ستون فقرات به مرور زمان باعث می‌شود که فرد سبک زندگی کم‌تحرک‌تری را انتخاب کند.
تنگی کانال نخاعی
کانال نخاعی به مرور زمان تنگ می‌شود و در نتیجه عصب‌های ستون فقرات تحت فشار قرار می‌گیرد. در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب ممکن است دردی شروع شود که شبیه اسپاسم عضلانی است.
آرتریت
آرتریت باعث کمردردی می‌شود که شبیه اسپاسم عضلانی است، اما در واقعیت ناشی از مشکلی در مفاصل ستون فقرات است.
فیبرومیالژی
فیبرومیالژی یک نوع عارضه مزمن است که هنوز به طور کامل مورد شناخت قرار نگرفته است و با درد و حساسیت به لمس در مناطق مختلف بدن همراه است. بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژی با مشکلات عضلانی مواجه می‌شوند که به صورت گرفتگی عضلانی تجربه می‌شود.
علائم گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
اسپاسم کمر زمانی رخ می‌دهد که عضلات سفت و منقبض شوند؛ احساس ناشی از این گرفتگی از ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیر است. درد از کمر در ناحیه‌های دیگر منتشر می‌شود و باعث گرفتگی عضلات مجاور نیز می‌گردد. برخی بیماران دچار کمردرد در ناحیه لگن (مفصل ران) یا در پا نیز احساس درد می‌کنند. علائم اسپاسم عضلات کمر عبارت است از:
- احساس گرفتگی و تنش در عضلات کمر
- دشواری در حرکت کردن پس از خم شدن یا بلند کردن چیزی
- کمردرد شدید و ناگهانی
- کمردرد مزمن
- ضعف در عضلات کمر یا مجاور مانند مفصل ران
- احساس گرفتگی متناوب در کمر
درد در بیماران دچار گرفتگی عضلات کمر غالباً هنگام انجام دادن کارهای خاص، مانند نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت تشدید می‌شود.
درمان گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
وقتی عضلات کمر می‌گیرد، درمان اولیه با هدف شل کردن عضلات و در نتیجه تسکین درد انجام می‌شود. در این بخش چند درمان مؤثر را برای رهایی از گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر برای‌تان توضیح می‌دهیم:
یک دوره استراحت کوتاه
احتمال وجود اسپاسم دردناک در عضلات کمر باعث دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره و حتی حرکت می‌شود. بی‌توجهی به درد و ادامه فعالیت علی‌رغم تحمل درد، ممکن است باعث آسیب‌دیدگی بیشتر شود و فرآیند بهبود را به تأخیر بیاندازد. بنابراین، به جای نادیده گرفتن درد، به استراحت نیاز دارید. با این حال، باید به خاطر داشته باشید که بی‌تحرکی و استراحت طولانی می‌تواند منجر به خشک شدن عضلات و شدت بیشتر درد شود. بنابراین، خود را به شدت فشار ندهید و با توجه به تحملتان، به حرکت بپردازید. همچنین، سعی کنید از سطوح نرمالی مانند پله‌ها یا سطوح صاف حرکت کنید و از سطوح ناهموار مثل روی سرازیری‌ها یا سربالایی‌ها یا زمین خراب خودداری کنید.
سرمادرمانی
سرمادرمانی روش دیگری برای تسکین حمله ناگهانی درد است؛ برای سرمادرمانی کافی است یخ پیچیده شده درون حوله یا روکش محافظ یا پک سرد را روی بخش دردناک کمر بگذارید. سرمادرمانی را می‌توانید هر بار به مدت 15 تا 20 دقیقه ادامه بدهید، سپس قبل از استفاده مجدد از پک سرد چند ساعت به پوست استراحت بدهید.
گرمادرمانی
گذاشتن پک گرمایی یا کیسه آب گرم روی ناحیه دردناک جریان خون را افزایش و درد را تسکین می‌دهد. گرمادرمانی را هر بار بیش از 15 ـ 20 دقیقه ادامه ندهید. بین هر دو نوبت گرمادرمانی حداقل چند ساعت به پوست استراحت بدهید.
قرار گرفتن در حالت مایل راحت
به پشت روی تخت دراز بکشید، بالاتنه را به تکیه‌گاهی با شیب ملایم تکیه بدهید و بالشی را زیر زانوها بگذارید. این وضعیت فشار روی کمر را کاهش می‌دهد. همچنین سعی کنید در حالت مایل روی صندلی با پشتی شیبدار یا قابل‌تنظیم بنشینید، به گونه‌ای که پاها تکیه‌گاه داشته باشد و زانوها در حالت کمی خمیده قرار بگیرد.
مسکن‌های بدون نسخه
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID) مانند ایبوپروفن (ادویل، مورتین)، ناپروکسن (الیو) و آسپرین به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. استامینوفن (تایلنول) نیز برای تسکین درد برخی بیماران مفید است، اما اثری بر التهاب ندارد.
داروهای شل کننده عضله
پزشکان داروهای شل‌کننده عضله را معمولاً فقط در صورت شدید بودن درد تجویز می‌کنند. با توجه به این‌که مصرف داروهای شل‌کننده عضلانی با خطر بروز عوارض جانبی جدی مانند سرگیجه، خواب‌آلودگی و کاهش زمان واکنش همراه است، این داروها فقط برای یک مدت کوتاه مصرف می‌شود. همچنین رانندگی تحت تأثیر این داروها ممنوع است.
ماساژدرمانی
ماساژدرمانی به معنای اعمال فشار یا ارتعاش به بافت‌های نرم بدن مانند عضله، بافت پیوندی، تاندون، رباط و مفصل است. فشار بافت‌های عمقی و یا ضربه‌های سطحی‌تر روی تمام بدن یا بخش‌هایی از بدن اعمال می‌شود تا عضله‌ها شل شود، انقباض برطرف شود، درد مدیریت شود، جریان خون بهبود یابد و استرس و تنش از بین برود.
فیزیوتراپی
درمان‌های مختلفی مانند اولتراسوند و آب‌درمانی غالباً بخشی از طرح درمان فیزیوتراپی برای خلاصی از درد و گرفتگی عضلات است. متخصص فیزیوتراپی برای انجام درمان اولتراسوند، سری دستگاه را روی ناحیه دردناک حرکت می‌دهد تا امواج صوتی با فرکانس بالا یا پایین به عمق عضلات منتقل شود؛ انتقال امواج صوتی باعث گرم شدن عضلات و افزایش گردش خون می‌شود. ورزش‌درمانی و انجام دادن حرکات کششی نیز برای تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی تجویز می‌شود. همچنین متخصص فیزیوتراپی حالت اندامی صحیح و تکنیک‌های تن‌آرامی را به بیمار آموزش می‌دهد.
طب سوزنی
متخصص سوزن‌های استیل ضدزنگ بسیار ظریف را در پوست نقاط خاصی از بدن فرومی‌کند؛ متخصصین طب سوزنی معتقداند که این نقاط خاص با ساختارها و اندام‌های خاصی، مانند ستون فقرات مرتبط‌اند که در عمق بدن قرار دارند. سوزن‌ها انتقال‌دهنده‌های عصبی سرکوب‌کننده درد را تحریک می‌کنند، التهاب و تنش عضلانی را کاهش و گردش خون را افزایش می‌دهند و در نهایت شما را از چنگال دردی عذاب‌آور رها می‌کنند.
درمان دستی یا کایروپراکتیک
درمان دستی یا کایروپراکتیک سعی می‌کند کمردرد و مشکلات سلامتی دیگر را از طریق اصلاح ناهم‌ترازی‌ها یا نیمه‌دررفتگی‌های ستون فقرات درمان کند یا از بروز مشکلات جلوگیری کند. دستکاری مؤلفه اصلی درمان کایروپراکتیک برای محقق ساختن این اهداف ستون فقرات است.
عامل‌های خطر گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر
عامل‌های خطر متعددی در ارتباط با گرفتگی عضلات کمر وجود دارد؛ بعضی از این عامل‌ها را می‌توان تعدیل کرد، اما بقیه عامل‌های خطر تغییرناپذیراند. عامل‌های خطر اسپاسم عضلات کمر به شرح زیر است:
- حالت اندامی نامناسب هنگام نشستن
- سن
- ضعیف شدن استخوان‌ها
- بلند کردن مکرر بارهای سنگین
- چاقی یا اضافه وزن
- ناراحتی‌های روانی
- استرس هیجانی
- سیگار کشیدن
پیشگیری
پس از آن‌که حمله اسپاسم کمر فروکش کرد و زمان کافی برای رفع التهاب سپری شد، روی کارهایی متمرکز شوید که می‌توانید برای پیشگیری از بروز حمله مجدد اسپاسم و گرفتگی عضلات کمر انجام بدهید:
- تمرین‌های کششی را شروع کنید: نرمش‌های کششی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. می‌توانید در کلاس یوگا یا پیلاتس شرکت کنید. همواره بدن را پیش از شروع ورزش با انجام دادن حرکات کششی گرم کنید.
- دستیابی به تناسب اندام: اگر مرتب ورزش نمی‌کنید، اکنون زمان مناسبی برای ورزش منظم روزانه است. در یک باشگاه ثبت‌نام کنید و ورزش را شروع کنید.
- تمرین‌های تقویتی: حرکات تقویتی همواره بخشی از برنامه ورزشی است که هم عضلات را تقویت می‌کند و هم عدم‌تعادل عضلانی را کاهش می‌دهد.
پرسش‌های متداول
علت گرفتگی و اسپاسم عضلات کمر چیست؟
اسپاسم کمر درد و گرفتگی ناگهانی عضلات کمر است. استفاده بیش از حد، آسیب‌دیدگی و عامل‌هایی مانند خوابیدن در وضعیت نامناسب، خم شدن، بلند کردن بارهای سنگین، ایستادن یا نشستن نیز گاهی می‌تواند باعث اسپاسم کمر شود.
چگونه می‌توان از اسپاسم کمر خلاصی یافت؟
درمان‌های مؤثری مانند استراحت کوتاه‌مدت، سرما و گرمادرمانی، خوابیدن در موقعیت مایل راحت، مصرف مسکن‌های بدون نسخه و داروهای شل‌کننده عضلانی وجود دارد.
گرفتگی عضلات کمر چه زمانی نگران‌کننده می‌شود؟
کمردرد همراه با بی‌حسی، گزگز، مورمور شدن یا ضعف می‌تواند نشانه آسیب یا تحریک عصبی باشد؛ به‌ویژه اگر درد پس از مصرف مسکن‌های بدون نسخه همچنان ادامه داشته باشد. درد عصبی جدی است و در صورت درمان نشدن می‌تواند به ناتوانایی یا آسیب دائمی منجر شود.
اسپاسم کمر چقدر طول می‌کشد؟
اکثر حمله‌های اسپاسم کمر فقط چند روز طول می‌کشد. بعضی حمله‌های شدید تقریباً شش تا هشت هفته ادامه دارد، اما اسپاسم و درد باید به تدریج ظرف این مدت فروکش کند تا بتوانید مانند همیشه حرکت کنید و فعالیت معمولتان را ازسربگیرید.
آیا راه رفتن برای رهایی ازاسپاسم کمر مفید است؟
حرکت سادۀ راه رفتن یکی از بهترین فعالیت‌ها برای رفع کمردرد مزمن است. دو بار پیاده‌روی در روز به مدت ده تا پانزده دقیقه برای تسکین کمردرد مفید است. اگر ترجیح می‌دهید و یا توانایی‌اش را دارید، پیاده‌روی را با ورزش سنگین‌تری جایگزین کنید.
چه داروهایی برای رفع گرفتگی کمر خوب است؟
از پرمصرف‌ترین داروهای شل‌کننده عضله می‌توان به سیکلوبنزاپرین (فلکسریل)، متازالون (اسکلاکسین) و تیزانیدین (زانافلکس) اشاره کرد. این داروها اسپاسم عضلات را برطرف می‌کنند.
از کجا بدانیم که کمردرد عضلانی است یا ناشی از مشکلی در ستون فقرات است؟
درد با منشأ ستون فقرات معمولاً کمی با درد عضلانی تفاوت دارد؛ این درد با سوزش بیشتری همراه است یا شبیه برق‌گرفتگی است و مداوم است. همچنین درد ناشی از مشکلات ستون فقرات مانند دردی است که ناگهان رو به پایین در پا یا کشاله‌های ران «منفجر» می‌شود.
کمردرد چقدر طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر کمردرد بیشتر از دو هفته طول کشید و درد در حدی بود که اجازه نمی‌داد فعالیت‌های روزانه معمولتان را انجام بدهید، ابتدا به پزشک خانوادگی مراجعه کنید. اگر درد شدید بود، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که کمردرد با تب همراه باشد، به درمان اورژانسی نیاز خواهید داشت.
چه نوشیدنی‌هایی به تسکین کمردرد کمک می‌کند؟
نوشیدن آب آلبالو برای تسکین درد عضلانی مزمن یا ناشی از ورزش مفید است. سعی کنید روزی یک لیوان آب آلبالو بنوشید و ببینید که آیا اثر مثبتی بر تسکین کمردردتان دارد یا خیر.
آیا آب نوشیدن برای تسکین کمردرد مفید است؟
نوشیدن مقدار آب کافی میزان آب لازم را برای عملکرد مناسب در اختیار دیسک‌ها می‌گذارد و در نتیجه احتمال بروز کمردرد کمتر می‌شود.
چه خوراکی‌هایی به کاهش کمردرد کمک می‌کند؟
استخوانهای ستون فقرات با مصرف کردن مقدار زیادی کلسیم و ویتامین دی تقویت می‌شود.
