اگرچه درد حاصل از اسکولیوز در کودکان بسیار نادر است در افراد مسن و با بالا رفتن سن به شدت افزایش پیدا میکند. در حقیقت مطالعات نشان داده است که حدود ۷۵ درصد از نوجوانانی که دچار اسکولیوز هستند به صورت متناوب دچار انحراف ستون فقرات میشوند و حدود ۹۲ درصد از بزرگسالان دچار درد شدید به ستون فقرات میشوند و این درد آنها را به مطب پزشک می‌‌کشاند. در این مقاله به بررسی و توضیح علل درد اسکولیوز، نحوه بروز آن و مشکلات مرتبط با روش‌های درمانی می‌پردازیم.
علل درد حاصل از اسکولیوز چیست؟
درد اسکولیوز اغلب زمانی رخ می‌دهد که اختلالات دیگر ستون فقرات به علت مشکلات وضعیتی تشدید شوند. در برخی موارد این اختلالات به هر شکلی به وجود می‌‌آیند و فقط زمانی باعث احساس درد میشوند که در کنار سایر مشکلات ایجاد گردند. در سایر موارد اسکولیوز باعث تحت فشار قرار دادن سایر نقاط و اعضای بدن و بروز سایر مشکلات خواهد شد. در هر حالت نوع درد و درمان آن به شرایط ستون فقرات و نحوه تاثیرگذاری آن بر روی حالت بدن بیمار بستگی دارد. برخی از اختلالاتی که در کنار انحراف ستون فقرات باعث بروز درد میشوند به شرح زیر می‌باشند:
- تحلیل رفتگی دیسک در ستون فقرات ناحیه گردن و قفسه سینه و ناحیه لومبر که از آن تحت عنوان اسپندیلوزیس یاد میشود.
- فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک
- شل شدگی رباط در ستون فقرات و مفاصل لگن
- التهاب مفصل ساکروایلیاک
- در رفتگی مفاصل ستون فقرات و یا حتی شکستگی ستون فقرات
پزشک برای درمان موثر درد حاصل از انحراف ستون فقرات باید بتواند شرایط خاص ستون فقرات را درک کند و وضعیتی که به علت اسکولیوز ایجاد شده است را به طور دقیق ارزیابی نماید. این امر به پزشک کمک میکند که بتواند به جای امتحان کردن روش‌های غیر مفید از روش‌های موثر استفاده کند.
انواع درد حاصل از انحراف ستون فقرات
درد حاصل از انحراف ستون فقرات میتواند در نقاط مختلفی از بدن احساس شود. احساس درد در قسمت فوقانی ستون فقرات، ناحیه پایین کمر، گردن، شانه، ران، اعصاب سیاتیک و حتی بروز درد در دست از شایع ترین نوع درد های مرتبط با اسکولیوز هستند. درک کردن نوع این دردها و ارتباط آنها با اسکولیوز به پزشک کمک میکند به طور صحیح به درمان این مشکلات بپردازد.
درد پایین کمر
درد شدید پایین کمر به طرز قابل توجهی در تعداد زیادی از نوجوانان مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک به وجود می‌آید. درد مزمن قسمت پایین کمر در میان بزرگسالان بسیار شایع است حتی افرادی که انحراف ستون فقرات آنها خفیف است. افراد مسن که انحراف ستون فقرات دارند به طرز قابل توجهی به بیماری تحلیل برنده دیسک مبتلا هستند که این امر باعث آسیب دیدگی رباط‌هایی میشود که ستون فقرات را در جای اصلی خود نگه می‌دارد. تعداد زیادی از بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز دچار قوز کمر (لینک به مقاله قوز کمر) هستند که این اختلال دلیل اصلی درد کمر آنها است. پوکی استخوان نیز ارتباط نزدیکی با انحراف ستون فقرات دارد. در صورتی که پوکی استخوان شدید باشد میتواند باعث شکستگی استخوان و دررفتگی ستون فقرات شود.
سردرد
بیمارانی که دچار انحراف ستون فقرات هستند اغلب از سردردهای مزمن شکایت دارد. این سردردها معمولاً به علت گرفتگی عضلات ناحیه گردن به وجود می‌‌آیند. تعداد زیادی از افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات علت فشاری که به بدن آنها وارد میشود دچار فشار عصب و گرفتگی عضله خواهد شد. خم شدن سر به سمت جلو در در میان افراد بزرگسال مبتلا به انحراف ستون فقرات و نوجوانان شایع است. این حالت بدن باعث گرفتگی عضلات و بد شکلی ستون فقرات در ناحیه گردن میشود و منجر به درد گردن و به ویژه درد در قسمت قاعده گردن یا زیر جمجمه، انواع سردرد های مرتبط از قبیل میگرن و سردردهای خوشه ای و سردردهای تنشی ناشی از تحت فشار بودن یک عصب در قسمت فوقانی گردن خواهد شد.
درد ران
افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات گاهی اوقات متوجه میشوند که ارتفاع مفصل یک ران آنها بیشتر از ران دیگر است. این وضعیت اغلب بیشتر از انحنای ستون فقرات قابل مشاهده است. این عدم تعادل منجر به بروز درد و ناراحتی پس از راه رفتن یا ایستادن به مدت طولانی خواهد شد. برنامه درمان این اختلال بر بهبود مشکل ایجاد شده و بهبود توانایی حرکتی هر دو ران و درمان انحراف ستون فقرات تمرکز دارد تا سطح درد به طرز قابل توجهی کنترل شود.
سیاتیک و تنگی کانال نخاعی
این نوع درد به علت بد شکلی ستون فقرات در کنار بیماری تحلیل برنده مفصل به وجود می‌آید. این دو نوع بیماری باعث تنگ شدن فضای بین مفاصل فاست در ستون فقرات میشوند که از این ناحیه عبور میکنند و تحت فشار قرار میگیرند. به کوچک شدن فضای کانال نخاعی تنگی کانال نخاعی گفته میشود. تنگ شدن فضای درون ستون فقرات به اعصاب فشار وارد میکند و باعث بروز سیاتیک، درد، بی حسی یا سوزن سوزن شدن از ناحیه باسن و قسمت پشت پاها خواهد شد. این وضعیت اغلب در افراد میانسال که انحنای ستون فقرات آن ها شدید است به وجود می‌آید. به محض آن که این بیماری پیشرفت کرد بیمار به درمان فوری نیاز خواهد داشت و در صورتی که تحت درمان زود هنگام قرار نگیرد انجام عمل جراحی از قبیل لامینکتومی و مصرف داروهای مسکن میتواند تنها روش موجود برای درمان این اختلال باشد.
درد شانه
معمولاً رباط و عضلاتی که در شانه قرار دارند تحت تاثیر اسکولیوز هستند. درد شانه ناشی از انحراف ستون فقرات اغلب در آن قسمت از بدن احساس میشود که انحراف ستون فقرات زیاد است. علت بروز درد این است که بدن به طور عجیبی تلاش میکند ستون فقرات را به جای اصلی خود بکشد. با گذر زمان درد در هر دو طرف بدن احساس میشود زیرا شانه به علت تحمل وزن اضافی دردناک خواهد شد.
احساس درد پس از عمل جراحی
افرادی که تحت عمل جراحی ستون فقرات از قبیل فیوژن مهره‌ها یا استئوتومی قرار میگیرند احتمال آنکه دچار درد پس از عمل جراحی شوند بسیار زیاد است. احساس درد موقت پس از عمل و در دوران بهبود بسیار رایج است اما درد شدید و طولانی مدت به دنبال بروز برخی عوارض جانبی ایجاد خواهد شد. به ندرت پزشک عمل جراحی استئوتومی را برای کوتاه کردن یا افزایش طول پای بیمار انجام می‌دهد. در این نوع جراحی چند ماه طول می‌‌کشد تا بیمار بتواند به طور عادی راه برود.
شکستگی ستون فقرات
شکستگی ستون فقرات از قبیل اسپوندیلولیستزیس میتواند در همه بیماران و در در هر سنی به وجود بیاید. شکستگی ستون فقرات به علت پوکی استخوان فقط در افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات احساس خواهد شد. دو علت شایع شکستگی ستون فقرات عبارت است از شکستگی فشاری مهره‌ها یا تحلیل رفتگی مفاصل فاست. شکستگی فشاری مهره میتواند به دنبال ضرب دیدگی مکرر در تمرینات ورزشی یا سقوط از ارتفاع یا تصادفات به وجود بیاید. پوکی استخوان اغلب در میان بیماران مبتلا به اسکولیوز دیده میشود.
روش‌های درمانی رایج برای تسکین درد حاصل از اسکولیوز
پزشک عمومی، متخصص ارتوپدی و متخصص فیزیوتراپی تلاش میکند که به کمک روش‌های موجود به درمان درد بپردازد. برخی از روش‌های رایج که برای درمان درد ناشی از انحراف ستون فقرات وارد استفاده قرار میگیرند به شرح زیر هستند:
مصرف داروهای مسکن
معمولاً پزشکان برای تسکین درد به تجویز داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل آسپیرین و ایبوپروفن می‌پردازند. اگرچه این داروها میتواند به طور موقت باعث تسکین درد شوند مصرف آنها به مدت طولانی با برخی مشکلات مربوط به سلامت از قبیل زخم معده، نارسایی کلیه و حتی سکته همراه خواهد شد. پزشکان به طور متناوب داروهای مسکن قوی تری را تجویز میکنند که البته مصرف آنها میتواند ریسک اعتیاد بیمار را مطرح نماید.
تزریق استروئید در اپی دورال
اکثر متخصصین درد بیش از سه نوبت به تزریق استروئید در فضای اپی دورال نمی‌پردازند زیرا در صورتی که استروئید بیش از حد مصرف شود میتواند باعث کاهش قابل توجه حجم استخوان شود و ریسک شکستگی استخوان را افزایش دهد و همچنین مسمومیت بیمار را به دنبال خواهد داشت. اضطراب و خواب آلودگی از عوارض جانبی شایع مصرف استروئید است.
ماساژ درمانی
اگرچه ماساژ درمانی به عنوان یک مکمل عالی در برنامه درمان انحراف ستون فقرات در نظر گرفته میشود فقط به طور موقت باعث تسکین درد خواهد شد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی از قبیل اولتراسوند، تحریک الکتریکی و گرما درمانی در بهبود مشکلات ساختاری ناشی از انحراف ستون فقرات مفید است.
درمان دستی
اگرچه درمان دستی میتواند یک روش بسیار موثر برای بهبود مشکلات ستون فقرات باشد به تنهایی به عنوان یک روش درمانی در انحراف ستون فقرات در نظر گرفته نمی‌شود. اگرچه نباید هیچ یک از این روش‌ها را به طور کامل کنار گذاشت، این روش‌ها فقط می‌توانند به بهبود علائم و نشانه‌های درد بپردازند و به هیچ عنوان نباید باعث بروز درد شوند. به همین دلیل جز روش‌های درمانی موقت برای تسکین درد محسوب میشوند. یک روش درمانی موثر و مفید باید به رفع علت اصلی درد حاصل از انحراف ستون فقرات بپردازد و این امر فقط با انجام معاینه ستون فقرات و نحوه تاثیرگذاری آن بر روی حالات بدن بیمار میسر خواهد بود.
