علت و علائم آسیب‌دیدگی ستون فقرات چیست؟ طناب نخاعی یا ستون فقرات یک دسته‌ی ضخیم از اعصاب است که در خط وسط کمر قرار دارد و پالس‌ها را به جلو و عقب بین مغز و بدن منتقل می‌کند. آسیب‌دیدگی ستون فقرات هنگامی رخ می‌دهد که برخی از مکانیسم‌ها باعث بروز آسیب در نخاع می‌شوند که جریان این پالس‌ها را مختل می‌کند. وقتی تکه‌های مهره‌ها بر روی اعصاب فشار می‌آورند یا بافت طناب نخاعی را پاره می‌کنند، آسیب‌دیدگی ستون فقرات رخ می‌دهد. آسیب‌دیدگی ستون فقرات دو نوع اصلی دارد: کامل، ناقص. آسیب‌دیدگی کامل ستون فقرات هنگامی رخ می‌دهد که هیچ سیگنالی در زیر محل آسیب قابل انتقال نباشد. آسیب‌دیدگی ناقص ستون فقرات به اختلال در انتقال پالس در زیر محل آسیب اشاره دارد.
علائم آسیب‌دیدگی ستون فقرات معمولاً شامل درد، ضعف عضلانی، اسپاسم، عدم تعادل، اختلال در سیستم ادراری و بسیاری از موارد دیگر است که در ادامه‌ی مطلب به‌طور کامل آورده شده است.
بیشتر موارد آسیب‌دیدگی ستون فقرات در نتیجه یک تصادف با وسیله نقلیه، رفتارهای خشن و درگیری، بیماری یا آسیب ورزشی رخ می‌دهد. آسیب‌دیدگی ستون فقرات با معاینه فیزیکی، سی تی اسکن و MRI تشخیص داده می‌شود. درمان آن شامل جراحی، مشاوره، فیزیوتراپی، کاردرمانی و مصرف برخی داروها است.
اگر از آسیب‌دیدگی ستون فقرات رنج می‌برید، با مشاهده‌ی اولین نشانه درد حتماً باید به سراغ درمان آن بروید. ستون فقرات شما یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن است زیرا به شما این امکان را می‌دهد که صاف بایستید، تمام کارهای روزمره خود را انجام دهید و شامل نخاعی است که سیگنال‌ها را از مغز به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند. مهم نیست که صدمه یا درد شما جزئی باشد یا عمده، بسیار مهم است که در صورت آسیب‌دیدگی بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی تشخیص و درمان آسیب‌دیدگی ستون فقرات و یا برای دریافت نوبت در کلینیک امید با شماره تلفن 02188801800 تماس حاصل فرمایید.
علائم آسیب‌دیدگی ستون فقرات چیست؟
اکنون به بررسی علائم هشدار دهنده جدی آسیب‌دیدگی ستون فقرات می‌پردازیم:
از دست دادن یا تغییر در حواس اندام‌ها
تلفیق کلیات متن شما، من به شما درباره از دست دادن یا تغییر در حواس اندام‌ها به عنوان نشانه‌ای از نارسایی و عملکرد ناقص سیستم عصبی کمک خواهم کرد. از دست دادن حواس اندام‌ها به ناتوانی در احساس تغییرات دما یا درد در بخش آسیب دیده‌ای از بدن اشاره دارد. تغییر در احساس در اندام‌ها زمانی رخ می‌دهد که فرد قادر به احساس تغییرات در دما یا درد در آن بخش از بدن نباشد، و ممکن است همراه با احساس سوزش یا همراه نباشد. علائم تغییر احساس یا از دست دادن احساس ممکن است نشانه‌ای از آسیب به سلول‌های عصبی حسی در خارج از نخاع یا نرون‌های نخاعی در داخل نخاع باشد. از دست دادن یا تغییر احساس در همه چهار اندام به طور هم‌زمان ممکن است نشانه‌ای از آسیب جدی در سطح گردنی نخاع باشد. از دست دادن احساس یا تغییر در تنه و بازوهای بالا ممکن است نشان دهنده آسیب عصب‌های موجود در ناحیه ستون فقرات صدری (در ناحیه قفسه سینه) باشد. اگر فردی این علائم را در ناحیه لگن، پایین تنه و یا پاها تجربه کند، این ممکن است نشانه‌ای از صدمه در سطح پایین کمر نخاع باشد.
اسپاسم های عضلانی
وقتی اسپاسم عضلات رخ می‌دهد، پاها به سفتی مبتلا می‌شوند و حرکات غیرقابل کنترلی نشان می‌دهند. افرادی که به دلیل آسیب در ستون فقرات اسپاسم عضلانی تجربه می‌کنند، ممکن است با انقباض سریع عضلات، خم شدن غیرارادی پاها، افزایش تنش و سفتی عضلانی، مفاصل غیرقابل حرکت یا رفلکس‌های عمیق و تاندون‌های بیش‌ازحد روبرو شوند. اسپاسم عضلانی در افرادی رخ می‌دهد که ستون فقرات آسیب دیده‌اند، زیرا اختلالی در جریان سالم پالس‌های عصبی در نقطه آسیب رخ می‌دهد. این پالس‌ها هرگز به مرکز کنترل رفلکس در مغز نمی‌رسند و این باعث تحریک نخاع برای جبران آن می‌شود. با اینکه نخاع همچون مغز در انجام این عملکرد مهارت کمتری دارد، پالس‌های ارسال شده به ناحیه آسیب دیده در بدن ممکن است بیش از حد فعال یا اغراق آمیز باشند. عضلاتی که به دلیل آسیب در ستون فقرات اسپاسم می‌شوند، شامل عضلاتی هستند که مسئول کشش پا و خم شدن مفصل آرنج هستند.
از دست دادن توانایی حرکت
فردی که دچار آسیب‌دیدگی ستون فقرات شده است ممکن است توانایی حرکتی خود را از دست بدهد، اگرچه میزان آن بستگی به آسیب‌دیدگی بخشی از نخاع دارد.
وارد آمدن صدماتی در نخاع ناحیه‌ی گردنی باعث می‌شود بیمار توانایی استفاده از تمام عضلات زیر قسمت آسیب، از جمله عضلات کمک‌کننده به آن‌ها برای تنفس را از دست بدهد.
اگر آسیب در قسمت پایین ستون فقرات گردنی رخ دهد، ممکن است عملکرد عضلات مورد نیاز برای تنفس و حرکت دادن شانه‌ها در بیمار حفظ شود. اگرچه، بیمار قادر به حرکت دادن هیچ یک از اندام‌های خود نخواهد بود.
صدماتی که در نخاع در سطح قفسه سینه اتفاق می‌افتد می‌تواند منجر به از دست دادن حرکت در عضلات شکم و پایین‌تر از آن به استثنای دست شود. صدمات نخاعی در پایین ناحیه صدری ممكن است برخی عملکردها را در عضلات شكم حفظ کند اما فرد ممکن است توانایی حرکتی را در لگن و پایین‌تر از آن از دست بدهد.
صدمات نخاعی در سطح پایین کمر اغلب باعث از دست رفتن کامل حرکت در همه پاها نمی‌شود، اما ممکن است باعث از دست دادن حرکت در زیر زانو یا نزدیک‌تر به پاها شود.
درد یا فشار شدید در کمر، سر یا گردن
در برخی افراد، ستون فقرات به گونه‌ای آسیب می‌بیند که رشته‌های عصبی موجود در آن آسیب می‌بینند یا حتی از بین می‌روند. این مکانیسم مشابه روشی است که یک بسته سیم کوچک درون سیم عایق پلاستیکی باز می‌شود هنگامی که سیم قطع می‌شود. رشته‌های عصبی بسیار حساس هستند و در اثر التهاب ناشی از یک برش جزئی، درد قابل توجهی در منطقه گردن، کمر و یا حتی پایین سر ایجاد می‌کنند. در اکثر موارد، استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) وارد بافت نخاع می‌شوند و باعث پارگی ناقص نخاع در فرد مبتلا می‌شوند. وقتی یک ضربه ناگهانی باعث تماس غیرطبیعی استخوان‌ها با بافت‌های دیگر می‌شود، استخوان‌ها می‌توانند به بافت‌های بدن مانند اعصاب و عروق خونی آسیب برسانند. بنابراین، وقتی استخوان‌های ستون فقرات یک فرد به دلیل آسیب می‌شکنند، لبه‌های تیز آن‌ها در تماس با بافت‌های نرم بدن قرار می‌گیرند و این باعث شدیدتر شدن آسیب نخاعی می‌شود. در صورتی که استخوان به جای قطع کردن بافت نخاع، بافت‌های نخاع را فشرده کند، ممکن است فشار قوی در ناحیه گردن، کمر یا سر بیمار حس شود.
مشکلاتی در حفظ تعادل
مشکلات مربوط به تعادل می‌تواند در افرادی که دچار ضایعه نخاعی آسیب شده‌اند، به عنوان تظاهر علائمی از صدمه‌ای که به اعصاب نخاعی خود وارد کرده است، رخ دهند. بخشی از عملکرد تعادلی فرد توسط قسمتی از مغز متصل به گوش داخلی مدیریت می‌شود. یکی دیگر از مؤلفه‌های ایجاد تعادل مناسب، عملکرد صحیح اعصاب محیطی، عضلات و استخوان‌ها برای همکاری در ایجاد ثبات در بدن است. افرادی که دچار آسیب نخاعی می‌شوند، در صورت از دست دادن احساس یا حرکت در پاها یا هر قسمت از بدن در بالای کف پاها، ممکن است دچار مشکلات تعادلی شوند.
اگر فرد به دلیل آسیب نخاعی دچار فلج شدن کف پاها یا پاها نشود، فقط می‌بایست دچار نقصی در حواس خود، حرکت یا هر دوی این موارد شود. اگر بیمار نتواند پاها یا کف پاهای خود را حرکت دهد، قادر به حفظ تعادل خود نیست و اگر نتواند پاها یا کف پاهای خود را احساس کند، مرکز تعادل در مغز او نمی‌تواند به حفظ تعادل او کمک کند. این مکانیسم شبیه به خواب رفتن پای یک فرد سالم است و این دسته از افراد سعی می‌کنند قبل از اینکه احساس در پا پیدا کنند از جای خود بلند شوند و راه بروند.
از دست دادن کنترل مثانه
از دست دادن کنترل مثانه ممکن است بلافاصله پس از آسیب نخاعی ایجاد شود و بیشتر در مواردی رخ می‌دهد که آسیب به قسمت (L1-L5) ستون فقرات کمر باشد. آسیب‌های ستون فقرات کمر به طور کلی روی یک یا هر دو پا تأثیر می‌گذارد و بیماران مبتلا به این آسیب‌ها همچنین ممکن است کنترل روده‌شان را از دست بدهند.. وقتی فردی کنترل مثانه‌اش را از دست می‌دهد، ممکن است به طور ناخواسته ادرار کند و ممکن است ملافه یا لباس زیر مخصوصی به آن‌ها داده شود تا بهتر و آسان‌تر بتواند ادرار غیرارادی خود را مدیریت کند. برای برخی از بیماران آسیب نخاعی ممکن است در بیمارستان سوند وصل شود. بیمارانی که نگران از دست دادن کنترل مثانه یا روده هستند باید با تیم مراقبت و پزشکی خود در مورد پشتیبانی و منابع موجود برای کنار آمدن با این عارضه مشورت کنند.
سردرد شدید
بیماران مبتلا به ضایعات نخاعی ممکن است سردرد ناگهانی و شدیدی را در چند دقیقه و چند ساعت بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی تجربه کنند. اکثر افراد این نوع سردرد را به عنوان بدترین سردردی که تاکنون داشته‌اند توصیف می‌کنند و همچنین برخی از بیماران درد شدیدی در ناحیه کمر و گردن دارند. احساس فشار شدید ممکن است در مناطق آسیب دیده نیز وجود داشته باشد.
بیمارانی که پس از آسیب‌دیدگی دچار سر درد، گردن درد یا کمر درد می‌شوند، به طور معمول گردن بند طبی برای آن‌ها استفاده می‌شود. گردن بند طبی برای جلوگیری از آسیب بیشتر، حرکات سر و گردن را محدود می‌کند. برای ارزیابی شدت سردرد، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که درد خود را در مقیاس صفر تا ده ارزیابی کند.
را برای کاهش چنین سردرد شدیدی می‌توان داروهای مسکن مصرف کرد و بیماران تحت نظارت دقیق قرار خواهند گرفت. پزشک پیشانی، گردن و کمر بیمار را لمس می‌کند تا محل دقیق درد بیمار را تشخیص دهد و برای تعیین علت اصلی سردرد می‌توان از سی تی اسکن یا اسکن MRI درخواست کرد. بیمارانی که به هر نوع آسیب نخاعی دچار شده‌اند، در معرض خطر میگرن قرار دارند و آن‌ها باید مرتباً با پزشک خود وضعیت خود را پیگیری کنند و هرگونه تغییر در شدت سردرد، تعداد دفعات یا سایر علائم را گزارش دهند.
مشکلاتی در تنفس
بیمارانی که پس از آسیب‌دیدگی نخاع، دچار مشکل در تنفس می‌شوند باید سریعاً به صورت اورژانسی ویزیت شوند. بیمارانی که مشکل تنفسی دارند ممکن است نفس نفس بزنند و یا ممکن است احساس تنگی نفس یا احساس تنگی قفسه سینه کنند. پزشک یا پرستار میزان اشباع اکسیژن بیمار را بررسی می‌کنند و اکسیژن بیشتری را از طریق ماسک اکسیژنی که بر روی بینی و دهان قرار گرفته تجویز می‌شود.
قرارگیری گردن یا کمر در وضعیت ناجور
بعد از آسیب نخاعی، ممکن است گردن یا کمر در وضعیت عجیبی قرار بگیرند. این وضعیت ممکن است پس از سقوط از ارتفاع قابل توجه باشد و همچنین ممکن است پس از ضربه در اثر آسیب‌دیدگی ورزشی یا تصادف رانندگی ایجاد شود. اگر گردن یا کمر در وضعیتی ناجور قرار داشته باشد، می‌تواند منجر به درد بیشتر و ممکن است باعث آسیب بیشتر شود. برای حداقل رساندن این خطر، باید بیمار را پس از جراحت حتی‌الامکان ثابت نگه داشت. افراد اطراف بیمار نباید او را جابجا کنند. این کار فقط باید توسط امدادگران یا سایر پرسنل پزشکی آموزش دیده انجام شود. برای حداقل رساندن حرکت غیرضروری، امدادگران بیمار را در حین انتقال به بیمارستان گردن بند طبی می‌پوشانند و روی تخت مخصوص قرار می‌دهند. برای بررسی دررفتگی یا شکستگی از عکس‌برداری رادیولوژی و اسکن استفاده می‌شود و بیمار ممکن است فوراً به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
برخی از شکستگی‌ها ممکن است به درمان محافظه‌کارانه‌ای مانند استفاده از بریس پاسخ دهند و دیگر به عمل جراحی نیازی نباشد. بسته به آسیب، ممکن است لازم باشد بیمار برای چند هفته در بیمارستان بستری شود و ممکن است برنامه توان‌بخشی برای بیمار در همان بیمارستان در زمان بستری توصیه شود. در طول توان‌بخشی، بیمار تحت درمان فیزیکی و کاردرمانی قرار می‌گیرد و تا حد امکان دامنه حرکت و عملکرد خود را بازیابی کند. ارائه‌دهندگان خدمات مراقبتی و پزشکان، انجام کارهای روزمره را با روش‌های اصلاح شده به بیمار آموزش می‌دهند و ابزارهای پشتیبانی و نکات مراقبتی را برای پس از بازگشت بیمار به خانه، به او ارائه می‌دهند.
فلج
در هر نوع آسیب نخاعی، فلج (عدم توانایی حرکت) شدن بدن امکان‌پذیر است و می‌تواند دائمی باشد. برای به حداقل رساندن خطر فلج، کادر پزشکی هنگام جابجایی بیمار احتیاط زیادی می‌کنند و ارزیابی دقیقی را بر روی او انجام می‌دهند. بیماران مبتلا به فلج ممکن است از هر دو پا فلج شوند و برخی از افراد از گردن به پایین فلج قرار گیرند. بیماران با کنار آمدن با فلج، درمان گسترده‌ای خواهند داشت و راه‌حل‌های حرکتی مانند بالابر و رمپ برای آن‌ها فراهم می‌شود. یک تیم متخصص برای کمک به بیمار در داشتن استقلال در زندگی خود، توصیه‌هایی را برای اصلاحاتی مناسب در خانه ارائه می‌دهد. این موارد ممکن است شامل عریض‌تر کردن درهای ورودی برای ایجاد فضای مناسب برای صندلی چرخ‌دار یا نصب وان یا دوش قابل دسترسی باشد. بیماران مبتلا به فلج مراقبت پیگیری منظم خواهند داشت و ممکن است در کارهای روزانه به کمک و پشتیبانی نیاز داشته باشند. برخی از بیماران ممکن است واجد شرایط آزمایش‌های بالینی برای بررسی راه‌حل‌های ابتکاری برای افراد مبتلا به همه نوعی از فلج باشند.
