قوس کمر یا گودی کمر نوعی خمیدگی درونی ستون فقرات کمر یا کمر (درست بالای باسن) است. این مشکل به نام “پشت تابدار ” نیز شناخته می‌شود. ستون فقرات دارای دو نوع انحنا دیگر نیز است: انحنای کیفوتیک یا انحنای بیرونی در نزدیکی دنده‌ها که به عنوان “قوز کمر” شناخته می‌شود، و انحنای اسکولیوتیک. مقدار کمی انحنای کیفوتیک و لوردوتیکی طبیعی است. اما اسکولیوز همیشه به عنوان یک وضعیت غیرطبیعی در نظر گرفته می‌شود. اگر کمر هیچ انحنایی نداشته باشد، به عنوان “پشت صاف” شناخته می‌شود.
قوز کمر، به مرور زمان، می‌تواند منجر به درد و آسیب به ستون فقرات شده و تأثیری بر روی سایر اعضای بدن داشته باشد. با این حال، روش‌هایی برای مقابله با عوارض قوز کمر وجود دارد و با مراجعه به پزشک، می‌توان به درمان مناسب رسید و مشکلات ناشی از قوز کمر را برطرف کرد.
چه عواملی باعث بروز قوس کمر می‌شود؟
وضعیت بد بدن یک علت شایع قوس کمر است. سایر عواملی که ممکن است به ایجاد گودی کمر کمک کند عبارتند از:
- چاقی
- پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند برای مدت طولانی
- آسیب نخاعی
- بارداری
- بیماری‌های عصبی عضلانی
- اسپوندیلولیستزیس
- پوکی استخوان
- راشیتیسم
- نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی
- آکندروپلازی (کوتولگی)
- ضعف عضلات هسته بدن
یک آزمایش ساده می‌تواند وضعیت شما را بررسی کند: پشت خود را که به دیوار تکیه دهید، صاف بایستید. پاها را به عرض شانه باز کنید. سر، تیغه‌های شانه و باسن را در مقابل دیوار قرار دهید. سپس دست خود را در پشت ستون فقرات خود بگذارید. اگر بتوانید بیش از یک دست را بین کمر و دیوار قرار دهید، در این صورت مبتلا به گودی کمر هستید.
علائم و نشانه‌های قوس کمر چه هستند؟
در صورت ابتلا به قوز کمر، هنگام دراز کشیدن بر روی یک سطح سخت، مشاهده خواهید کرد که فاصله نسبتاً بزرگی بین کمر و زمین وجود دارد و باسن برجسته‌تر به نظر می‌رسد، اگرچه ممکن است شکم بیرون زده باشد. علائم دیگر شامل مشکل در ایستادن در یک مکان برای مدت طولانی به دلیل کمردرد است. انجام ژیمناستیک برای افراد مبتلا به گودی کمر معمولاً دشوار است. علاوه بر این، علائم و نشانه‌های دیگر ممکن است شامل خستگی مزمن و ناراحتی در ناحیه گردن باشد.
تشخیص قوس کمر
پزشک تشخیص قوس کمر را با سابقه پزشکی کامل کودک، معاینه جسمی و آزمایشات تشخیصی انجام می‌دهد. پزشک فرزند شما تاریخچه کاملی از دوران بارداری و تولد کودک را به دست می‌آورد و می‌پرسد آیا سایر اعضای خانواده گودی کمر دارند یا خیر. روش‌های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اشعه X: این آزمایش تشخیصی از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویر از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند. این تست برای اندازه‌گیری و ارزیابی انحنای کمر استفاده می‌شود. پزشک یا رادیولوژیست با استفاده از اشعه ایکس کامل ستون فقرات زاویه انحنای ستون فقرات را اندازه‌گیری می‌کند. در بیشتر موارد براساس این اندازه‌گیری می‌توان روش درمان را تعیین کرد.
- اسکن استخوان: اسکن استخوان یک روش تصویربرداری هسته‌ای برای ارزیابی هرگونه تغییرات دژنراتیو و یا آرتریت در مفاصل است. این آزمایش برای تشخیص بیماری‌ها و تومورهای استخوانی، برای تعیین علت درد یا التهاب استخوان، و برای رد هرگونه عفونت یا شکستگی انجام می‌شود.
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI): در این روش تشخیصی از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ و یک کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام‌ها و ساختارهای بدن استفاده می‌شود. این آزمایش برای رد هرگونه ناهنجاری مرتبط با نخاع و اعصاب انجام می‌شود.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): این روش تصویربرداری تشخیصی از ترکیبی از پرتوهای X و فناوری رایانه برای تولید تصاویر افقی یا محوری (که اغلب اسلایس نامیده می‌شود) استفاده می‌کند. سی‌تی اسکن تصاویر مفصلی از هر قسمت از بدن از جمله استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، چربی و اندام‌ها را نشان می‌دهد. سی‌تی اسکن نسبت به آزمایش اشعه ایکس جزئیات بیشتری دارد.
- آزمایش خون: تشخیص زودرس قوس کمر برای موفقیت در درمان مهم است. متخصصان اطفال یا پزشکان خانواده و حتی برخی از برنامه‌های مدرسه به طور معمول به دنبال علائم وجود قوس کمر هستند.
عوارض قوس کمر
مدیریت گودی کمر برای هر فرد روشی جداگانه است و بستگی به میزان انحنا و میزان رشد اسکلتی باقی مانده دارد. قوس کمر برای نظارت بر انحنای کمر به پزشک و معاینه مکرر نیاز دارد. تشخیص زودرس در این بیماری مهم است.
دردها و آسیب‌های ستون فقرات، لگن و پاها
گودی کمر علاوه بر ایجاد کمر درد باعث فرو رفتگی ستون فقرات گردنی و آسیب به این اندام ها می شود و درد هایی در ناحیه جلوی زانو و پنجه پا ایجاد می کند و در نهایت به دلیل عدم ایجاد توازن وزن استخوان لگن را تحت فشار قرار خواهد داد.
کوتاهی قد
قوس کمر به تنهایی باعث از دست دادن مهره‌ها نمی‌شود، اما شکل آن‌ها را به گونه‌ای خم می‌کند که از قد عمودی ستون فقرات کاسته می‌شود. این قوس کمر تصویری از یک کمر قوی‌تر به نظر می‌رساند، اما ممکن است منجر به درد کمر متوسط تا شدید شود.
مشکلات خوابیدن ناشی از قوس کمر
قوس کمر موقع خوابیدن بر روی کمر با وارد کردن فشار به ستون فقرات باعث ایجاد احساس درد و ناراحتی می‌شود.
اگر تمایل دارید به پشت بخوابید، ساده‌ترین ترفند این است که یک بالش یا پتو را زیر زانوی خود بگذارید. این کار باعث می‌شود لگن کج شده شما به حالت خنثی برگردد. اگر تمایل دارید روی شکم خود بخوابید، می‌توانید آن بالش یا پتو را در زیر باسن خود قرار دهید تا از انحنای کمر شما کاسته شود.
درمان قوس کمر برای کاهش عوارض ناشی از آن
ثبات هسته بدن خود را بهبود بدهید. تقویت عضلات شکمی به حمایت از ستون فقرات شما کمک می‌کند. ورزش پیلاتس برای این کار بسیار عالی است.
انعطاف‌پذیری عضلات همسترینگ و کمر خود را بهبود ببخشید. کشش همسترینگ و شل شدن عضلات کمر (از طریق ماساژ بافت عمیق یا ترشح میوفاشیال) به بازگرداندن حرکات شما کمک می‌کند.
- انعطاف‌پذیری کمر را بهبود ببخشید – انعطاف‌پذیری ستون فقرات خود را با حرکات کششی، یوگا، پیلاتس و در بعضی موارد با درمان دستی توسط یک فیزیوتراپیست افزایش دهید تا بتوانید به حرکت در مفاصل سفت و سخت خود بازگردید.
- آگاهی نکته کلیدی است – طرز ایستادن خود را تغییر دهید به طوری که قفسه سینه‌تان بجای اینکه عقب باشد، جلوتر از باسنتان قرار گیرد. این حالت فشار را از مفاصل، ماهیچه‌ها، و رباط‌های شما برمی‌دارد.
- حالت ایستادن – گردن خود را صاف نگه دارید و استخوان‌های لگن خود را به عقب خم کنید (برای فعال کردن عضلات شکم) و هنگام ایستادن شانه‌های خود را به سمت باسن خود بکشید.
پیشگیری از گودی کمر و عوارض آن
مانند اکثر دردهای بدن، بهتر است که هرگز دچار قوس کمر نشویم تا اینکه بخواهیم آن را درمان کنیم. با چهار نکته ساده که در زیر به آن‌ها اشاره شده می‌توانیم از قوس کمر جلوگیری کنیم.
- وضعیت قرارگیری مناسب – وضعیت قرارگیری مناسب بدن از داشتن آگاهی نسبت به بدنتان ناشی می‌شود. چانه خود را عقب ببرید، صاف بایستید و به حالت خمیده و دولا قرار نایستید و راه نروید، شانه شما باید با باسن تراز شود تا از قوس زیاد کمر جلوگیری کند و بالاخره روی هر دو پا به طور مساوی بایستید.
- تقویت عضلات شکمی (عضله راست شکمی) – تقویت عضلات راست شکمی برای پشتیبانی بهتر از ستون فقرات، تسکین فشار عضلات نخاعی، رباط‌ها و عضلات پشت بسیار مهم است. این کار با یک تمرین ساده در منزل انجام می‌شود. به پشت دراز بکشید، هر دو زانوی خود را خم کنید و باسن را روی یک سطح سفت قرار دهید. لگن خود را به سمت جلو و رو به بالا صاف کنید و قسمت پایین کمر خود را حس کنید که صاف شده و روی سطح سفت قرار می‌گیرد. به مدت 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید. این تمرین را در 3 ست و با 10 تکرار انجام دهید.
- کشش همسترینگ – دراز بکشید. زانوهایتان را صاف کنید. حوله ای را در اطراف پا نزدیک مچ پا ببندید و پا را به آرامی به سمت بدن بکشید. کشش را در قسمت پشت ران احساس کنید و آن را برای 20 تا 30 ثانیه نگه دارید. این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
- کشش عضلات کمر- دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید. بدن خود را به پهلو بچرخانید و کشش را روی کمر خود احساس کنید. اگر نمی‌توانید کشش را احساس کنید، زانوها را به طرف مقابل بچرخانید. کشش را به مدت 20 تا 30 ثانیه نگه دارید. این حرکت را در طرف دیگر نیز انجام دهید و در 3 ست آن را تکرار کنید.
