تنگی کانال نخاعی گردن: علائم و درمان

تنگی کانال نخاع یا تنگی نخاع، زمانی رخ می‌دهد که کانال محافظی گردن بدلیل تغییراتی باعث تباهی و یا آسیب میشود. اگر فضای درونی کانال نخاع زیادی کم شود نخاع را تحت فشار گذاشته و باعث اختلال در اعصاب و یا میلوپاتی میشود که نوعی آسیب نخاعی است.

چگونگی بوجود آمدن تنگی گردن

همه با افزایش سن کمی انحطاط در نخاع را تجربه می‌کنند، دیسک کمر بین مهرها که تامین کننده‌ی ضربه گیری و تکیه گاه برای استخوان‌های فقراتی است بصورت طبیعی بر اثر زمان رطوبت خود را از دست می‌دهند و مسطح میشوند در نتیجه این دیسک‌ها بصورت یک کانال در می آیند که به آن کانال نخاعی گفته میشود. این دیسک‌ها تنها قسمت نخاع نیستند که بعد مدتها انحطاط پیدا می‌کنند، مفاصل پشت نخاع یا مفاصل فاست (مفاصل بین مهره‌ای) با گذر زمان بدلیل آرتروز و ورم مفاصل بزرگ میشود. هردوی این انحطاطها‌ فضای کانال گردن کمتر میشود و یا باعث تنگی نخاع میشود.

هرچیزی که کانال نخاع را به اندازه‌ای نازک کند که نخاع را تحت فشار قرار دهد باعث بوجود آمدن میلوپاتی و تنگی مجرای گردن میشود-مثل زائدگی استخوان، بیرون‌زدگی دیسک و یا تورم رباط. روند توسعه‌ی انحطاط در نخاع معمولا آرام است و در گذر زمان پوسیده میشود هرچند با تصادف و یا صدمه به قسمت نخاع این روند سریع‌تر میشود.

علائم رایج تنگی مجرای گردن

در مراحل ابتدایی این بیماری، افراد ممکن است به آن توجه نکنند. علائم اولیه که به سختی قابل تشخیص هستند، شامل تغییرات کوچک در دستخط یا نیاز به بیشترین زمان برای حاضر شدن می‌باشند. پس از مدتی، علائم بیشتر آشکار می‌شوند، مانند:

ضعف و بی حسی

ضعف و یا بی حسی دستان که در دست گرفتن اشیا تاثیر بدی دارد. این علائم در باقی اعضای بدن نیز ممکن است تجربه شود، مثل پاها و یا دستان.

• کمتر شدن توانایی تحرک. شخص مبتلا در تایپ کردن، نوشتن، بستن دکمه و حتی کلید در انداختن ممکن است مشکل پیدا کند.
• تغییر در راه رفتن. پاها ممکن است حس سنگینی دست بدهند و یا شاید برای شخص مبتلا اصلا ممکن نباشد سریع راه برود. ممکن است هنگامی که با قصد حرکت به مسیری شخص مبتلا در تعادل مشکل داشته باشد، در نتیجه شخص به یک عصای پیاده روی و یا نردهای پلکان تکیه میکند.
• گردن درد و یا سفتی گردن. شاید گردن حس درد کند و یا محدوده‌ی تحرک کمتری داشته باشد. در چند مورد، صداهای سایشی توسط بعضی از حرکات گردن ایجاد میشود که به آنها کراپیتوس کفته میشود (صداهای خشکی که مربوط به سایش تاندون یا مفصل میشود).
• درد عصبی. دردهایی که بر اثر تیرکشی متعدد و پشت سر هم ایجاد میشود و مثل شوک الکتریکی میمانند در نواحی دست و پاها حس میشود، بخصوص زمانی که سر را به سمت جلو خم میکنید که به آن پدیده‌ی لرمیت نیز میگویند. اگر ریشه‌ی عصبی مختل شود درد، خارش، ضعف و یا بی حسی در نواحی دست و پاها حس میشود که علائم رادیوکلوپاتی مجرای گردنیست. (بیماری مربوط ریشه‌ی عصب که بعلت بیرون زدگی دیسک میان مهرها ایجاد میشود.)
• میلوپاتی مجرای گردن معمولا تا موقعی که حداقل ۳۰ درصد از نخاع را تحت فشار قرار ندهد از خود علائمی نشان نمیدهد. اگر نخاع جلویی تحت فشار قرار گیرد باعث معلولیت تحرک میشود و اگر نخاع پشتی تحت فشار قرار گیرد از لحاظ حسی کمبودهایی بوجود میاد. درد در ناحیه‌ی دست معمولا اولین نشانه‌ای است که باعث میشود شخصی سریعا به دنبال درمان وضعیت خود برود.

علائم شدید تنگی مجرای گردن

اگر تنگی در مجرای گردنی و میلوپاتی ادامه پیدا کند و منجر به فشار بر نخاع شود، در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، علائم شدیدی رخ می‌دهد. برخی از این علائم عبارتند از:

• بی‌ارادگی: امکان بروز مشکلات در کنترل مثانه و روده وجود دارد.
• فلجی: ضعف و کاهش حس در بخشی یا تمامی اندام‌ها باعث می‌شود که فرد مبتلا به کارکرد کامل و حسی خود از دست بدهد. ناحیه‌های زیرنخاعی در خطر بیشتری قرار دارند و ممکن است فلجی مطلق در این نواحی رخ دهد.

در بیشتر موارد، با تشخیص دقیق و به موقع بیماری و با استفاده از جراحی مناسب، فشار بر نخاع کاهش می‌یابد و از بروز بی ارادگی، فلجی و سایر علائم مرتبط با تنگی مجرای گردنی و میلوپاتی جلوگیری می‌شود.

شناسایی تنگی مجرای گردن

تنگی مجرای گردن در میلوپاتی و برخی از بیماری‌های دیگر، علائمی مشابه را نشان می‌دهند، مانند سفت شدگی در چندین بافت (مانند اسکلروز چندگانه) و کمبود ویتامین B12. قبل از شروع درمان، شناسایی دقیق علائم و بیماری بسیار مهم است.

شناسایی تنگی مجرای گردن با ثبت سوابق بیماری فرد آغاز می‌شود و با انجام یک معاینه فیزیکی در دفتر پزشک تکمیل می‌شود. در صورت امکان بروز میلوپاتی گردن، درخواست انجام تصویربرداری مغناطیسی ممکن است صادر شود تا تشخیص بیماری تأیید شود.

علائم بالینی تنگی مجرای گردن

علائم میلوپاتی مجرای گردن باعث از کارافتادگی چندین عصب در نخاع میشود، به این اختلالات “نقص” گفته میشود. این نقصهای عصبی با علائم بالینی در هنگام تست فیزیکی شناسایی میشوند.

برای مثال چندتا از این علائم می‌تواند ظاهر شود:

• افزایش انقباض ماهیچه های پا
• واکنشهای برجسته و عمیق تاندونهای زانو و مچ پا
• بدلیل کشش اجباری مچ پا، دامنه‌ی پا بصورت غیرداوطلبانه به بالا و پایین حرکت میکند
• خاراندن کف پا باعث میشود که انگشت بزرگ پا به جای اینکه به سمت بالا برود، به سمت پایین بیاید.
• تکان دادن انگشت وسط دست باعث خم شدن انگشت اشاره و انگشت شصت میشود.
• سختی در راه رفتن و مشکل در گذاشتن یک پا جلوی دیگری

این لیست کاملی ازنشانه های بالینی نقصهای بلند مدت مربوط به میلوپاتی گردنی نیست. در ادامه، بعضی از این نشانه های بالینی بدلیل شرایط مختلف ممکن است مشخص شوند، پس یک شناسایی باید بر اساس چند عدد از این علائم بالینی باشد.

آزمایش تصویربرداری

تنگی مجرای گردن معمولا با یک امتحان پزشکی و یا نگاه کردن به تاریخچه پزشکی بیمار می‌تواند شناسایی شود. در بعضی از موارد، مخصوصا اگر جراحی در نظر گرفته شود، به احتمال بسیار زیاد پزشک درخواست شناسایی تخصصی دهد که شامل:

• بررسی تصویری. اگر تنگی مجرای گردن با میلوپاتی بر اساس تاریخچه‌ی پزشکی و امتحان پزشکی احتمال داده شود، با کمک یک اسکن MRI و یا سی تی اسکن با عکس گیری از مغز می‌توان درگیری مفصل نخاع را در کانال تنگ شده تایید کرد. عکسهای اشعه‌ی ایکس از پهلو بعدها برای انحنا و کشیدگی مهرهای ستون فقرات گردن برای تشخیص حرکات غیر طبیعی و نامتعادل بدرد میخورد، از این تصاویر برای تصمیم گیری درمان تاثیر گذار است چون این انحناها و کشیدگی‌ها همراه با تنگی مجرای کردن و میلوپاتی می‌تواند وجود داشته باشد.
• بررسی الکتریکی. در بعضی از موارد، یک تست پتانسیل فراخوانده حسی مغز (SSEP) با تحریک دست‌ها و پاها انجام شده و بعد سیگنالهای بدست آمده از مغز بررسی میشود. اگر در جواب دهی به این متحرکها تاخیری وجود داشته باشد نشان دهنده‌ی آسیب در نخاع است، یعنی وقت زیادی در رسیدن سیگنال به مغز وجود داشته باشد.

درمان تنگی مجرای گردن

اگر علائم تنگی مجرای گردن با میلوپاتی شدت بگیرد، تنها راه درمان برای رفع فشارهای موجود در نخاع جراحی است. اگر علائم کوچک باشد و تشخیص آن سخت باشد، این شرایط با درمان‌هایی که نیاز به جراحی ندارند به راحتی رفع میشود.

درمان بدون نیاز به جراحی

برای درمان تنگی مجرای گردن بدون نیاز به جراحی جزوی از موارد زیر است:

• داروهای مسکن درد. داروهای ضد التهاب مانند آسپرین و ایبوپروفن، می‌تواند به درمان درد و ناراحتی کمک کند. داروهای درمان درد ناشی از ناخوشی عصاب مانند gabapentin, pregabalin, amytriptilene و یا duloxetine به بعضی از بیماران کمک میکند.
• اصلاح در فعالیت. بعضی وقت برخی از فعالیتها و یا نگه داشتن گردن در حالات خاصی باعث بدتر شدن علائم این بیماری میشود. اصلاح یک حالت خواب و بالشت، با حالتی بهتر نشستن و انجام ندادم فعالیتهای پرتنش و سخت می‌تواند درد و بعضی از علائم را کم کند.
• درمان فیزیکی. یک پزشک متخصص تایید شده می‌تواند یک دوره‌ی درمانی فیزیکی طراحی کند که هدفش گردن است. با تقویت قدرت و انعطاف گردن، حالت گردن بهتر شده و احتمال تشنج موضعی در ماهیچه های گردن کمتر شده است.
• نگهدارنده گردن. بعضی از بیماران برای مدتی مجبور به بستن نگهدارنده گردن و یا گردنبند طبی میشوند، که از انجام دادم بعضی از فعالیت‌ها خودداری میکند. البته این شرایط بستگی به درگیری اعصاب دارد.

خیلی مهم است که بدانید، بدلیل تحت فشار بودن نخاع (که یک عضو مهم در فرستادن سیگنال در تمامی نقاط بدن است) حتی کوچک‌ترین علائم تنگی مجرای گردن با میلوپاتی باید جدی گرفته شود. هر دوره‌ی درمانی که در نظر گرفته شود باید تحت نظارت یک متخصص پزشکی باشد.

جراحی تنگی مجرای گردن

در صورتی که علائم تنگی مجرای گردن به همراه میلوپاتی مزمن و بیشتر واضح شوند، درمان‌های غیرجراحی اغلب بی‌نتیجه هستند و به همین دلیل جراحی به عنوان راهکاری برای جلوگیری از تشدید بیماری پیشنهاد می‌شود. هدف اصلی جراحی در این بیماری، پیشگیری از فشار و فشرده شدن نخاع و ستون فقرات است تا از آسیب‌ها و صدمات قبلی جلوگیری شود.

چندین گزینه جراحی وجود دارد اما معمولا یکی از این دو دسته بندی وجود دارد:

• ادغام و فشارگیری مجرای گردن جلویی. پروسه‌ی این جراحی به این گونه است که از سمت جلو به مجرای گردنی نزدیک شده و هر نوع دیسک کمر، زائدگی استخوان و یا هر نوع ساختاری که باعث انحنای نخاع میشود برداشته و رفع میشود. معمولا یک و یا دو سطح از مجرای گردن به هم ادغام شده تا تعادل ایجاد شود.
• فشارگیری مجرای گردن پشتی. از سمت عصب به مجرای گردن نزدیک شده، قوس استخوانی پشت مهرها که لامینا صدا زده میشن یا برداشته میشود که به این جراحی (laminectomy) گفته میشود و یا احیا میشود که نام این جراحی (laminoplasty) است، هدف از هردوی این جراحی‌ها رفع کردن فشار نخاع است. این جراحی ممکن است ادغامی نداشته باشد، عمل ادغام بستگی به نوع پروسه عمل و احتمال ریسک خود فرد در توسعه‌ی بی ثباتی در مجرای گردن دارد.

جراحی برای تنگی مجرای گردن زمانی موفق به حساب میاید که نخاع تحت فشار نباشد، که باعث میشود علائم از بین برود و یا از بدتر شدن جلوگیری کند. در ادامه، امید به این است که حداقل بعضی از علائم کمتر میشود و یا به طور کامل از بین میروند و نخاع فضای کافی برای بهبودی دارد. هرچند، بهبودی نخاع و کمتر شدن علائم برای اشخاص متفاوت است.