بدشکلی تنه (ستون فقرات) یا اسکولیوز یکی از مشکلات پشت و ستون فقرات است که باعث می‌شود ستون فقرات به طرفین چپ یا راست منحرف شود. بیشتر موارد بدشکلی تنه (ستون فقرات) در کودکان بین 9 تا 14 ساله در دوره بلوغ مشاهده می‌شود. بدشکلی تنه (ستون فقرات) اکثرا خفیف است و نیازی به درمان ندارد. اما برای موارد شدیدتر درمان شامل انجام تمرینات ورزشی خاص، استفاده از بریس کمر و گاهی اوقات جراحی برای صاف کردن ستون فقرات است. به انحنای شدید جلو رو پشت ستون فقرات، کیفوز گفته می‌شود که آن نیز معمولاً نیازی به درمان ندارد.
در مرکز توانبخشی امید، روش‌های درمانی غیر جراحی فعالانه‌‌ای برای بدشکلی تنه (ستون فقرات) ارائه می‌شود. ما در این مرکز درمانی با استفاده از ترکیبی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تمرینات و استفاده از بریس برای درمان بدشکلی تنه (ستون فقرات) استفاده می‌کنیم که به واسطه آن به نتایج بسیار خوبی در کاهش درد، بهبود وضعیت ظاهری بدن و معکوس کردن انحنای بدشکلی تنه (ستون فقرات) هم در کودکان و هم در بزرگسالان دست یافته‌ایم.
جهت کسب اطلاعات بیشتر برای درمان انواع بدشکلی‌های تنه (ستون فقرات)، اسکولیوز و یا رزرو نوبت در مرکز توانبخشی امید با شماره تلفن‌های 02188898444–02188801800 تماس حاصل فرمایید.
علت بدشکلی ستون فقرات ( اسکولیوز) چیست
بدشکلی تنه (ستون فقرات) یا اسکولیوز انواع مختلفی دارد که علل هر یک از این انواع متفاوت هستند:
بدشکلی تنه (ستون فقرات) غیر ساختاری (اسکولیوز عملکردی یا وضعیتی)
در این نوع بدشکلی تنه، ستون فقرات به لحاظ ساختاری طبیعی است، اما به دلیل شرایط دیگری مثل این که یکی از پاها خیلی از پای دیگر بلندتر باشد و یا اسپاسم عضلات کمر خمیده به نظر می‌رسد. انحنای ستون فقرات در این نوع بدشکلی تنه معمولاً خفیف است و وقتی فرد به جلو یا طرفین خم شود، تغییر می‌کند یا از بین می‌رود.
بدشکلی تنه (ستون فقرات) ساختاری
در این حالت، منحنی ستون فقرات ثابت است و با تغییر موقعیت بدنی فرد از بین نمی‌رود. بدشکلی تنه (ستون فقرات) ساختاری انواع مختلفی دارد:
- ایدیوپاتیک. یعنی علت بدشکلی تنه (ستون فقرات) مشخص نیست. از هر 10 نفر مبتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) در بیش از 8 نفر علت آن ایدیوپاتیک است.
- عصبی-عضلانی. این بدان معنی است که انحنای ستون فقرات در اثر مشکلات یا بیماری‌های عضلات یا اعصاب پشت ایجاد شده است. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی یا نوروفیبروماتوز، ممکن است به این نوع بدشکلی تنه (ستون فقرات) دچار شوند. هر یک از این مشکلات و بیماری‌ها علاوه بر بدشکلی تنه (ستون فقرات) علائم و مشکلات دیگری نیز برای فرد ایجاد می‌کنند. از هر 10 نفر مبتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) حدودا 1 نفر به بدشکلی تنه (ستون فقرات) عصبی-عضلانی مبتلا است.
- پوکی استخوان. گاهی پوکی استخوان باعث بدشکلی تنه (ستون فقرات) شده است.
- مادرزادی. این بدان معنی است که ستون فقرات در دوران جنینی که فرد در رحم مادر در حال رشد بوده به درستی شکل نگرفته است. از هر 10 نفر بیمار مبتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) حدود 1 نفر از بدو تولد به این مشکل مبتلا بوده‌اند.
چه کسانی به اسکولیوز یا بدشکلی تنه (ستون فقرات) ایدیوپاتیک مبتلا می‌شوند؟
بدشکلی تنه (ستون فقرات) ایدیوپاتیک (بی‌علت) در هر یک از مراحل کودکی ممکن است بروز پیدا کند. علت این مشکل مشخص نیست و چگونگی ابتلا به آن نیز مشخص نیست. بدشکلی تنه (ستون فقرات) ایدیوپاتیک به دلیل وضعیت بدنی ضعیف یا نادرست ایجاد نمی‌شود و شخص نمی‌تواند از شروع و بروز آن جلوگیری کند.
این مشکل معمولاً در دوران بلوغ و اوایل نوجوانی، یعنی معمولاً بین سنین 10 تا 12 سال برای دختران و 11 تا 16 سال برای پسران، ایجاد می‌شود. تقریباً یک کودک از هر 40 کودک به بدشکلی تنه (ستون فقرات) مبتلا می‌شود. میزان ابتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) خفیف در میان دختران و پسران مساوی است. با این حال، ابتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) متوسط یا شدید در دختران شایع‌تر است.
بدشکلی تنه (ستون فقرات) ایدیوپاتیک صرفاً به واسطه وراثت ایجاد نمی‌شود. با این حال، در حدود یک بیمار از هر چهار بیمار مبتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات)، حداقل یکی از اعضای خانواده وی نیز به همین شرایط مبتلا است.
علائم بدشکلی تنه و یا انحراف ستون فقرات
بارزترین علائم بدشکلی تنه (ستون فقرات) عدم تقارن‌های بدنی ناشی از انحنای ستون فقرات است، از جمله این که:
- شانه‌ها پایین و بالا هستند و یا یکی از کتف‌ها بیرون زده است
- سر کاملا روی محور تقارن بدن قرار نگرفته است
- دو طرف لگن در یک سطح نیستند و یا یک سمت لگن بیرون زده است
- یک طرف قفس سینه بیرون زده است
- هنگام خم شدن به جلو، دو طرف پشت ارتفاعات مختلفی دارند
- (هنگام مشاهده از کنار) گوش با شانه هم تراز نیست
- بدن به یک طرف خم شده است
- یکی از پاها کوتاه‌تر از پای دیگر به نظر می‌رسد
در اغلب موارد در ابتدا یک دوست یا یکی از اعضاء خانواده متوجه بدشکلی تنه (ستون فقرات) در فرد می‌شود. تغییرات ستون فقرات به تدریج اتفاق می‌افتند و همیشه باعث درد نمی‌شود، به همین دلیل ممکن است خود فرد متوجه آنها نشود.
پس از شناسایی علائم بدشکلی تنه (ستون فقرات)، فرد باید برای تشخیص صحیح به یک پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کند. پزشکان برای ارزیابی بدشکلی تنه (ستون فقرات) یک فرد، سوابق پزشکی و خانوادگی او را بررسی کرده و معاینه بدنی انجام می‌دهند. عکس‌برداری با اشعه ایکس از ستون فقرات نیز به تایید تشخیص بدشکلی تنه (ستون فقرات) کمک می‌کند. پزشکان با استفاده از تصاویر اشعه ایکس از بدشکلی تنه (ستون فقرات) می‌توانند میزان انحنای ستون فقرات را اندازه‌گیری کرده و مکان، شکل و الگوی آن را مشاهده کنند.
روش‌های درمان بدشکلی تنه (ستون فقرات)
گزینه‌های درمانی برای انواع بدشکلی‌های ستون فقرات شامل تحت نظر داشتن و مراقبت، تمرینات خاص فیزیوتراپی، استفاده از بریس و جراحی است. “انجمن علمی بین المللی درمان اسکولیوز (یا انحراف و کجی ستون فقرات) با روش‌های ارتوپدی و توانبخشی” (SOSORT) توصیه می‌کند که درمان غیر جراحی بدشکلی تنه (ستون فقرات)، توسط تیمی از متخصصان شامل پزشک، فیزیوتراپیست، ارتوپد و نیز احتمالاً یک روانشناس انجام بگیرد.
تحت نظر داشتن و مراقبت
بیشتر افراد مبتلا به اسکولیوز یا بدشکلی تنه (ستون فقرات)، شدت خفیفی دارند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، به منظور اطمینان از عدم تشدید شرایط بدشکلی تنه یا ستون فقرات در کودکان، ممکن است لازم باشد کودک تحت نظر یک متخصص قرار گیرد و وضعیتش به صورت منظم بررسی شود. پس از بلوغ و کامل شدن رشد استخوان‌ها، معمولاً وضعیت بدشکلی تنه (ستون فقرات) تغییر چندانی نمی‌کند و فرد می‌تواند به طور طبیعی ورزش کند و یا فعالیت‌های دیگر را انجام دهد. شواهدی نشان می‌دهند که ورزش کردن باعث بهبود حالت روحی و کاهش مشکلات عاطفی افراد مبتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) می‌شود. گاهی اوقات، متخصص ممکن است توصیه کند فرد از انجام فعالیت‌هایی که نیازمند برخوردهای شدید فیزیکی هستند یا ژیمناستیک، خودداری کند.
فیزیوتراپی
اخیراً تحقیقاتی منتشر شده که نشان می‌دهند انجام برخی تمرینات خاص به پیشگیری از ابتلا به بدشکلی تنه (ستون فقرات) یا اسکولیوز و یا وخیم‌تر شدن آن کمک می‌کند. این تمرینات ورزشی، تمرینات فیزیوتراپی اختصاصی اسکولیوز نامیده شده (PSSE) و لازم است از دو بار در هفته تا هر روز و گاهی حتی چندین بار در روز انجام شوند. انجام این تمرینات انگیزه زیادی می‌خواهد.
بریس پشت یا کمربند طبی
بریس‌های پشت یا کمربندهای طبی انواع مختلفی دارند. انواع جدیدتر آنها نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر راحت‌ترند. اگر بدشکلی ستون فقرات در حد متوسط باشد و یا بدتر شده باشد، ممکن است پزشک توصیه کند فرد از بریس استفاده کند؛ حال یا به تنهایی یا در کنار تمرینات فیزیوتراپی. بریس انحراف ستون فقرات و یا اسکولیوز را درمان نمی‌کند. هدف از استفاده از بریس جلوگیری از بدتر شدن اسکولیوز در طول دوره رشد کودک است. کودک باید در اکثر ساعات شبانه روز بریس را بپوشد. اما در اواخر درمان، اغلب فقط در شب نیاز به پوشیدن آن هست. فرد می‌تواند اکثر فعالیت‌های عادی را در حالی که بریس پوشیده است انجام دهد. پایبندی به استفاده از بریس برای جوانان ممکن است سخت باشد. یک تیم متخصص به آنها در تصمیم‌گیری برای استفاده از بریس کمک می‌کنند، تا بیماران بفهمند چرا باید این کار را انجام دهند و چه نتایجی از این کار بدست خواهند آورد – و الا بریس اگر پوشیده نشود، نتیجه و کارایی نخواهد داشت.
جراحی
گاهی اوقات پزشکان برای درمان بدشکلی ستون فقرات و تنه عمل جراحی را توصیه می‌کنند، اگرچه ممکن است با پوشیدن بریس بتوان از ضررورت جراحی پیشگیری کرد. هدف از این جراحی اصلاح انحنا و تثبیت ستون فقرات و همچنین فیوژن انحنای آن است. عمل فیوژن به متصل کردن و یا جوش دادن دو یا چند مهره از مهره‌های ستون فقرات به یکدیگر گفته می‌شود. معمولاً برای صاف نگه داشتن پشت بعد از عمل از ایمپلنت یا میله‌هایی استفاده می‌شود. این میله‌ها معمولاً هر 4-6 ماه با رشد فرد بلندتر می‌شوند.
برای اصلاح بدشکلی ستون فقرات و تنه از روش‌های جراحی مختلفی استفاده می‌شود. در صورت نیاز، متخصص می‌تواند به شما بگوید چه نوع جراحی برایتان مفید است. به طور کلی، جراحی‌هایی که برای درمان بدشکلی ستون فقرات و تنه انجام می‌شوند، معمولاً بسیار طولانی بوده و دوره بهبودی و نقاهت بعد از آنها ماه‌ها طول می‌کشد و متاسفانه همیشه هم موفقیت‌آمیز نیستند.
درمان‌های جایگزین
تحقیقات با کیفیت خوبی وجود دارند که نشان می‌دهند استئوپاتی (استخوان‌درمانی) برای درمان بدشکلی تنه و ستون فقرات مؤثر نیست. هیچ مدرک موثقی در دست نیست که نشان دهد تکنیک‌های دیگری مانند کایروپراکتیک، انعکاس درمانی (رفلکسولوژی)، طب سوزنی، تحریک عصب و غیره می‌توانند تغییری در وضعیت بدشکلی ستون فقرات و تنه ایجاد کنند. با این حال، برخی از افراد مبتلا به بدشکلی ستون فقرات و تنه انجام این تکنیک‌های مکمل را برای بهبود کمردرد خود مفید می‌دانند.
