خار پاشنه به وضعیتی گفته میشود که توده‌های کلسیمی در ناحیه پاشنه و زیر استخوان پاشنه تجمع پیدا میکنند. این وضعیت اغلب با التهاب بافت همبند بین استخوان پاشنه و کف پا ارتباط دارد و بیمار دچار درد خواهد شد. خار پاشنه باعث بروز تورم و التهاب و ضعیف شدن قوس کف پا میشود. گاهی اوقات خار پاشنه بسیار دردناک میشود و بیمار درد خود را به صورت فرو رفتن چاقو درون پاشنه توصیف میکند اما در برخی موارد خار پاشنه فقط در عکسبرداری توسط اشعه ایکس تشخیص داده میشود. از آنجایی که همه افراد در طول روز به انجام دادن فعالیت‌های جسمانی متعددی می‌پردازند با درد زیادی مواجه خواهند شد. فرایند درمان خار پاشنه شامل انجام دادن تمرینات ورزشی و استفاده از داروهای ضد التهاب و در برخی موارد انجام عمل جراحی به منظور خارج کردن توده‌های کلسیمی است. البته در برخی موارد روش‌های درمانی طبیعی و خانگی نیز به کاهش درد کمک میکنند.
برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان خار پاشنه ادامه‌ی مطلب را بخوانید.
علل و فاکتورهای خطر در بروز خار پاشنه چیست؟
به طور معمول، خار پاشنه به دلیل افزایش توده‌های کلسیمی در ناحیه پاشنه به وجود می‌آید. این توده‌ها فشار قوی را بر پلانتار فاسیا (بافتی که پاشنه را پوشش می‌دهد) ایجاد میکنند و باعث فاصله‌گیری پاشنه می‌شوند. این وضعیت باعث بروز آسیب‌های کوچک در ناحیه پاشنه میشود. به دلیل قابلیت بازسازی بافت آسیب دیده توسط بدن، کلسیم به طور معمول در ناحیه پاشنه تجمع می‌یابد و در نهایت خار پاشنه شکل می‌گیرد. وجود چندین عامل باعث افزایش خطر بروز خار پاشنه میشود. برخی از این عوامل عبارتند از:
- چاقی و اضافه وزن: افزایش وزن باعث افزایش فشار قوی بر پاشنه و پلانتار فاسیا میشود.
- شغل‌هایی که نیازمند ایستادن یا راه رفتن طولانی هستند، احتمال بروز خار پاشنه را افزایش می‌دهند.
- ناهنجاری‌های ساختاری پا مانند صافی کف پا یا قوس بیش از حد کف پا نقشی در بروز خار پاشنه دارند.
- عوامل ژنتیکی: فاکتورهای ژنتیکی باعث افزایش خطر بروز خار پاشنه و التهاب تاندون و عضلات کف پا می‌شوند.
- عدم انجام تمرینات ورزشی گرم‌کردن بدن قبل از ورزش، میتواند باعث کشیدگی بیش از حد رباط و عضلات ساق پا شده و فشار زیادی بر تاندون پاشنه وارد کند.
- با تقدم سن، انعطاف‌پذیری بدن به ویژه انعطاف‌پذیری استخوان و تاندون کاهش می‌یابد و بدن به آسیب دیدگی بیشتر حساس میشود.
هر یک از این عوامل منجر به افزایش احتمال بروز خار پاشنه می‌شوند.
علائم خار پاشنه چیست؟
حتی در صورتی که پزشک بتواند زائده‌های استخوانی در ناحیه پاشنه را در هنگام عکسبرداری مشاهده کند این توده‌های کلسیمی به عنوان علامت در نظر گرفته نمی‌شوند. در عوض این مشکل زمانی ایجاد میشود که هیچ گونه تغییری در ناحیه پاشنه مشاهده نگردد. در برخی موارد بیمار هیچ گونه دردی ندارد و خار پاشنه هیچ مشکلی را به وجود نیاورده است. معمولا شایع ترین علامت خار پاشنه درد شدید و تیر کشنده در ناحیه پاشنه و کف پا می‌باشد. اغلب درد در هنگام راه رفتن یا انجام دادن حرکات پرشی شدیدتر میشود. هنگامی که بیمار می‌نشیند، دراز می‌کشد یا به پاهای خود استراحت می‌دهند معمولاً درد او کاهش پیدا میکند. انجام دادن حرکاتی که به ناحیه پاشنه فشار وارد میکند میتواند باعث افزایش درد شود. خار پاشنه باعث بروز درد در لبه‌های داخلی کف پا میشود زیرا فشار زیادی به این ناحیه وارد می‌‌گردد.
خار پاشنه چگونه تشخیص داده میشود؟
اکثر افرادی که دچار خار پاشنه هستند معمولاً درد زیادی را در ناحیه پاشنه احساس میکنند که معمولاً در مواردی که بیمار به ناحیه پاشنه خود، انگشتان پا یا قاعده تاندون آشیل فشار وارد میکند درد افزایش خواهد یافت. معمولاً این ناحیه دردناک، متورم و قرمز نخواهد شد. پزشک به منظور تایید خار پاشنه درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را خواهد داد تا بتوانند اطلاعات لازم در ارتباط با شکل و ساختار پاشنه را به دست بیاورد.
خار پاشنه چگونه درمان میشود؟
معمولاً خار پاشنه به خودی خود باعث بروز درد نمی‌شود بلکه التهاب و آسیب دیدگی بافت بیمار را دچار درد می‌نماید. به این ترتیب معمولاً فرایند درمان بر کاهش درد و علائم بیمار تمرکز دارد. برخی از روش‌های درمانی موجود برای بهبود علائم خار پاشنه به شرح زیر می‌باشند:
- استفاده از کمپرس سرد در ناحیه پاشنه پس از ورزش کردن و پیاده روی میتواند به کاهش درد کمک کند.
- مصرف داروهای ضد التهاب به تسکین درد و التهاب در ناحیه پاشنه و کف پا کمک میکند.
- تزریق کورتیزون به کاهش التهاب ناشی از خار پاشنه کمک می‌نماید.
- استفاده از داروهای مسکن مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپرین بسیار کمک کننده است.
- ورزش درمانی و فیزیوتراپی به کنترل درد بیمار کمک میکنند. بیمار میتواند تمرینات ورزشی معرفی شده توسط پزشک را در هر زمانی انجام دهد اما حرکات کششی قبل از خواب قبل از انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین مانند دویدن توصیه میشود. در صورتی که شما ورزش می‌کنید باید قبل از انجام دادن هر گونه ورزشی با پزشک خود مشورت نمایید.
- بیمار باید از دویدن، راه رفتن یا ورزش کردن روی سطوح سخت و ناهموار خودداری کند.
- بیمار باید پس از ایستادن به مدت طولانی یا انجام دادن سایر فعالیت‌های ورزشی به پاهای خود استراحت بدهد. اما استراحت کردن به مدت طولانی میتواند باعث بازگشت مجدد درد شود.
- بیمار باید از پوشیدن کفش نامناسب یا کفش‌های کهنه خود اجتناب نماید و برای انجام دادن فعالیت‌های ورزشی و جسمانی‌های مختلفی از کفش مناسب استفاده کند.
- استفاده از کفی طبی میتواند علاوه بر کاهش درد پاشنه پا از کف پا و قوس آن نیز محافظت کند.
- استفاده از اسپلینت مخصوص شب باعث میشود پلانتار فاسیا در حالت کشیده باقی بماند. ممکن است شما وجود یک توده برجسته زیر کف پا باعث ناراحتی شما شود اما به تدریج از میزان درد خواهد کاست. اسپلینت مخصوص شب باعث میشود پای شما در زاویه ۹۰ درجه حفظ گردد.
- اولتراسوند تراپی روشی است که از امواج صدا و ارتعاش به منظور ایجاد گرمای عمقی و کاهش التهاب استفاده میکند. معمولاً متخصص فیزیوتراپی از اولتراسوند برای درمان خار پاشنه استفاده میکند.
- قرار دادن پا درون آب گرم و بخار باعث افزایش گردش خون رفع گرفتگی پلانتار فاسیا خواهد شد.
- طب سوزنی باعث میشود گردش خون در ناحیه پاها افزایش پیدا کند که این امر به کاهش التهاب و بهبود توانایی حرکتی پا کمک میکند.
روش‌های خانگی برای تسکین درد خار پاشنه
در بخش زیر به چند مورد از روش‌های خانگی برای تسکین درد پاشنه حاصل از خار پاشنه اشاره می‌کنیم.
استفاده از حمام نمک اپسوم
منظور از نمک اپسوم، سولفات منیزیم است. جالب است بدانید که بخش زیادی از منیزیم در بدن درون ساختار استخوانی ذخیره میشود. شما میتوانید مقداری نمک اپسوم را درون یک لگن آب گرم بریزید و پاهای خود را به مدت چند دقیقه درون آن قرار دهید سپس به ماساژ پاشنه بپردازید.
ماساژ پاشنه با روغن‌های ضروری
استفاده از روغن‌های ضروری مانند رزماری یا اسطوخودوس یا روغن زیتون و نارگیل میتواند به تسکین درد کمک کند. این روغن‌ها دارای خواص ضد التهابی هستند و به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل میکنند به نرم کردن پاشنه پا کمک می‌نمایند. برای استفاده از این روغن‌ها باید روغن مورد نظر را گرم نمایید و به آرامی اما به صورت عمیق پاشنه خود را ماساژ دهید.
استفاده از سرکه سیب
سرکه سیب یک محصول غذایی بی‌نظیر است که میتواند به درمان مشکلات متعدد از قبیل مشکلات پوستی و مشکلات معده کمک کند. سرکه سیب باعث میشود که کلسیم اضافی از درون استخوان خارج شود و درد پاشنه بهبود پیدا کند. شما میتوانید پای خود را درون محلول آب گرم و سرکه قرار دهید و چند دقیقه به ماساژ آن بپردازید.
استفاده از کمپرس یخ
اگر شما به دنبال یک روش سریع و فوری برای تسکین درد خود می‌باشید بهتر است از کمپرس یخ استفاده کنید و آن را به مدت چند دقیقه روی ناحیه دردناک بگذارید تا درد و تورم آن قسمت کاهش پیدا کند. از قرار دادن یخ به طور مستقیم روی پاشنه خود اجتناب نمایید زیرا باعث سوختگی پوست میشود. باید یخ را درون یک کیسه پلاستیکی بریزید سپس درون یک حوله قرار دهید و روی پاشنه خود بگذارید.
استفاده از جوش شیرین
آیا شما با مزایا و کاربردهای بی نظیر جوش شیرین آشنایی دارید؟ جوش شیرین علاوه بر اینکه رنگ پوست و دندان شما را روشن میکند متعددی دارد. جوش شیرین به طور مستقیم بر توده‌های کلسیمی درون پاشنه اثر می‌گذارد. شما میتوانید نصف قاشق چای خوری جوش شیرین را در مقداری آب گرم کنید و آن را روی پاشنه پای خود بگذارید. جوش شیرین همچنین به حفظ تعادل pH کمک میکند.
استفاده از روغن بذر کتان
روغن بذر کتان سرشار از آلفا لینولنیک اسید است که یک نوع اسید چرب امگا ۳ می‌باشد، و به رفع التهاب کمک میکند. شما میتوانید مقداری روغن بذر کتان خالص را درون آب گرم بریزید و یک حوله را در آن قرار دهید. حوله را دور پای خود بپیچید و یک پد گرمایی را روی آن قرار دهید. اجازه دهید حوله و پد گرمایی حداقل به مدت ساعت روی پای شما باقی بماند.
مصرف غذاهای ضد التهاب
برخی از غذای خاص مانند زنجبیل، فلفل قرمز، زردچوبه و زیره دارای ترکیبات ضد التهابی بسیار قوی هستند. این غذاها حاوی آنتی اکسیدان‌های طبیعی و پلی فنول هستند که به عنوان ترکیبات محافظت کننده عمل میکنند و از مقدار التهاب می‌کاهند. شما میتوانید این ترکیبات را درون مقداری آب گرم بریزید و در صورت شروع درد از آنها استفاده کنید تا درد شما کاهش پیدا کند.
