استخوان کلاویکل که معمولاً به آن استخوان ترقوه نیز می‌گویند، استخوان کوچکی است که به صورت افقی بین بخش فوقانی جناغ قفسه سینه و لبه فوقانی استخوان تیغه شانه قرار گرفته است. این استخوان باریک است و در صورت قرار گرفتن در معرض نیروی زیاد، احتمالاً از وسط شافت استخوان می‌شکند. شکستگی در امتداد استخوان رخ می‌دهد و می‌تواند از یک شکستگی کوچک تا شکستگی کامل، متغیر باشد. اگر چه شکستگی استخوان ترقوه دردناک است اما در بیشتر افراد احتیاجی به عمل جراحی نخواهد بود. فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش خشکی و بازیابی قدرت کمک کند.
دلایل شکستگی استخوان ترقوه چیست؟
شکستگی استخوان ترقوه، معمولاً به دلایل مختلفی که شامل وارد شدن مستقیم نیروهای زیاد ناگهانی به شانه هستند، رخ می‌دهد. دو نمونه از شایع‌ترین دلایل بیومکانیکی شکستگی استخوان ترقوه عبارتند از سقوط از ارتفاع مستقیماً روی آکرومیون، که باعث وارد شدن نیروی زیادی به استخوان ترقوه می‌شود؛ یا سقوط به سمت جلو روی بازوی دراز شده که باعث می‌شود نیروی وارد شده ناشی از برخورد با زمین، از طریق شانه به استخوان ترقوه منتقل شود. این نوع از آسیب دیدگی‌ها معمولاً در ورزش‌های تماسی که شامل پرش و افتادن مداوم هستند، شایع است.
علائم شکستگی استخوان ترقوه چیست؟
علائم مختلفی وجود دارند که می‌توانند نشان‌دهنده شکستگی استخوان ترقوه باشند. با این حال از آنجا که شکستگی استخوان ترقوه معمولاً بسیار دردناک است و تغییر شکل استخوان شکسته شده در زیر سطح پوست کاملاً واضح است؛ معمولاً تشخیص شکستگی بسیار ساده است. اگرچه ممکن است میکرو شکستگی‌های جزئی این استخوان مشخص نباشند؛ اما باز هم علائمی همراه با گرفتگی شدید تجربه می‌شوند:
ممکن است علائم شکستگی استخوان ترقوه شامل موارد زیر باشند:
- آغاز درد شدید در زمان آسیب دیدگی یا هنگام حرکت دادن شانه
- تغییر شکل واضح در جهت و شکل طبیعی استخوان ترقوه
- تورم بافت‌های نرم اطراف استخوان ترقوه و شانه
- قرمزی یا تغییر رنگ به شکل کبودی در محل آسیب دیدگی‌های عمیق‌تر
- سفتی و انعطاف ناپذیری که در شانه و گردن گسترش پیدا می‌کند
- حساسیت در هنگام وارد کردن فشار به بافت‌های نرم روی ناحیه آسیب دیده
- شکستگی‌های قابل لمس در استخوان نزدیک به سطح پوست
- محدودیت در تحرک مفصل شانه به دلیل وجود درد
شکستگی استخوان ترقوه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر فکر می‌کنید استخوان ترقوه شما شکسته است، به دنبال دریافت مراقبت‌های پزشکی فوری باشید. پزشک خدمات زیر را به شما ارائه خواهد کرد:
- پزشک ابتدا از شما می‌خواهد اتفاقی که افتاده است را توصیف کنید.
- سپس ناحیه آسیب دیده را معاینه می‌کند.
- از ناحیه آسیب دیده با اشعه ایکس عکسبرداری می‌شود تا شکستگی استخوان تایید شود. عکسبرداری با اشعه ایکس همچنین می‌تواند محل دقیق شکستگی و میزان شدت آن و همچنین هرگونه شکستگی دیگر استخوان را نشان دهد.
اگر ارائه دهنده مراقبت‌های پزشکی شما بر این اعتقاد است که مفصل یا شریان آسیب دیده است، ممکن است به آزمایش‌های دیگری، از جمله موارد زیر احتیاج داشته باشید:
- آرتروگرافی/ آرتروگرام که در آن از اشعه ایکس و رنگ برای مشاهده فضای داخل شریان‌ها استفاده می‌شود.
- سی تی اسکن که نسبت به عکسبرداری با اشعه ایکس، تصاویر جزئی‌تری را ارائه می‌کند.
- سونوگرافی که از امواج اولتراسوند برای ایجاد تصاویری از آنچه که درون بدن رخ داده است، استفاده می‌کند.
درمان شکستگی استخوان ترقوه چیست؟
در صورت شکستگی استخوان ترقوه، اولین کاری که پزشک انجام می‌دهد عکسبرداری با اشعه ایکس برای تشخیص شکستگی استخوان، محل شکستگی و تعداد قطعاتی که استخوان بر اثر شکستگی به آن تقسیم شده است، می‌باشد. شکستگی استخوان ترقوه معمولاً بر اساس محل شکستگی به سه نوع تقسیم می‌شود: شکستگی‌های نزدیک به استرنوم، نوعی از شکستگی هستند که کمتر از همه شایع هستند (کمتر از ۵ درصد از تمام شکستگی‌های استخوان ترقوه). شکستگی نزدیک به مفصل AC دومین نوع شکستگی استخوان ترقوه از نظر شایع بودن است و می‌تواند الگوهای مختلفی داشته باشد. شایع‌ترین شکستگی استخوان ترقوه در قسمت میانی شافت استخوان و تقریباً در نیمه وسط استرنوم و مفصل AC رخ می‌دهد.
اسپلینت هشتی شکل
رایج‌ترین راه برای درمان شکستگی در قسمت میانی، بی‌حرکت کردن ناحیه با پوشیدن اسلینگ یا بانداژهای مخصوصی به نام اسپلینت هشتی شکل است. مطالعات نشان داده‌اند که این نوع از شکستگی‌ها با استفاده از اسلینگ و اسپلینت هشتی شکل، به سریع‌ترین شکل ممکن درمان می‌شوند. بنابراین پزشکان در بیشتر موارد استفاده از اسلینگ را توصیه می‌کنند. پوشیدن مداوم اسپلینت هشتی شکل برای ۶ تا ۸ هفته، عموماً برای بیماران ناراحت‌کننده و دشوار است و می‌تواند منجر به مشکلات پوستی شود یا حتی بو بگیرد؛ زیرا حتی نباید برای شستشو هم از ناحیه آسیب دیده جدا شود. اسپلینت‌های هشتی شکل در موارد شکستگی‌های نزدیک مفصل AC موثر نیستند و توصیه نمی‌شوند. با این حال برخی از پزشکان ارتوپد درباره استفاده از اسپلینت هشتی شکل، توصیه‌های جدی می‌کنند و پوشیدن آن می‌تواند نتایج قابل قبولی را به همراه داشته باشد.
سرما درمانی و داروهای ضد درد
دومین چیزی که می‌تواند در درمان شکستگی استخوان ترقوه موثر باشد، کاهش درد با استفاده از سرما درمانی و داروهای مسکن است. توصیه می‌شود هر دو ساعت یکبار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه دچار شکستگی یخ بگذارید و تا زمان لازم این کار را تکرار کنید تا درد و تورم را کاهش دهید. در این موارد استفاده از گرما توصیه نمی‌شود.
داروهای مخصوص تسکین درد مانند داروهای افیونی، بهترین راه برای کاهش درد ناشی از شکستگی استخوان ترقوه هستند و ممکن است به مدت چندین هفته، به خصوص برای خوابیدن به آن‌ها احتیاج داشته باشید. بسیاری از بیمارانی که دچار این نوع از آسیب دیدگی می‌شوند، مجبور می‌شوند برای قرار گرفتن در یک موقعیت راحت‌تر به صورت نشسته بخوابند. ممکن است داروهای مسکن دیگری مانند استامینوفن و داروهای غیر استروئیدی نیز استفاده شود اما به طور کلی تا زمانی که درد و تورم فروکش نکند، این داروها به تنهایی کافی نخواهند بود.
چه مدت طول می‌کشد تا شکستگی استخوان ترقوه بهبود پیدا کند؟
مدت زمانی که طول می‌کشد تا شکستگی استخوان بهبود پیدا کند به عوامل بسیاری مانند سن شما، محل شکستگی و تعداد قطعات شکسته استخوان بستگی دارد. ممکن است بهبود شکستگی استخوان ترقوه در کودکان (کوچکتر از ۸ سال) ۶ تا ۸ هفته طول بکشد. با این حال بهبود شکستگی این استخوان در بزرگسالان یا نوجوانانی که رشد آن‌ها متوقف شده است، ۱۰ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد و ممکن است حتی بیشتر هم به طول بیانجامد. بیشتر شکستگی‌های استخوان ترقوه در بزرگسالان پس از گذشت ۴ ماه به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. شواهد نشان می‌دهند که در مواردی که شکستگی، استخوان ترقوه را به بیشتر از دو قطعه تقسیم کرده باشد مدت زمان بهبودی بیشتر از این خواهد بود.
در مدت زمانی که طول می‌کشد تا استخوان ترقوه بهبود پیدا کند چه کاری می‌توان انجام داد؟
با گذشت چند روز از شکستگی استخوان، شما باید بتوانید بدون ناراحتی زیاد، انگشتان مچ دست و آرنج خود را حرکت دهید. از آنجا که درد استخوان ترقوه بهبود پیدا می‌کند؛ شما می‌توانید برای پیشگیری از سفت شدن و خشک شدن بیش از حد مفصل شانه، حرکت دادن آن را آغاز کنید. اگر مفصل شانه خشک شود، وضعیتی به وجود می‌آید که به آن شانه منجمد گفته می‌شود. معمولاً با شروع کاهش درد، آغاز به حرکت دادن شانه قابل قبول است. ممکن است پزشک شما حرکاتی را به شما آموزش دهد یا برای دریافت راهنمایی شما را به یک فیزیوتراپیست ارجاع دهد. به طور کلی، حرکت شانه مانع بهبود شکستگی استخوان ترقوه نمی‌شود.
به طور کلی پس از بهبود شکستگی، حرکات محدود نمی‌شوند. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا شکستگی به قدری بهبود پیدا کند که بتواند در مقابل حرکاتی مانند تماس‌های ورزشی مقاومت کند. حرکات قدرتی برای تقویت شانه و بازو باید تا زمان بهبود کامل شکستگی به تعویق بیفتد. تمرینات ورزشی تا زمانی که اجازه آن‌ها توسط پزشک صادر نشده است، ممنوع هستند. همچنین افرادی که به دنبال تناسب اندام از طریق ورزش‌های هوازی هستند، می‌توانند پس از گذشت چند هفته با اجازه پزشک ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را آغاز کنند.
پس از بهبودی شکستگی استخوان ترقوه، چه نتایجی را می‌توان انتظار داشت؟
معمولاً پس از بهبود شکستگی، محدودیتی برای شما وجود نخواهد داشت. بیماران دامنه حرکتی کاملی دارند و می‌توانند بدون محدودیت به فعالیت‌های پیشین خود بازگردند. ممکن است بهبود برخی شکستگی‌ها بین ۶ تا ۹ ماه طول بکشد. اگر شکستگی بهبود پیدا نکند، ممکن است به انجام عمل جراحی احتیاج باشد. برخی از موارد شکستگی‌های استخوان ترقوه که به طور کامل بهبود پیدا نمی‌کنند، دردناک نیستند و ممکن است به عمل جراحی نیز احتیاجی نداشته باشند. در تعیین این که آیا شکستگی استخوان ترقوه به عمل جراحی احتیاج دارد یا خیر، عوامل بسیاری نقش دارند و باید با پزشک درباره آن‌ها صحبت کرد. به طور کلی اگر عمل جراحی لازم باشد، با ایجاد برش روی استخوان ترقوه و قرار دادن پلاتین و پیچ انجام می‌شود. گاهی اوقات ممکن است برای تحریک بدن به بهبودی، به پیوند استخوان نیاز باشد.
درمان پس از عمل جراحی به عوامل بسیاری، از جمله سرعت بهبود شکستگی بستگی دارد. خوشبختانه موارد اندکی وجود دارند که مستلزم عمل جراحی باشند و عمل جراحی نیز در مواردی که نیاز به انجام آن وجود داشته، موفقیت آمیز بوده است. عمل جراحی می‌تواند تغییر شکل قابل مشاهده شکستگی را کاهش دهد اما منجر به ایجاد زخم می‌شود. گاهی اوقات ممکن است انجام عمل جراحی برای ورزشکاران حرفه‌ای توصیه شود اما این موضوع نیز بحث برانگیز است و درباره زمان دقیق انجام عمل جراحی، مطالعات متفاوتی انجام شده است.
آیا شکستگی‌های نزدیک به مفصل AC متفاوت هستند؟
معمولاً شکستگی‌های نزدیک به مفصل AC را نیز می‌توان بدون عمل جراحی درمان کرد. اگر پارگی رباط نیز همراه با شکستگی وجود داشته باشد، ممکن است عمل جراحی توصیه شود. اگرچه این موضوع نیز بحث برانگیز است. در این باره باید نکات مثبت و منفی عمل جراحی را با پزشک بررسی کرد. خوشبختانه فقط درصد کمی از شکستگی‌های استخوان ترقوه نزدیک به مفصل AC به عمل جراحی احتیاج دارند. (در کل کمتر از ۱۰ درصد)
چگونه می‌توان از شکستگی استخوان ترقوه جلوگیری کرد؟
شکستگی استخوان ترقوه معمولاً ناگهانی اتفاق می‌افتد و پیشگیری از آن دشوار است. با این حال موارد خاصی وجود دارند که می‌توانند به ایمنی استخوان‌ها کمک کنند:
- هنگام رانندگی مراقب باشید و کمربند ایمنی خود را ببندید.
- برای استحکام استخوانهای خود یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از کلسیم داشته باشید.
- برای ورزش‌ها یا فعالیت‌هایی که دنبال می‌کنید (مانند دوچرخه‌سواری)، از تکنیک‌ها و موقعیت بدنی مناسب استفاده کنید.
- هنگام ورزش کردن یا شرکت کردن در سرگرمی‌های مورد علاقه خود از لباس‌های محافظ استفاده کنید.
