آیا اسکولیوز باعث ایجاد دیسک کمر می‌شود؟ این سوالی است که اغلب توسط بیمارانی که دارای انحنای غیر معمول ستون فقرات و برامدگی دیسک کمر در نزدیکی اشکال اسکولیوتیک خود هستند، پرسیده می‌شود. اسکولیوز یک وضعیت اساساً دردناک یا مشکل ساز نیست. اگرچه به طور خاص می‌تواند شرایط هر دوی این مشکلات را فراهم کند. در هر صورت وجود هر نوع انحنای اسکولیوتیک، مطمئناً تاثیراتی بر آناتومی اطراف ستون فقرات خواهد گذاشت. این مقاله مهم به بررسی رابطه بیماری اسکولیوز و بروز دیسک‌های فتق کمر می‌پردازد. مطالعه این مقاله برای هر بیماری که دارای علائم هر نوع انحنای جانبی به یک طرف در ستون فقرات خود است، ضروری است.
اسکولیوز بزرگسالی چیست؟
اسکولیوز معمولاً به عنوان یک ناهنجاری در بزرگسالان شناخته می‌شود. اسکولیوز به عنوان یک انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات تعریف می‌شود. ستون فقرات به طور طبیعی دارای انحناهایی است؛ اما افراد مبتلا به اسکولیوز دارای منحنی‌هایی هستند که باعث می‌شود ستون فقرات بیماران به صورت غیر طبیعی و به شکل “C” یا “S” از یک طرف به طرف دیگر خم شود. هر گونه منحنی بیشتر از ۲۰ تا ۲۵ درجه، غیر طبیعی است.
در بیماران بزرگسال، ناهنجاری‌ها اغلب بدون درد هستند و بیشتر به مشکلات زیبایی منجر می‌شوند، اما بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز ممکن است به دلیل درد و اختلال عملکرد عصبی، به دنبال مراقبت‌های درمانی باشند.
اگرچه گاهی اوقات اسکولیوز می‌تواند ارثی یا نتیجه‌ای از آسیب در گذشته باشد، اما علت اصلی ناهنجاری در بزرگسالان، افزایش سن و فرسایش طبیعی سیستم اسکلتی و همچنین آرتروز دژنراتیو در مفاصل ستون فقرات است.
به دلیل فرسایش طبیعی سیستم اسکلتی بدن و آرتروز، اسکولیوز خفیف نسبتاً در سنین بالا شایع است. با این حال، در برخی از بیماران، ناهنجاری می‌تواند پیشرفت کرده و باعث تنگی کانال نخاعی و اختلال در عملکرد اعصاب نخاعی شود. در این مرحله، اعصاب شروع به دردگرفتن می‌کنند. علائم اصلی اسکولیوز شامل وجود درد در پاها ناشی از فشرده شدن این اعصاب و همچنین بروز کمردرد است. ممکن است برخی از بیماران مبتلا به اسکولیوز هیچگونه علائمی را تجربه نکنند.
دیسک فتق ناحیه لامبر کمر چیست؟
ستون فقرات کمری شما توسط استخوان‌ها (مهره‌ها) تشکیل شده است و بین این مهره‌ها دیسک‌های کوچک و انعطاف‌پذیر وجود دارند. وقتی دیسک‌ها سالم هستند، آنها به عنوان یک بالش یا فنر عمل کرده و ستون فقرات را انعطاف‌پذیر نگه می‌دارند. اما وقتی دیسک‌ها آسیب می‌بینند، ممکن است برآمده یا شکسته شوند. این وضعیت را به عنوان فتق دیسک می‌شناسیم و گاهی به آن لغزش دیسک یا پارگی دیسک نیز می‌گویند.
فتق دیسک می‌تواند در هر بخشی از ستون فقرات ایجاد شود، اما بیشتر در ناحیه پایینی کمر (ناحیه لامبری) رخ می‌دهد. بعضی از فتق‌های دیسک در ناحیه گردن (ستون فقرات گردنی) و در موارد نادرتر در ناحیه بالایی کمر (ستون فقرات قفسه سینه) شکل می‌گیرند. وقتی یک فتق دیسک فشاری روی ریشه‌های عصبی نزدیک خود ایجاد می‌کند، می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی و ضعف در ناحیه‌ای از بدن که عصب به آنجا انشعاب می‌دهد، شود. فتق دیسک در ناحیه پایینی کمر می‌تواند باعث درد و بی‌حسی در ناحیه باسن و پایین تنه شود. این بیماری را به عنوان عصب سیاتیک می‌شناسیم که شایع‌ترین علامت فتق دیسک کمر است. اگر فتق دیسک فشاری روی اعصاب نزدیک خود نداشته باشد، ممکن است تنها با درد کمری ساده مواجه شوید یا حتی هیچ دردی تجربه نکنید.
آیا بیماری اسکولیوز باعث دیسک فتق کمر می‌شود؟
شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند احتمال بروز دیسک برآمده یا دیسک فتق نزدیک به انحنای غیرطبیعی کمر در افراد دچار انحنای غیرطبیعی یک طرفه، بیشتر است. مشکلات مربوط به دیسک فتق کمر می‌تواند بسته به ناحیه‌ای که تحت تاثیر اسکولیوز قرار دارد، در هر جایی از ستون فقرات ایجاد شود.
به هیچ عنوان نمی‌توان اطمینان حاصل کرد که دیسک‌های فتق مجاور انحنای غیرطبیعی در اثر اسکولیوز ایجاد شده‌اند یا اسکولیوز در ایجاد آنها نقش داشته است؛ اما از آنجا که اسکولیوز اغلب بخش میانی کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ایجاد دیسک فتق در این ناحیه عموماً نادر است، به نظر می‌رسد میان بروز ناهنجاری‌های دیسک کمر و انحناهای ناشی از اسکولیوز ارتباط وجود داشته باشد.
نسبت بیماران مبتلا به دیسک سینه ای در میان بیماران مبتلا به اسکولیوز قطعاً بسیار بیشتر از جمعیت عمومی است. علاوه بر این، با کنار گذاشتن شایع‌ترین نواحی بروز دیسک فتق کمر مانند ناحیه گردنی و ناحیه لامبر، باز هم مبتلایان به اسکولیوز بیشتر در نواحی نادر ستون فقرات مبتلا به دیسک کمر می‌شوند. یعنی دیسک فتق در این بیماران اغلب نزدیک به ناحیه انحنای غیرطبیعی اسکولیوز بروز می‌کند.
احتمال اینکه ستون فقرات دچار انحنای غیرطبیعی ناشی از اسکولیوز، فشار مفرط را به شکلی روی دیسک‌های بین‌مهره‌ای قرار دهد که برای ستون فقرات انسان غیر عادی باشد، کاملا منطقی است. اگرچه ستون‌فقرات به نحوی طراحی شده است که نیروی بسیار زیادی را از هر طرف تحمل کند اما ممکن است وارد شدن مداوم فشار در زوایای غیر معمول به دیسک‌های بین مهره‌ای خاص، باعث شود دیسک مذکور در بیماران مبتلا به اسکولیوز، سریع‌تر و شدیدتر از افراد عادی فرسایش پیدا کند. از سوی دیگر می‌توان حدس زد که فرایند افزایش سن طبیعی که دیسک‌های ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در اثر وارد شدن فشار به ساختار دیسک از زوایای غیر معمول، به طور بالقوه باعث انحطاط شدیدتر و ضعیف شدن سریع‌تر دیسک شود. به خاطر داشته باشید که در موارد وجود انحناهای قابل توجه، فشار در زوایای مختلف به سمت پایین فرستاده می‌شود و حتی ممکن است بدون پشتیبانی مناسب از مهره‌های بالایی و یا پایینی، از دیسک عبور کند. این فشار احتمالاً توضیح مناسبی برای افزایش ایجاد دیسک فتق کمر در نواحی نادر ستون فقرات در بیماران مبتلا به اسکولیوز است.
آیا تمام اسکولیوزها باعث دیسک فتق کمر می‌شوند؟
دیسک‌های بین مهره‌ای به توزیع نیرو و مدیریت فشارها در آناتومی ستون فقرات کمک می‌کنند. فشار به طور مداوم توسط حرکات و فشارهای جسمانی روی ستون فقرات اعمال می‌شود. در یک ستون فقرات طبیعی فشار وارد شده به ستون فقرات در یک الگوی نزولی از یک سطح مهره به مهره بعدی منتقل می‌شود؛ زیرا ستون فقرات به طور طبیعی برای وفق پیدا کردن با این فرآیند انتقال نیرو طراحی شده است. در اصل فشار از مهره استخوانی به بخش انتهایی غضروف اصلی دیسک نخاعی و از آنجا به استخوان مهره بعدی منتقل می‌شود.
انحناهای جزئی در ستون فقرات نسبت به انحنای قابل توجه یا شدید، الگوهای فشار طبیعی بیشتری ایجاد می‌کنند؛ به همین ترتیب عموماً انحنایی که حاوی مهره‌های بیشتری است، نسبت به انحنایی با درجه مشابه که مهره‌های کمتری را درگیر می‌کند، فشارها را طبیعی‌تر منتقل می‌کند.
انحنای اسکولیوتیک که شدیدتر است، فشار بیشتری را از طرفین بافت دیسک بین مهره‌ای منتقل می‌کند و نیروی کمتری را روی دیواره بیرونی دیسک قرار می‌دهد و باعث وارد شدن فشار به هسته دیسک می‌شود. در نتیجه هسته دیسک فشار را به نقاط ضعیف فیبروز آنالوس منتقل می‌کند از این رو نتیجه گرفته می‌شود که بیماران دارای انحنای شدید ستون فقرات و به طور خاص کسانی که انحنای ستون فقرات آنها استخوان‌های مهره‌ای کمتری را درگیر می‌کند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیسک فتق در بافت‌های بین مهره‌ای هستند.
درمان اسکولیوز و دیسک کمر
بیماری اسکولیوز در بخش‌های درمانی بزرگ همچنان محل بحث فراوان باقی مانده است. این امر به این دلیل است که بسیاری از پزشکان همچنان اسکولیوز را به عنوان یک مشکل قطعی درمان می‌کنند. در حالی که برخی دیگر می‌دانند که این بیماری حتی در درجات متوسط و شدید نیز بی‌خطر و کاملا بدون عارضه است. دیسک‌های فتق کمر با توجه به نحوه درک آنها توسط دانشمندان علوم پزشکی، بسیار شبیه به هم هستند. اکثر پزشکان و دانشمندان می‌دانند که بروز دیسک فتق بین‌مهره‌ای نسبتاً طبیعی است. در حالی که برخی از آنها هر نمونه‌ای از دیسک فتق کمر را علت قطعی درد و نگرانی می‌دانند. این بحث‌ها تا حدی نتیجه تفاوت تجارب بالینی و ایدئولوژی است؛ اما عمدتاً ناشی از مقابله انگیزه مالی با پیشرفت روز و عینی علم پزشکی است.
برای بیماران، به خاطر داشتن یک واقعیت مهم درباره دیسک‌های فتق بین مهره‌ای بسیار حیاتی است: واقعیت این است که بیشتر دیسک‌های فتق دردناک نیستند و یک آسیب نیز به لحاظ نمی‌آیند. فقط به این دلیل که یک بیمار مبتلا به اسکولیوز دچار یک یا چندین دیسک فتق کمر شده است، به این معنا نیست که ناهنجاری‌های کنونی دیسک در حال حاضر یا در آینده علائمی را ایجاد خواهند کرد. مهم است که بدانید به دلیل عواملی که در ادامه می‌آیند، پتانسیل بروز علائم برای دیسک‌ها وجود دارد:
بیشتر دیسک‌های فتق کمر باعث تشدید فرایند آرتروز می‌شوند زیرا مهره‌های ستون فقرات به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند و ممکن است مفاصل بیشتر و به طور نامنظم با یکدیگر در تماس قرار بگیرند. از آنجا که اسکولیوز نزدیک به دیسک‌هایی که شدیداً فرسوده شده‌اند، باعث می‌شود لبه‌های مهره‌های استخوانی در تماس با یکدیگر قرار بگیرند، پتانسیل ایجاد آرتروز دارای علائم افزایش پیدا می‌کند. با توجه به این واقعیت که اسکولیوز به وارد کردن فشار به سطح ضعیف دیسک ادامه خواهد داد، ممکن است عضلات اطراف ستون فقرات مجبور شوند برای به ثبات رساندن ستون فقرات دچار اسکولیوز و دیسک فتق، به سختی و بیشتر از همیشه کار کنند.
ارائه دهندگان مراقبت که از بیماران مبتلا به اسکولیوز مراقبت می‌کنند باید مواظب مسائل مربوط به دیسک بین مهره‌ای که ممکن است توسط انحنای غیرطبیعی به وجود بیاید، باشند. خصوصاً که با افزایش سن بیمار مفاصل ستون فقرات تحت تاثیر انحطاط ناشی از بالا رفتن سن قرار می‌گیرند. درمان دیسک کمر در صورت لزوم می‌تواند در بیماران مبتلا به اسکولیوز به طور خاص مشکل باشد. به همین دلیل پزشکان همیشه به بیماران مبتلا به اسکولیوز توصیه می‌کنند تا به دنبال دریافت مراقبت از متخصصان این رشته باشند تا همیشه یک متخصص ارتوپدی و یک متخصص مغز و اعصاب ستون فقرات را در تیم پزشکی خود داشته باشند. حتی اگر صرفاً برای نظارت بر شرایط بیمار باشد.
متخصصان ستون فقرات، وضعیت شما را با استفاده از عکسبرداری اشعه ایکس از تمام ستون فقرات شما بررسی می‌کنند. اگر درد پا یا مشکلات عصبی داشته باشید، ممکن است از اسکن MRI تصویربرداری رزونانس مغناطیسی نیز استفاده شود.
درمان‌های غیرجراحی
بیشتر بیماران مبتلا به اسکولیوز، اشکال خفیفی از بیماری را دارند که با درمان محافظه کارانه به راحتی قابل درمان است. برای این افراد، گزینه‌های زیادی برای مدیریت درد و بهبود موقعیت وضعی بدن وجود دارد. برای اکثر بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک یا دژنراتیو، درمان غیر جراحی موثر است. این درمان‌ها شامل نظارت دوره‌ای و موارد زیر می‌باشند:
فعال بمانید
تنها زمانی استراحت کنید که درد شدید داشته باشید. باقی ماندن در رختخواب بیش از یک یا دو روز می‌تواند ماهیچه‌های شما را ضعیف کند و مشکل را بدتر کند. پیاده روی و سایر فعالیت‌های سبک می‌تواند به شما کمک کند.
از یک پد گرمایشی استفاده کنید
هر دو یا سه ساعت یک بار در روز به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از یک پد گرمایشی که روی حرارت کم یا متوسط تنظیم شده باشد، استفاده کنید. می‌توانید در کنار استفاده از پد گرمایشی، دوش آب گرم نیز بگیرید. شما همچنین می‌توانید بسته‌های گرمایشی یکبار مصرف که تا ۸ ساعت کارایی دارند را تهیه کنید. همچنین می‌توانید هر دو تا سه ساعت یک بار از یک بسته یخ استفاده کنید.
موقعیت وضعی بدن خود را اصلاح کنید
موقعیت وضعی بدن در ناهنجاری‌های کمر، نقش مهمی ایفا می‌کند. امروزه اجتناب کردن از قرار دادن بدن در موقعیت‌های وضعی نامناسب بسیار مشکل است. ما برای استفاده از تلفن همراه، گردن خود را خم می‌کنیم، روی میزهای خود قوز می‌کنیم و اغلب باری بیشتر از آنچه که کمر ما بتواند تحمل کند برمی‌داریم.
در طول فعالیت‌های روزمره مراقب موقعیت وضعی بدن خود باشید. پزشکان به بیماران مبتلا به کمردرد توصیه می‌کنند که صاف بایستند؛ حتی اگر سفتی و خشکی کمر را تجربه می‌کنند. با تمرین و حفظ آگاهی نسبت به موقعیت وضعی می‌توان موقعیت وضعی خود را حفظ کرد. روش مناسب برای حفظ موقعیت وضعی صحیح بدن نگه داشتن سر روی شانه‌ها و نگهداشتن شانه‌ها روی لگن است.
داروها
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ها)، مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند تورم شما را کاهش داده و درد شما را تسکین دهند.
- داروهای اپیدورال یا تزریق‌های بلاک عصبی می‌توانند تسکین موقتی درد پا یا سایر علائم را به همراه داشته باشند.
فیزیوتراپی و ورزش
شما می‌توانید با فیزیوتراپی و ورزش کردن، موقعیت وضعی بهتری داشته باشید و از این طریق به پیشگیری از نیاز به جراحی کمک کنید. زیرا ممکن است با قرار گرفتن در موقعیت وضعی بهتر، احساس بهتری داشته باشید. فیزیوتراپیست‌ها ابزارها و ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات شکم و عضلات کمر به شما توصیه می‌کنند. بستن بریس‌های موقتی باعث کاهش کوتاه مدت درد می شود.
جراحی اسکولیوز چه زمانی به کار می‌آید؟
اگر درمان‌های غیر جراحی هیچگونه تسکینی به همراه نداشته باشد و شما دچار عدم تعادل ستون فقرات همراه با ناتوانی در کمر یا درد پا باشید، ممکن است جراحی اسکولیوز به عنوان یک گزینه مطرح شود.
- لامینکتومی در عمل لامینکتومی که به آن جراحی برداشتن فشار نیز گفته می‌شود، بخشی از لامینای مهره یا تمام آن را برداشته می‌شود تا فشار روی ریسمان نخاعی کاهش پیدا کند.
- میکرودیسککتومی (میکرو دکمپرشن) یک عمل جراحی با حداقل تهاجم برای کاهش فشار روی اعصاب است.
- فیوژن ستون فقرات جراحی که در آن با مواد پیوند مصنوعی یا استخوانی، دو مهره را به شکل دائمی به هم جوش می‌دهند.
- استئوتومی عمل جراحی که در آن استخوان‌ها تغییر داده شده و اصلاح می‌شوند.
- عمل جراحی ریسکشن ستون فقرات در صورتی که جراحی استئوتومی یا سایر انواع جراحی، اسکولیوز بیمار را اصلاح نکنند، با این عمل جراحی ستون فقرات اصلاح می‌شود .
نقاهت و بهبودی، به شرایط و نوع عمل جراحی شما بستگی دارد. اگر چه ممکن است بهبودی کامل یک سال به طول بیانجامد؛ نباید در ۶ تا ۱۲ هفته اول پس از عمل اشیاء سنگین را بلند کنید و باید خم شدن را به حداقل برسانید.
