درمان بالا بودن مادرزادی شانه یا کتف (اسپرینگل) با فیزیوتراپی

بالا بودن مادرزادی شانه و کتف یا همان ناهنجاری اسپرینگل یک نوع بیماری مادرزادی است که تحت عنوان بالا بودن کتف توصیف می‌شود. شدت بروز مشکل می‌تواند به نحوی باشد که از زیر لباس دیده نشود یا آنکه شانه بیش از ۵ سانتی‌ متر بالا باشد و باعث کج شدن گردن شده باشد. این اختلال می‌تواند با سایر مشکلات و ناهنجاری‌های عضلانی استخوانی یا غضروف ارتباط داشته باشد. ناهنجاری اسپرینگل معمولاً بدون هیچ گونه دلیل مشخصی رخ می‌‌دهد اما نمونه‌هایی از ارثی بودن این اختلال گزارش شده است. این مشکل به علت بروز وقفه در فرایند طبیعی رشد و حرکات استخوان کتف در اوایل دوران رشد جنینی و بین هفته‌های ۹ تا ۱۲ بارداری رخ می‌دهد. معمولاً برای درمان این مشکل از فیزیوتراپی و ورزش درمانی استفاده می‌شود اما موارد شدید آن نیازمند انجام عمل جراحی است تا عملکرد استخوان کتف بهتر شود و ظاهر آن از لحاظ زیبایی بهبود پیدا کند.

 آناتومی شانه به چه صورت است؟ 

شانه از دو مفصل تشکیل شده است: مفصل آکرومیوکلاویکولار و مفصل گلنوهومرال. مفصل آکرومیوکلاویکولار اتصالی است که بین استخوان کتف و استخوان ترقوه قرار دارد. مفصل گلنوهومرال نیز به نقطه اتصال سر استخوان هومرال و گلنوئید مربوط می‌شود. روتاتور کاف، که از تاندون‌های چهار عضله تشکیل شده است، مسئول اتصال استخوان کتف به استخوان هومروس است. تاندون‌ها تنها وظیفه اتصال عضلات به استخوان را دارند و با کشیدن تاندون‌ها، به حرکت استخوان کمک می‌کنند. عضله روتاتور کاف به خوبی سر استخوان هومروس را درون سوکت صاف و توخالی گلنوئید قرار می‌دهد. سوکت یا گلنوئید یک فضای خالی و صاف است که بافت نرمی به نام لابروم آن را پوشانده است و باعث تناسب سوکت با سر استخوان هومروس می‌شود. کپسول مفصل شانه، اطراف مفصل را فرا می‌گیرد و یک کیسه حاوی مایع است که به لغزش مفصل کمک می‌کند و از رباط‌هایی تشکیل شده است. رباط‌ها به بافت‌های نرمی گفته می‌شود که استخوان‌ها را در کنار یا روی یکدیگر نگه می‌دارند. آسیب دیدگی شانه می‌تواند در هر قسمتی از مفصل شانه رخ دهد.

 علائم و نشانه‌های ناهنجاری اسپرینگل چیست؟ 

علائم و نشانه‌های بالا بودن مادرزادی شانه و کتف ممکن است بسته به شدت این مشکل و وجود سایر ناهنجاری‌های عضلانی و اسکلتی متفاوت باشند. برخی افراد هیچ نشانه و علامت قابل توجهی ندارند. این اختلال بیشتر در سمت چپ رخ می‌دهد، اما ممکن است در هر دو طرف بدن اتفاق بیفتد.

بطور کلی، شانه درگیر شده معمولاً حدود ۲ تا ۱۰ سانتیمتر بالاتر قرار می‌گیرد و قسمت پایینی آن به سمت داخل چرخیده است. به علت این چرخش، استخوان گلنوئید به سمت پایین منحرف می‌شود. به این ترتیب، علامت بارز این اختلال بیرون زدگی در ناحیه فوقانی کتف است، زیرا استخوان کتف به سمت بالا چرخیده است. این موضوع باعث می‌شود یک طرف از گردن بیرون زدگی بیشتری داشته باشد و شکل طبیعی آن از بین برود. حرکات منفعل مفصل گلنوهومرال مانند ابداکشن و چرخش به سمت داخل و بیرون ممکن است طبیعی باشند، اما حرکات کتفی سینه‌ای ممکن است محدود شود.

گاهی اوقات، یک اتصال استخوانی بین استخوان کتف و یکی از مهره‌های ناحیه گردن، معمولاً C5 یا C6، به وجود می‌آید. این اتصال به عنوان “استخوان شانه‌ای مهره‌ای” شناخته می‌شود. به علاوه، علاوه بر عدم تقارن شانه‌ها، بالا بودن کتف ممکن است باعث به وجود آمدن یک توده در قسمت قاعده گردن، رشد و تکامل ناکافی عضلات اطراف این ناحیه و محدود شدن حرکات شانه و بازو شود و بدشکلی ایجاد کند. همچنین، در برخی از افراد، بین کتف و مهره‌های ستون فقرات، استخوان، غضروف و بافت فیبروزی وجود دارد.

سایر علائم و نشانه‌های مرتبط با بالا بودن مادرزادی شانه و کتف عبارتند از:

• اسکولیوز
• سندروم کلیپل فایل
• هم اندازه نبودن طول دست‌ها
• رشد ناکافی استخوان کمر
• عدم وجود دنده، فیوژن آنها یا وجود دنده اضافی
• ناهنجاری‌های استخوان ترقوه
• ناهنجاری‌های قفسه سینه
• قرار گیری نامناسب اعضای سمت مخالف بدن از قبیل کبد در سمت چپ و قلب در سمت راست
• اسپینا بیفیدا
• شکاف کام

 عکس برداری از شانه 

معاینات روتین ستون فقرات ناحیه گردن و عکس برداری از قفسه سینه باید به عنوان یک بخش از فرایند ارزیابی و تشخیص درمان شود. به علاوه عکس برداری انجام شده باید به لحاظ وجود استخوان شانه ای مهره ای، ناهنجاری‌های قفسه سینه و بد شکلی ستون فقرات ناحیه گردن ارزیابی شود. سی تی اسکن و سی تی اسکن سه بعدی می‌‌تواند اطلاعات خوبی را در خصوص موقعیت استخوان کتف و استخوان مهره ای نشانه ای ارائه دهد. اسکن ام آر آی یک روش بسیار کاربردی و مفید برای شناسایی نوار فیبروزی شانه ای مهره ای است.

 درمان بالا بودن مادرزادی شانه و کتف 

فیزیوتراپی 

درمان بالا بودن مادرزادی شانه و کتف به شدت نقص عملکرد و مشکلات ایجاد شده از لحاظ زیبایی بستگی دارد. تعداد زیادی از افرادی که دچار این مشکل هستند به انجام عمل جراحی نیاز نخواهد داشت و می‌توانند از مزایای فیزیوتراپی و ورزش درمانی برای بهبود حرکات شانه و تقویت عضلات ضعیف این ناحیه بهره ‌مند شوند. فیزیوتراپی به بهبود عملکرد شانه و تسکین درد آن کمک می‌کند. فیزیوتراپی یا ورزش درمانی شامل یک مجموعه از روش‌های زیر است:

• تمرینات حرکتی برای بهبود قدرت شانه، حرکت کردن و کنترل آن
• درمان دستی برای رفع سفتی شانه
• مدالیته‌هایی از قبیل اولتراسوند تراپی و تحریک الکتریکی برای تسکین درد و تورم و تسریع فرآیند بهبود
• استفاده از تجهیزاتی از قبیل بریس و اسلینگ و چسب برای پایدار کردن شانه
• طب سوزنی و سوزن خشک
• ماساژ درمانی برای از بین بردن بافت اسکار و ترمیم بافت
• آزاد سازی نقاط ماشه ای و میوفاسیال که شامل حرکات فشاری نرم توسط دست است. بافت میوفاسیال یک نوع بافت همبند است که از عضلات و استخوان‌های شما محافظت می‌کند و در سرتاسر بدن وجود دارد
• آموزش حرکات مناسب بدن به بیمار
• ارائه نکات مهم در خصوص اصلاح و تغییر و اجتناب از انجام فعالیت‌هایی که باعث التهاب شانه می‌شوند.

 ورزش درمانی 

 کشش بازو  

برای کشش بازو شما باید به انجام مراحل زیر بپردازید:

• به پشت روی زمین دراز بکشید و بازوها و پاهای خود را بکشید و عضلات شکم خود را درگیر کنید.
• یک بازی خود را به سمت سقف بکشید و آن را تا جایی به سمت بالا هدایت کنید که کتف شما از زمین جدا شود و ۵ ثانیه در این حالت بمانید.
• بازوی خود را به نقطه شروع برگردانید.
• این تمرین را با سمت دیگر خود انجام دهید.

 چرخش بازو در حالت خوابیده  

برای انجام این تمرین باید به صورت زیر عمل کنید:

• روی یک طرف از بدن خود دراز بکشید و یک وزنه را با آن دست که بالا است نگه دارید.
• بازوی فوقانی خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید و سپس آن بازو را به سمت بالا بکشید و اجازه بدهید که دست شما به سمت پایین و جلوی بدنتان کشیده شود.
• آرنج خود را در جهت مخالف بدن خود نگه دارید بازوی خود را از ناحیه شانه بچرخانید و سپس وزنه را به سمت سقف بالا بیاورید.
• این تمرین را با سمت دیگر خود انجام دهید و یک عدد حوله کوچک را لوله کرده و زیر بغل خود بگذارید و به انجام این تمرین بپردازید تا از میزان فشاری که به مفصل شانه وارد می‌‌شود کاسته شود.

 حرکت پاندولی

برای انجام این تمرین باید به صورت زیر عمل کنید:

• به سمت جلو خم شوید و یک بازوی خود را آزادانه آویزان کنید و از بازوی دیگر خود برای نگه داشتن صندلی به عنوان محافظ استفاده کنید.
• به آرامی بازوی خود را از یک طرف به طرف دیگر و به سمت جلو عقب و با حرکات دایره ای تکان دهید.
• به آرامی به نقطه شروع برگردید.
• این تمرین را به سمت دیگر خود انجام دهید.

 کشش بازو به صورت چلیپا  

برای انجام این تمرین باید به صورت زیر عمل کنید:

• یک بازوی خود را بالا بیاورید به نحوی که به صورت چلیپا روی شانه شما قرار بگیرد. بازوی خود را به صورت صاف بکشید.
• مچ دست خود را با دست دیگرتان بکشید به آرامی بازوی خود را مقابل بدن‌تان بکشید و سعی کنید با بازوی تان خودتان را بغل کنید.
• حدود ۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس به نقطه شروع برگردید.
• این تمرین را با سمت دیگر خود انجام دهید.

 حرکت دستگاه چمن زنی  

 برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:

• یک بازوی خود را به آرامی به سمت جلو بکشید تا پای شما به عرض شانه از هم باز شود و سپس یک وزنه کوچک را با دست دیگر خود نگه دارید.
• دست دیگر خود را که وزنه در آن قرار ندارد روی لگن تان بگذارید و به آرامی به سمت جلو خم شوید و از ناحیه زانو خم شوید تا وزنه موازی با زانوی مخالف شما قرار بگیرد.
• همانند حرکت چمن زنی آرنج دستی که با آن وزنه را نگه داشته اید به سمت عقب بکشید.
• به آرامی به نقطه شروع برگردید.
• این حرکت را ۲ تا ۳ مرتبه و هر مرتبه ۸ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
• این تمرین را با سمت دیگر خود انجام دهید.

 کشش بازوها در آستانه در  

 کشش بازوها در آستانه در یک حرکت سودمند دیگر است که برای انجام آن باید به صورت زیر عمل کنید:

• در آستانه در قرار بگیرید و دو طرف آن را با دست خود نگه دارید تا دست‌های شما از سطح شانه‌ها بالاتر باشد.
• به آرامی به سمت جلو خم شوید و کمر خود را به صورت صاف نگه دارید تا کشش خفیفی را در قسمت جلوی شانه خود احساس کنید.
• کمی به سمت جلو خم شوید تا در صورت نیاز کشش بیشتری را احساس کنید اما دچار درد نشوید.
• به نقطه شروع برگردید کمی استراحت کنید و دوباره به انجام این حرکت بپردازید

 کشش هر دو بازو توسط دیوار

 برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:

• کمر خود را به دیوار تکیه دهید و صاف بایستید.
• هر دو بازوی خود را به سمت دو طرف بدن تان بکشید تا شکل L درست شود و بازوی شما موازی با زمین قرار بگیرد تا جایی که می‌توانید بازی خود را به صورت صاف نگه دارید و تا حد امکان به دیوار تکیه دهید.
• بازوی خود را در حالت خمیده نگه دارید در امتداد دیوار به سمت بالا حرکت کنید تا دست‌های خود را در یک راستا به سمت عقب بکشید.
• به نقطه شروع برگردید و کمی استراحت کنید سپس دوباره این تمرین را انجام دهید.

 انجام عمل جراحی 

برخی از افراد انجام عمل جراحی نیاز دارند و هدف از انجام عمل جراحی آزاد سازی محل اتصال استخوان کتف و جا به جا کردن آن است. عمل جراحی می‌‌تواند باعث بهبود ظاهر کتف از لحاظ زیبایی و ظاهر گردن و بهبود عملکرد کتف شود و توانایی شانه برای حرکات بیشتر افزایش پیدا کند. معمولاً سن مناسب برای انجام عمل جراحی مورد بحث و گفتگو قرار دارد اما اکثر متخصصان می‌‌گویند که بهتر است جراحی قبل از سن ۸ سالگی انجام شود تا نتایج بهتری به دست بیاید. روش‌های جراحی متعددی وجود دارد که بر اساس شرایط بیمار مشخص می‌شود. تعداد زیادی از روش‌هایی که برای جراحی ناهنجاری اسپرینگل وجود دارد باعث ایجاد یک بافت اسکار کوچک می‌‌شوند به همین دلیل باید به این مسئله توجه کرد تا زیبایی ظاهری این ناحیه به خطر نیافتد.