اگر هم‌محوری در بدن برقرار باشد و بدن منظم باشد، شانه‌ها باید با هم برابر باشد و رو به جلو قرار بگیرد. نابرابری شانه زمانی رخ می‌دهد که یک شانه بالاتر از شانه دیگر باشد. تفاوت شانه‌ها ممکن است جزئی یا قابل توجه باشد. افتادگی شانه علل مختلفی دارد. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای بازیابی و تعادل نظم بدن وجود دارد.
علل افتادگی شانه در کودکان
عوامل متعددی میتواند در ایجاد افتادگی شانه در سمت غالب بدن کودک موثر باشد. ناهماهنگی‌ها میتواند به دلیل عواملی مانند :
- استفاده دائمی از یک دست و یا یک سمت از بدن برای نوشتن
- حمل کیف یا کوله پشتی سنگین
- انجام فعالیت‌های روزانه
- طرز ایستادن نا مناسب
- شیوه‌ی زندگی غیر متحرک
- ناهمواری در مفاصل ران
- سیستم عصبی ضعیف
- کف پای صاف
- پوکی استخوان
- آسیب در شانه‌ها
- عضلات ضعیف یا سفت
- استفاده بیش از حد و یا سوءاستفاده از شانه
- حالت های نادرست خوابیدن و یا خوابیدن فقط در یک سمت از بدن
- استفاده از یک سمت از بدن برای نگه داشتن اشیاء
بعضی اوقات کودکانی که اسکولیز و یا پاهایی با طول متفاوت دارند شانه هایی نابرابر خواند داشت.و حتی ورزش‌های غیر اصولی نیز میتواند این ناهنجاری را ایجاد کند.
علائم ناهنجاری افتادگی شانه
کودکان دارای شانه‌های نامتقارن دچار احساس درد در گردن، شانه و پایین کمر می‌شوند، به خصوص اگر عدم تعادل‌های دیگری هم در بدن وجود داشته باشد. بیماران در شانه‌ای که بالاتر قرار می‌گیرد، احساس گرفتگی و کشش می‌کنند. همچنین شانه‌های اطفال دچار افتادگی شانه گرد می‌شود و سر و لگنشان در یک راستا قرار ندارد. سردرد، بورسیت و تاندونیت از عوارض افتادگی شانه به شمار می‌آید.
چنانچه اسکولیوز علت افتادگی شانه باشد، کمر نیز نامتقارن می‌شود و یک کتف برجسته‌تر از کتف دیگر می‌گردد. یک مفصل ران نیز بالاتر از دیگری قرار می‌گیرد.
درمان افتادگی شانه در کودکان
پزشک کودک را معاینه کرده و یک عکس رادیوگرافی از کودک گرفته می‌شود. پزشک انحراف و انحنا را از روی عکس اندازه‌گیری می‌کند و زاویه کاب (Cobb) انحنا را تعیین می‌کند. زاویه کاب بر اساس درجه اندازه‌گیری می‌شود و شدت انحراف را مشخص می‌کند.
برای اصلاح و درمان افتادگی شانه، چهار روش اصلی وجود دارد. پزشک با توجه به نوع و اندازه انحراف و احتمال بیشتر شدن آن، بهترین روش درمان را توصیه می‌کند. درمان زودهنگام افتادگی شانه بسیار مهم است، زیرا در صورتی که انحراف بسیار شدید باشد، ممکن است به مشکلات تنفسی و قلبی منجر شود.
تحت نظر گرفتن کودک
پزشک ابتدا کودک را تحت نظر قرار می‌دهد تا ببیند آیا نابرابری شانه افزایش می‌یابد یا خیر. در برخی از موارد، افتادگی شانه کودکان به مرور زمان بیشتر نمی‌شود؛ اما در بعضی موارد، انحراف ممکن است تشدید شود.
کودک به طور معمول باید هر چند ماه یک بار مورد معاینه قرار گیرد و به طور عمومی در هر نوبت، عکس رادیوگرافی نیز گرفته می‌شود. متخصص معاینه رادیوگرافی را با یکدیگر مقایسه می‌کند تا تغییرات بیشتر در انحراف را تشخیص دهد.
در بعضی موارد، افتادگی شانه به طور طبیعی اصلاح می‌شود و نیازی به درمان ندارد. در این صورت، مهم است که کودک تا زمان اصلاح کامل عدم تقارن شانه‌ها، تحت نظر قرار گیرد.
بستن آتل
در بسیاری از موارد، ضروری است که از آتل استفاده شود تا فرآیند رشد هدایت شود و شانه‌ها به شکل صحیح رشد کنند. آتل از زیربغل شروع می‌شود و نیمه بالایی بدن را پوشش می‌دهد.
آتل از مواد نرم ساخته می‌شود. آتل قابل باز شدن نیست، اما پزشک آتل را به طور دوره‌ای و هماهنگ با رشد کودک و تغییر شکل شانه‌ها تعویض می‌کند. آتل باید به صورت سفارشی و متناسب با اندازه بدن هر بیمار ساخته شود. این آتل دارای یک بازوی باز در قسمت قفسه سینه است که به ریه‌ها اجازه می‌دهد به طور صحیح انبساط یابند و مشکلی در تنفس کودک ایجاد نشود.
در کودکان زیر دو سال، آتل هر دو تا سه ماه یکبار تعویض می‌شود تا ستون فقرات به صورت صاف رشد کند.
بسیاری از والدین ترجیح می‌دهند که فرزندشان از آتل استفاده کند تا اینکه مجبور شوند هر روز بریس برای او ببندند.
بستن بریس
چناچه انحراف در حال شدیدتر شدن باشد و کودک هنوز در حال رشد باشد، متخصص بستن بریس را توصیه می‌کند.
چنانچه بریس مناسب به درستی بسته شود، انحراف کوچکتر می‌شود. هدف از بستن بریس این است که از تشدید انحراف جلوگیری شود. بریس در دوران رشد کودک بسته می‌شود تا درمان دائمی‌تری مانند جراحی در سال‌های بعد انجام شود.
بریس معمولاً باید 23 ساعت در شبانه‌روز بسته شود. بریس‌های جدید همگام با رشد کودک ساخته می‌شود.
جراحی
در بسیاری از موارد، آتل و بریس قادر به جلوگیری از تشدید انحراف نیستند. در این صورت، عمل جراحی ضروری می‌شود. یکی از عمل‌های رایج در این سن، متصل کردن میله‌های رشد ستون فقرات به ستون فقرات کودک است.
میله‌های رشد ستون فقرات به رشد ستون فقرات کودک هدایت می‌کنند تا انحراف بیشتر رخ ندهد. این میله‌ها معمولاً به مهره‌های بالا و پایین انحراف متصل می‌شوند. اتصال این میله‌ها باعث کاهش نصف انحراف می‌شود. کودک باید هر چهار تا شش ماه یک بار به بیمارستان مراجعه کند تا پزشک میله‌ها را به اندازه رشد ستون فقرات بلندتر کند.
میله‌ها را می‌توان با ایجاد یک برش کوچک در پشت بدن بلندتر کرد. همچنین، نوعی میله به نام میله مغناطیسی وجود دارد که برای افزایش طول آن نیازی به جراحی نیست. میله‌های مغناطیسی با استفاده از آهنربا بلندتر می‌شوند؛ این روش سریع و تقریباً بدون درد است، اما ممکن است در موارد نادر به بیمار ناراحتی کوتاهی وارد کند. کودک در زمان انجام عمل هوشیار است. با این حال، میله‌های مغناطیسی باید همانند میله‌های رشد ستون فقرات معمولی در یک عمل جراحی جاسازی شوند. با این حال، پس از جایگذاری میله‌های مغناطیسی، نیازی به عمل جراحی برای افزایش طول میله‌ها وجود نخواهد داشت.
بیشتر کودکان برای حفاظت از میله‌ها باید از بریس استفاده کنند. وقتی کودک بزرگتر می‌شود و رشد ستون فقرات به پایان می‌رسد، پزشک میله‌ها را می‌بندد. در این مرحله، معمولاً عمل نهایی به نام عمل فیوژن ستون فقرات یا خشک کردن مهره‌ها انجام می‌شود.
سوالات متداول
چه عاملی خطر افتادگی شانه‌ها را افزایش می‌دهد؟
اگر در خانواده‌تان سابقه ناهنجاری افتادگی شانه وجود داشته باشد، احتمال افتادگی شانه فرزندتان بیشتر خواهد بود. به علاوه افتادگی شانه در میان دختران شایع‌تر است.
آیا ماساژ برای مشکل نابرابری شانه‌ها مفید است؟
هرچند ماساژ علت اصلی افتادگی شانه را برطرف نمی‌کند، اما پژوهش‌های پزشکی حاکی از آن است که ماساژدرمانی درد و دیگر علائم شانه نامتقارن را موقتاً تسکین می‌دهد.
آیا خوابیدن روی زمین برای اصلاح ناهنجاری شانه‌های نامتقارن مفید است؟
به بیماران دارای شانه‌های نابرابر توصیه می‌شود که روی تشک نیمه سفتی بخوابند که ضمن نگه داشتن ستون فقرات، اجازه می‌دهد انحنای ستون فقرات در تشک فروبرود.
