تقریباً همیشه بزرگترها به کوچکترها میگویند که صاف و مستقیم بنشینند، اما یک ستون فقرات سالم در حقیقت دارای یک منحنی است که در قسمت تحتانی (پایین کمر با لومبار) به صورت رو به داخل میباشد. اگرچه هنگامی که ستون فقرات به سمت چپ یا راست بدن خم شود، لزوماً سالم نیست و این نشانگر یک وضعیت پزشکی به نام اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات است. ستون فقرات شما به دلایل مختلفی میتواند از تراز طبیعی خود خارج شود. اگرچه اکثر موارد اسکولیوز نسبتاً خوش خیم هستند، اما با این حال توصیه میشود که این ناهنجاری تحت درمان قرار بگیرد، در این صورت پزشک میتواند وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد و اطمینان حاصل کند که این وضعیت با گذشت زمان بدتر نخواهد شد و باعث ایجاد علائم جدیتر و تغییراتی ناخوشایند در زندگی نمیشود.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات هنگامی است که ستون فقرات به سمت چپ یا راست خمیده یا منحرف میشود. این مشکل کمر به طرز شگفتآوری شایع است که میلیونها کودک در طی چند دهه گذشته به خاطر آن مورد تستهای غربالگری قرار گرفتهاند. این انحنا منحنی میتواند از شدید تا خفیف متغیر باشد، و علائم و خطرات آن بر اساس علت بروز متفاوت است. ستون فقرات بیماران مبتلا به اسکولیوز در عکسبرداری رادیولوژی و سایر آزمایشهای تصویربرداری اغلب به شکل S یا C میباشد.
علائم انحراف ستون فقرات
انحنای غیرعادی ستون فقرات فقط در معاینهی فیزیکی قابل مشاهده است و هیچ علائم قابلتوجهی را ایجاد نمیکند. با افزایش این انحنا، احتمال دارد که بیمار علائم زیر را تجربه کند:
- ترازهای ناموزون لگن یا شانه
- یک درد مبهم در اطراف ستون فقرات
- پیچخوردگی بالاتنه یا قفسه سینه
- مشکلاتی در تنفس
- بالاتر قرار گرفتن تیغهی شانه بیشتر در یک طرف یا طرف دیگر
علت انحراف ستون فقرات
تقریباً نیمی از تمام موارد اسکولیوز به صورت ایدیوپاتیک هستند، به این معنی که علت خاصی برای آنها وجود ندارد. شنیدن این مسئله میتواند ناامید کننده باشد. اگرچه اسکولیوز ایدیوپاتیک معمولاً آسانتر از انحرافهای مرتبط با دلایلی جدیتر از جمله موارد زیر قابل درمان و کنترل است:
- تومورها یا تودههای استخوانی که ستون فقرات را حالت تراز خارج میکنند
- فلج مغزی و دیستروفی عضلانی
- نقایص هنگام تولد
- عفونتهای ستون فقرات یا آسیب به رباطها و تاندونهای نگهدارندهی تراز صحیح کمر
- نابرابری در طول پاها که کل اسکلتبندی شما را از تراز خارج میکند
عوامل خطر در ابتلا به اسکولیوز
عواملی وجود دارد که میتوانند خطر ابتلا به اسکولیوز را افزایش دهند. اگرچه اجتناب از این مشکل دشوار است زیرا این عارضه به هیچ رفتار خاصی مرتبط نیست. اگر خودتان یا فرزندتان شرایط زیر را دارید، به طور منظم برای چک آپ های لازم را جهت مشکلات کمر مانند اسکولیوز انجام دهید:
- جنسیت زن – دختران نسبت به پسران بیشتر دچار انحراف در ستون فقرات میشوند.
- روند سریع از جهش رشد – رشد سریع میتواند بدن را از تراز صحیح خود خارج کند.
- رابطهی فامیلی با فردی مبتلا به اسکولیوز – برخی تحقیقات حاکی از رابطه ی ارثی این بیماری میباشند.
- گذراندن دورهی بلوغ – ایجاد یک انحراف جدی در ستون فقرات در افراد بزرگسال، بدون هیچ آسیب عمده یا توموری، امری بسیار نادر است.
درمان انحنای ستون فقرات
اگر شما یا فرزندتان علائم ناهنجاری ستون فقرات را دارید، آن را نادیده نگیرید. هرچه زودتر درمان اسکولیوز را شروع کنید، احتمال بیشتری برای ترمیم و تراز شدن ستون فقرات و جلوگیری از عوارض ناشی از این بیماری وجود خواهد داشت. انحراف ستون فقرات خفیف و بدون دلیلی خاص معمولاً با گذشت زمان کنترل میشود. اگر علت خاصی مانند مسئله طول پا وجود داشته باشد، پزشک شاید بتواند ستون فقرات شما را به صافی اصلی خود بازگرداند. پزشک میتواند علائم را با روشهای غیرتهاجمی و محافظه کارانهای مانند موارد زیر کنترل کند:
- تنظیم ستون فقرات از طریق کشش مناسب، درمانهای تراکشن (کشش مکانیکی) و تنظیمات کایروپراکتیک
- شل کردن عضلات با ماساژ و تحریک الکتریکی
- تغییراتی در شیوه زندگی برای افزایش استحکام کمر تا از این طریق ستون فقرات شما به خوبی پشتیبانی و نگه داشته شود
در زیر به چند گزینه درمانی برای انحراف ستون فقرات اشاره شده است که قبل از اقدام به جراحی میتوانید آنها را امتحان کنید.
نظارت و کنترل بر انحراف ستون فقراتتان
حتی اگر به اسکولیوز ایدیوپاتیک و خفیف مبتلا شده باشید، بهتر است با معاینات سالانه وضعیت شما کنترل شود. مراجعه منظم به پزشک میتواند در جلوگیری از خطرات جراحی به شما کمک کند. پزشک به محض اینکه شرایطی برای جلوگیری از پیشرفت علائم دگرگون کنندهی زندگی به وجود آید، میتواند یک برنامه درمانی غیرتهاجمی را برای شما شروع کند. نوجوانان و افراد جوانی که تازه متوجه انحرافی در ستون فقراتشان شدهاند، اگر اجازه ندهند که این مشکل برای سالها رشد کند، میتوانند مانع از تغییراتی ناخوشایند در ظاهر خود شوند.
کشش
یکی از راههای مهم برای تنظیم ستون فقرات، انجام حرکات کششی مخصوص برای اسکولیوز است. از پزشک خود بپرسید که کدام حرکات برای وضعیت خاص شما بهتر عمل خواهد کرد. در اینجا سه تمرین را ارائه کردهایم که ممکن است برای شما مناسب باشد:
- یک قدم به پایین با بالا کشیدن یک دست: آیا انحنای بیش از حد در ستون فقرات شما باعث شده است که یک پا از پای دیگر بلندتر شود؟ اگر چنین است، با پای بلندتر خود روی یک جعبه یا پله کوچک بروید. از پای مخالف خم شوید و زانوی خود را به سمت زمین در حالت لانژ پایین بیاورید. همانطور که به سمت پایین حرکت میکنید، بازوی سمت موافق همان پای پایینتان را به اندازهای که میتوانید بالا بیاورید. چند ثانیه نگه دارید و سپس به وضعیت اولیه برگردید. این حرکت را پنج تا 10 بار تکرار کنید و حرکت را برای طرف دیگر انجام دهید.
- بالا و پایین رفتن در حالت پلانک: در وضعیت پلانک قرار بگیرید، گویی که میخواهید حرکت شنا را انجام دهید. خود را به سمت عقب بکشید تا پاشنهها به زمین بخورد و باسن را تا جایی که قدرت انعطاف بدنتان اجازه میدهد، به سمت بالا ببرید. برای دو ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید.
- وضعیت قیچی با زانوهای خم شده و بالا کشیدن دست: راست بایستید و با پای بلندتر خود، یک قدم بزرگ به جلو بردارید. وزن خود را بین پاهای جلوی و عقب خود تغییر دهید و وقتی وزنتان را روی پای جلویی انتقال میدهید، زانوی آن پا را خم کنید. همانطور که این کار را انجام میدهید، دست سمت مخالف پای جلوییتان را به بالا بکشید. در همین حین، دست دیگرتان را به عقب بکشید، در حالی که کف دست رو به بالا باشد. بالا تنه شما باید به طور خودکار به سمت پای جلو بچرخد. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس دستها را پایین بیاورید و بدنتان را به سمت مرکز بیاورید. این حرکت را پنج تا 10 بار فقط برای همین طرف تکرار کنید.
درمان تراکشن (کشش مکانیکی ستون فقرات)
تمرینات کششی ملایم یک روش درمانی برای اسکولیوز است که شما میتوانید از آن استفاده کنید.
یکی از روشها این است که پشت خود را به دیوار چسبانید و یک وسیلهای (با یک پد نرم روی آن) را زیر چانه و پشت گردن خود قرار دهید. سپس زانوهای خود را خم کنید و به مدت چند دقیقه، هر دو ثانیه یکبار کمر خود را صاف کنید و به بالا برگردانید. این کشش یک نوع بسیار ملایم از کشش و تراکش است که شما را در طول تمرین کنترل میکند. این تمرین ستون فقرات را آرام میکند و دیسکهای سالم را تقویت میکند.
صندلی تراکشن یکی دیگر از گزینههای درمانی برای اسکولیوز است. این دستگاه دارای تأثیر قدرتمندی بر روی ستون فقرات است، بنابراین باید تحت نظارت یک متخصص آموزشدیده استفاده شود. درمان با صندلی تراکشن اسکولیوز شامل نشستن بر روی یک صندلی تراکشی با بندهایی در قسمت پایینی تنه شما است. دستگاه همزمان ستون فقرات را چرخانده، دراز میکند و صاف میکند. ممکن است از شما خواسته شود هنگام نشستن بر روی این صندلی، تمریناتی را انجام دهید که با این روش درمانی ارتباط دارند و از طریق آن موقعیت ستون فقرات خود را اصلاح کنید.
تراکشن لرزش نیز یک گزینه دیگر برای درمان اسکولیوز است. فقط چند دقیقه ایستادن یا دراز کشیدن بر روی یک تخت ویبره کننده میتواند به آرامش عضلات تنش دار، آرام کردن اعصاب تحریک شده و کاهش درد مزمن کمک کند. این درمان اسکولیوز بسیار ساده است و در عین حال تأثیر قابل توجهی دارد و به عنوان یک ابزار ضروری برای درمان عدم ترازی ستون فقرات شناخته شده است.
پزشک به شما کمک خواهد کرد تا تعیین کنید کدام نوع درمان کششی برای شما مناسب است.
ماساژ درمانی
لرزش (ویبریشن) تنها چیزی نیست که میتواند تنش عضلات را آرام کند. شما میتوانید از تکنیکهای ماساژ درمانی نیز بهره ببرید که دقیقاً آن دسته از عضلاتی که کمر شما را نامتقارن کردهاند مورد هدف قرار میدهد. نوع خاصی از ماساژ به نام tapotement از یک دستگاه کوبهای خاصی استفاده میکند تا به ماساژور کمک کند تا درمان مؤثری را برای شرایط شما ارائه دهد.
درمان و تنظیمات کایروپراکتیک
هنگامی که در مورد انحراف ستون فقرات صحبت میکنیم، یک منحنی S یا C شکلی در دو سمت کمر در ذهن تصور میشود. اگرچه ستون فقرات حالتی سه بعدی دارد و این وضعیت همچنین میتواند بر انحنای رو به جلو و رو به عقب ستون فقرات در ناحیه ی گردن و پایین کمر تأثیر بگذارد.
اینجاست که کایروپراکتیک (درمان دستی) میتواند ارزشمند باشد. نیروهای دقیق و ملایمی کمک میکنند تا استخوانهای ترقوه و ستون فقرات در پایین کمر به عقب رانده شوند و این امر به مقابله با انحنای از دست رفتهای که میتواند منجر به بیرون زدگی تیغههای شانه و کمردرد شود، کمک میکند.
تحریک الکتریکی عصب
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (TENS) یک روش درمانی برای اسکولیوز است که با هدف آرام کردن اعصاب تحریک شده و فشرده شده در قسمت کمر که باعث سفتی عضلات شده است انجام میشود. درمان با استفاده از یک واحد TENS و الکترودهای کوچکی که بر روی پوست قرار داده شدهاند انجام میگیرد. جریانهای الکتریکی که از بافتهای شما عبور میکنند، واکنش حرارتی، فیزیولوژیکی و شیمیایی را تحریک میکنند. این درمان بی خطر، بدون درد و مؤثر است.
تزریقات نخاعی
اگر اسکولیوز به اعصابی که در داخل و اطراف ستون فقرات هستند فشار وارد کند، طبیعی است که منجر به درد و بیحسی شود. تزریق استروئید اغلب برای کاهش فشار بر روی نخاع انجام میشود.
بریس کمر
از بریسهای کمر (کمربند طبی) معمولاً به عنوان درمانی جایگزین برای عمل جراحی استفاده میشود. این بریسها با ایجاد پشتیبانی و نگهداری اضافی ستون فقرات، موجب تسکین درد در این ناحیه میشوند. بریسهای کمر معمولاً برای افراد بزرگسال استفاده نمیشود.
تغییراتی در سبک زندگی
با تغییر برخی از عادات روزانه خود، میتوانید از حداکثر کارایی درمان اسکولیوز خود استفاده کرده و به حفظ سلامت ستون فقرات خود کمک کنید. در اینجا چند پیشنهاد به شما میدهیم:
- کشش روزانه: هر روز کششهای گفته شده در بالا یا مواردی که توسط کایروپراکتور یا متخصص شما توصیه شده است را انجام دهید.
- رژیم غذایی ضدالتهابی: برای کاهش درد اسکولیوز غذاهایی را که ضدالتهاب هستند بخورید.
- مکملهای غذایی: برای بهبود تراکم استخوانی، تغذیهی خود را با ویتامین D تقویت کنید. همچنین منیزیم را برای بهبود سلامت استخوان، اسیدهای چرب امگا 3 را برای فواید ضدالتهابی و زردچوبه را برای تسکین دردهای مزمن بیشتر مصرف کنید.
- اصلاح وضعیت خواب: روی تشک نیمه سفت یا سفت بخوابید. زیر کمرتان بالشتهای کوچکی قرار دهید و از یک بالشت صاف و مسطحی برای زیر سرتان استفاده کنید. حالتهای مختلفی را برای خوابتان امتحان کنید، البته باید از خوابیدن روی شکم خودداری کنید.